۶ دلیل برای ترکیدن لوله شوفاژ + راه های پیشگیری
علت ترکیدن لوله شوفاژ چیست؟ ترکیدن لوله‌ها دلایل متعددی دارد و نمی‌توان گفت همه لوله‌ها به یک دلیل می‌ترکند. اولین نشانه ترکیدن لوله شوفاژ نم دادن رادیاتور‌ها است. اگر این ترکیدگی خیلی حاد و جدی باشد ممکن است نشت آب بسیار زیاد باشد و فرش و اسباب و اثاثیه شما را کاملا خیس کند.
معمولا این مشکل بیشتر در اوایل فصل سرد و هنگامی که قصد داریم رادیات‌ها را روشن کنیم اتفاق می‌افتد. اما با دانستن نکات فنی کوچک می‌توانیم از این مشکل بزرگ جلوگیری کنیم.
در این مطلب ابتدا دلایل اصلی برای ترکیدن لوله شوفاژ را بیان خواهیم کرد و در ادامه سعی می‌کنیم راه کار‌هایی برای جلوگیری از این مشکل یا دست کم تشخیص سریع ترکیدگی لوله‌ها و خسارات کمتر آن را برای شما توضیح دهیم.
دلیل اول: انبساط در لوله‌ها به خاطر حرارت
هر لوله میزان معینی ظرفیت دارد. به بیان دیگر هر لوله‌ای قادر است میزان معینی از آب را عبور دهد. حال اگر به هر دلیلی این مقدار معین افزایش یابد و آب خارج از ظرفیت لوله در آن جریان پیدا کند منجر به فشار آمدن به لوله‌ها می‌شود.
انبساط حرارتی هم دقیقا همین کار را می‌کند. گاهی آب گرمی که در لوله‌ها در جریان است به جهت حرارت بالا افزایش حجم می‌هد. با این افزایش حجم به لوله‌ها فشار می‌آید و اگر جنس و کیفیت لوله‌ها پایین باشد ممکن است لوله شوفاژ بترکد.
برای جلوگیری از این مشکل اغلب سعی می‌شود جنس لوله‌های آب گرم فلزی باشد که در مقابل انبساط مقاوم هستند. همچنین در پکیج‌های دیواری سعی می‌شود از منبع انبساط به منظور رفع این مشکل استفاده شود. لوله‌های پلی اتیلن کمترین مقاومت را در برابر انبساط حرارتی دارند و باید سعی شود از این لوله‌ها کمتر در سیستم لوله کشی شوفاژ استفاده شود.
دلیل دوم: خراب شدن شیر اتوماتیک هواگیر
وارد شدن هوا داخل سیستم لوله کشی یکی از عمده‌ترین دلایل در ترکیدن لوله شوفاژ است. این هوا ممکن است به شکل‌های مختلفی وارد سیستم شود و خرابی به بار آورد. گاهی بالا رفتن فشار هوا و حجم آن داخل سیستم لوله کشی بی دلیل اتفاق می‌افتد.
برای رفع این مشکل فراگیر یک شیر اتومات هواگیری بر روی رادیات‌ها قرار گرفته که به محض تشخیص بالا رفتن فشار هوا فعال شده و آن را نرمال می‌کند. حال اگر این شیر به دلایل مختلفی از جمله پوسیدگی یا زنگ زدگی یا هر دلیل دیگری از کار افتاده باشد این فشار به هیچ طریقی کنترل نمی‌شود و در نهایت منجر به ترکیدن لوله‌ها می‌شود. با ریزش آب از بدنه رادیاتور می‌توانید متوجه این ترکیدگی داخل بدنه آن شوید.
دلیل سوم: پوسیدگی لوله‌های شوفاژ
چند سال است که از سیستم پکیج و رادیاتور‌های منزل خود استفاده می‌کنید؟ اگر سال‌های زیادی است و سیستم لوله کشی را چک نکرده اید احتمالا باید منتظر یک خرابی یا ترکیدن در لوله‌ها باشید.
همه انواع لوله احتمال پوسیدگی و زنگ زدگی دارند و چند سال یک بار باید بررسی و در صورت لزوم تعمیر یا تعویض شوند؛ به ویژه اگر از لوله‌هایی با جنس نامرغوب و بی کیفیت در سیستم لوله کشی شوفاژ خود استفاده کرده اید حتما آن‌ها را پس از چند سال کار کردن سرویس کنید.
با توجه به مطالب بالا یکی از عمده‌ترین دلایل ترکیدن لوله‌های شوفاژ پوسیده شدن لوله هاست. فشار آب و گرما و حرارت می‌تواند به این لوله‌های پوسیده فشار آورد. از آنجایی که این لوله‌ها مقاومت چندانی ندارند در نهایت منجر به ترکیدن آن‌ها می‌شود. بهتر است از ابتدا لوله‌های با کیفیتی برای سیستم لوله کشی شوفاژ خانه خود انتخاب کنید تا احتمال این مشکلات را کمتر کنید.
بیشتر بخوانید:
دلیل چهارم: یخ زدن آب درون لوله‌ها
ماندن آب درون لوله‌ها پس از قطع سیستم آب رسانی امری اجتناب ناپذیر است. روش تایید شده‌ای برای تخلیه کامل آب داخل لوله‌های شوفاژ پس از قطع جریان آب از رادیات‌ها وجود ندارد. یکی از دلایل ماندن آب داخل رادیات‌ها تمام شدن فصل سرما و خاموش کردن سیستم گرمایشی است. هنگامی که پکیج را خاموش می‌کنیم آب ورودی به رادیات هم قطع می‌شود. همواره ممکن است مقداری از آب در گردش داخل لوله‌ها باقی مانده باشد.
حال اگر در مناطق بسیار سردسیر زندگی کنید که دمای هوا زیر صفر درجه است ممکن است این آب که داخل لوه‌ها مانده یخ بزند. هنگامی که مجددا سیستم گرمایش به راه می‌افتد این آب راکد که داخل لوله یخ زده ممکن است در اثر فشار یک باره گرمایی و فشار آب منجر به ترکیدن لوله شوفاژ شود.
البته در صورتی که کیفیت لوله‌ها بالا باشد می‌تواند با این مشکل مقابله کند. با این حال برای اینکه امکان این مشکل را به حداقل برسانید سعی کنید سیستم گرمایش را آهسته آهسته گرم کنید و درجه گرمایش را کم کم و آهسته بالا ببرید تا این آب یخ زده روان شود.
دلیل پنجم: جمع شدن رسوبات آب داخل سیستم
وقتی آب گرم داخل یک فضای بسته قرار بگیرد احتمال رسوب گرفتن آن بسیار زیاد و حتی اجتناب ناپذیر است؛ بنابراین یکی از دلایلی که منجر به رسوب گرفتن سیستم پکیج و به ویژه رادیاتور‌ها می‌شود همین آب گرمی است که داخل لوله‌ها در جریان است. یکی دیگر از دلایل رسوب گرفتن سیستم گرمایشی فرسودگی رادیات‌ها است. حال این رسوب گرفتن چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
از آنجایی که رسوبات یک ماده خارجی و جامد هستند می‌توانند دور لوله‌ها جمع شوند و مانع از حرکت روان و گردش آب داخل لوله‌های شوفاژ شوند. این رسوب همچنین ممکن است دور مبدل پکیج را هم بگیرد و مانع از حرکت پمپ در مدار ردیاتور شود. تمام این اتفاقات می‌تواند در نهایت به ترکیدن لوله‌های شوفاژ بیانجامد؛ چه با جرم گرفتن لوله‌ها و سخت کردن مسیر آب چه با جرم گرفتن مبدل و بالا رفتن فشار داخل سیستم.
دلیل ششم: ضربه‌های آب
به ضربات ناگهانی آب ضربات قوچی گفته می‌شود. احتمالا همه ما با این پدیده مواجه شده ایم که به یک باره فشار آب تغییر ناگهانی می‌دهد و آب با شدتی زیاد از شلنگ یا شیر آب خارج می‌شود؛ به نحوی که اگر حواسمان نباشد حسابی خیس می‌شویم.
حال این تغییر فشار آب داخل سیستم آب گرم پکیج هم ممکن است ایجاد شود. از آنجایی که سیستم گردش آب پکیج کاملا بسته است و قرار نیست این فشار از مجرایی خارج شود ممکن است به لوله‌ها فشار وارد کند و باعث ترکیدن لوله‌ها شود.
چگونه مانع از ترکیدن لوله شوفاژ شویم؟
درباره تمام دلایل ترکیدن لوله یک مورد را فراموش نکنید و آن هم کیفیت لوله‌ها و اتصالات سیستم گردش آب پکیج است. در صورتی که کیفیت لوله‌ها پایین باشد می‌تواند به سایر دلایل ترکیدن لوله کمک کند و در صورتی که کیفیت بالایی داشته باشد می‌تواند خطرات ناشی از این دلایل را کاهش دهد.
پس راه حل اول استفاده از لوله، اتصالات و یک سیستم بسیار با کیفیت است. راه کار‌های دیگر را نیز در زیر بخوانید:
• همان طور که گفتیم وجود فشار هوا داخل لوله‌ها یکی از دلایل اصلی ترکیدن لوله‌ها است پس قبل از شروع زمستان و روشن کردن سیستم گرمایشی و پکیج حتما تمامی رادیات‌ها را به شکل دستی هواگیری کنید.
• سرویس دوره‌ای شوفاژ خانه یا پکیج و رادیات‌ها را فراموش نکنید. سعی کنید علاوه بر لوله‌ها بر کارایی و کیفیت تمامی اجزا نظارت کنید. زیرا دلایل ترکیدن آب تنها به خود لوله بر نمی‌گردد و گاهی به علت خرابی یا مشکل در یک قطعه دیگر است.
• نشانه‌هایی که هشدار ترکیدن یا امکان ترکیدن لوله‌های شوفاژ است را جدی بگیرید. مثلا در شرایطی که لوله‌ها بترکد حتما از رادیات‌ها نشتی آب خواهیم داشت یا ممکن است پکیج دائما دچار افت فشار شود یا یک باره خاموش شود. اگر سیستم لوله کشی شوفاژ توکار است با نم دادن دیوار‌ها یا حتی چکه کردن آب از محل لوله‌ها می‌توان ترکیدن لوله‌ها را تشخیص داد.
• اگر متوجه نشتی شدید سعی کنید با تعمیرکار تماس بگیرید. بسیاری اوقات خود شما نمی‌دانید چگونه باید نشتی را رفع کنید پس حتما با متخصص این کار تماس گرفته و از انجام کار‌های سرخود که مشکل را حادتر کند امتناع کنید.
• سعی کنید هر چند وقت یکبار پکیج یا شوفاژ خانه را بررسی کنید و ببینید که آیا درجه و فشار نرمال است یا خیر. اگر متوجه تغییری در آن شدید کمی صبر کنید و اگر مشکل برطرف نشد با تکنسین تماس بگیرید.
نحوه تشخیص محل دقیق نشتی
احتمالا از محلی که آب خارج می‌شود یا در قسمت‌هایی که دیوار‌ها نم کشیده یا کاشی‌ها تغییر رنگ داده اند ما بتوانیم محل حدودی ترکیدن لوله شوفاژ را تشخیص دهیم. با این حال دانستن محل حدودی کمکی به ما نمی‌کند و لازم است محل به شکل دقیق تشخیص داده شود تا بتوان به سرعت عملیات تعمیر را انجام داد.
البته دانستن محل دقیق بر عهده ما نیست و خود تعمیرکار و تکنسین با استفاده از دستگاه‌های دقیق می‌تواند این کار را انجام دهد. برای آشنایی بیشتر ما چند نمونه از این دستگاه‌ها را در زیر معرفی کرده ایم.
• دوربین حرارتی نوعی از دوربین است که با استفاده از امواج مادون قرمز کار می‌کند. این دوربین تصاویر را بر اساس دمای آن‌ها نمایش می‌دهد و می‌تواند تفاوت‌های دمایی را در مکان‌های غیر قابل دسترس مانند داخل دیوار یا زیر زمین به خوبی تشخیص دهد. هنگامی که رنگ‌های گرم مانند قرمز و نارنجی و زرد بر روی تصاویر نقش ببندد یعنی محل مورد نظر دارای گرمای بیشتری نسبت به قسمت‌های دیگر است. به این ترتیب می‌تواند محل دقیق نشت آب گرم را تشخیص دهد.
• دستگاه تشخیص امواج صوتی نیز برای تشخیص صدا کاربرد دارد. در محل اصلی ترکیدن لوله، آب با فشار چند برابر در حال خروج از محل ترک خوردگی است و همین خروج پر فشار صدا و لرزشی ایجاد می‌کند که تشخیص محل اصلی شروع آن بدون دستگاه امکان پذیر نیست. دستگاه امواج صوتی این صدا‌ها و محل دقیق را کاملا تشخیص می‌دهد.
• سومین دستگاه مادون قرمز است. این دستگاه در مسیر و محل حدودی ترکیدن لوله امواج خود را ارسال می‌کند و امواجی را نیز از محل دریافت می‌کند. کارشناسان با آنالیز امواج دریافتی متوجه می‌شوند که محل دقیق نشتی کدام قسمت است.
کلام پایانی
ترکیدن لوله شوفاژ بسیار پر دردسر و حتی پر خطر است و اگر دیر تشخیص داده شود ممکن است منجر به خرابی کل سیستم گرمایشی، سیستم پکیج و شوفاژ خانه و یا ریزش دیوار در محل نشتی شود. شما می‌توانید با به کارگیری چند روش ساده از ترکیدن لوله‌ها جلوگیری کنید. به کار گیری این روش‌ها علاوه بر اینکه نیاز به داشتن کمی دانش فنی دارد بیشتر به این نیاز دارد که بدانید اصلا علت‌های ترکیدن لوله چیست. ما در این مقاله عمده علت‌ها را بیان کردیم.