فرزندان مجازی چه کسانی هستند؟
خاطرم می‌آید زمانی که خودم کودک بودم و آن دوره هیچ خبری از اینترنت و فضای مجازی، گوشی های همراه و رایانه نبود، ارتباط اعضای خانواده مان گرم و صمیمی بود، بیشتر با هم صحبت می‌کردیم، به تفریح و گردش دسته جمعی می رفتیم یا با اقوام ارتباط داشتیم. شاید نسل جدید این مطلب را بخوانند و روی ترش کنند اما واقعیت همین سفره های کم رنگ و دورهمی های دیرهنگام و صحبت نکردن هایمان با هم است. بله درست است عصر امروز، عصر فرزندان مجازی است که خودشان را هم کمتر می‌بینند ، وای به حال پدر و مادرشان و همه تأثیرپذیری شان از همین فضای خاکستری مجازی است چه اینکه می بینیم همین تاثیرپذیری باعث چه مصیبت ها و داستان هایی در سطح خانواده ها و اجتماع می شود.
*خانواده قربانی زندگی الکترونیک
یکی از مهمترین نکته های زندگی امروزی کاهش روابط خانوادگی و انزوای اجتماعی افراد است. شهروند دنیای مجازی شدن با آشنایی فناوری های عصر سایبر به طور طبیعی با چالش ها و تنش های خاص خود همراه خواهد بود.برای نمونه رابطه والدین و فرزندان اولین قربانی های زندگی الکترونیک به شمار می روند، به واسطه فرد محوری شدید فناوری های نوین ارتباطی ، با چالش های ویژه ای روبه رو خواهد شد.
نگاه و نگرش صاحب نظران درباره کیفیت و چگونگی اثربخشی ابزارهای الکترونیک با سبک زندگی بشر امروز می تواند با یکدیگر متفاوت باشد. بعضی از نظرات بر تاثیر منفی و برخی از آنها بر تاثیر مثبت فناوری های جدید ارتباطی در روابط اجتماعی افراد صحه می‌گذارد. دنیای مجازی دارای ویژگی های منحصر به فردی است. مایکل لینچ در کتاب «اینترنت ما: اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان داده ها» به زوایای متفاوت دقت کرده است. بنابردیدگاه او انسان شیوه های مختلف برای دانستن دارد: گاهی صرفا داده ها را از جهان اخذ می‌کند، گاهی درباره آنها تأمل و برایش استدلال می کند و گاهی آنها را می فهمد. از این میان شیوه آخر که به فهم منجر می شود، ارزش بالایی دارد. در واقع اینترنت ما را وادار کرده است که برای رشد شرایط حاصل از تجربه دیجیتالی را برای توجه و تمرکز بیشتر مورد توجه قرار می دهیم:
*مقایسه فرزندان طبیعی و مجازی
صفورا جهانشاهی نویسنده کتاب «دختر مامان، پسر بابا» درباره تفاوت های روابط قبل و بعد از ظهور اینترنت می گوید: «در روابط قبل از ظهور اینترنت زمان گفت وگوی مطلوب در بین خانواده ، درک متقابل کوچکترها با والدین، وعده های غذایی مشترک و داشتن اطاعات بسیار از همدیگر صورت می گرفت اما تعاملات عصر سایبر محدود به حضور فیزیکی و داشتن جریان تنهایی فردیت گرا و تاثیرپذیری زیاد از ارزش های جهانی و دور از آداب و سنت ملی و منطقه ای است.
در عصر گذشته پرجمعیت بودن خانواده موجب نظارت اعضای خانواده بر هم می شد . شلوغی و گرمی روابط فامیلی، اکسیژن عاطفی بین خانواده را تقویت می کرد اما عصر سایبر خانواده های کم جمعیت و دور از هم با احساس تنهایی و حسرت ایجاد کرده است. در دوره گذشته عوامل موثر بر رشد و تربیت محدود به دانش و مهارت والدین بود اما عصر سایبر ارزش های تربیتی خانواده را زیرسوال می برد و درگیری فرزندان با والدین را بیشتر کرده است و در نهایت در گذشته رشد طبیعی فرزندان با تحرک و نشاط جسمی بود اما عصر کنونی علیرغم رشد ذهنی بچه ها، کم تحرکی و وابستگی به یادگیری سایبری و اعتیاد به بازی های آنلاین را تقویت می‌کند.»
با این حال علاوه بر همه این مباحث استفاده نیمه دانی بزرگترها را نباید کاملا بر گردن فناوری های دیجیتال انداخت، به هرحال هر تکنولوژی جدیدی دارای محاسن و معایبی است. تعامل با جهان واقع فهم چگونگی و چرایی وقوع فیزیکی اطلاعات را به ارمغان می آورد. حال آنکه هیچ تجربه آنلاینی از پس ایجاد چنین مفهومی بر نمی آید. به همین دلیل است که بسیاری از کاربران فیس بوک یا هر فضای مجازی دیگری هنوز هم احساس می کنند یک جای روابط در آن می لنگد چون چیزی که این فضاها به ما می دهد، بدل صمیمیت و فهم دو طرفه است نمونه واقعی آن الگوی لایک ها و دیس لایک های آدم حرف های زیادی در خود دارد. این الگوها به ما اجازه نمی دهد که آنها را بفهمیم بدین ترتیب فیسبوک یا هر فضای مجازی دیگر می داند اما نمی فهمد.
*چطور در این عصر فرزند تربیت کنیم
صفورا جهانشاهی در این باره می گوید: شامل برخی موارد زیر بتواند به فرایند تربیت فرزندان در عصر سایبر ما را یاری برساند:
1-شناختن این پدیده: نادانی یا نیمه دانی والدین درباره عصر سایبر و نحوه ارتباط بچه ها با فضای مجازی و اینرنت باعث می شود که مشکلات زیادی دامنشان را بگیرد. فرزندان جهان دیجیتال به جهت کم کاری و نیمه دانی ما به شرایط دشوار نزدیک می شوند. متاسفانه بسیاری از والدین امروزی برای پرداخت هزینه خرید وسایل الکترونیک و اینترنت همه گونه رنجی را به خود تحمیل می‌کنند اما برای درک فرهنگ و ملاحظات تربیتی آنگونه که باید اولویت قائل نمی شوند.
2-شناختن بهتر خود: یعنی شناخت حالات روحی و روانی و جسمی خود
3-درک تفاوت احساس سایبری و حالت های طبیعی به معنای همان تفاوت هایی که در موارد بالا بین دنیای سایبر و دنیای واقعی مطرح شد.
4-مصرف همراه با زمان و برنامه: خانواده ها می بایست برای استفاده فرزندانشان از فضای مجازی زمان و مکان مناسب طراحی کنند تا با چالش روبه رو نشوند.
5-در اختیار داشتن کیفیت عملکرد فرد در دنیای مجازی: به معنای نظارت درست بر اینترنت و فضای مجازی و دوستان فرزندانشان در این فضا
6-پرهیز از وسوسه های سایبری: خود پدر و مادر در این زمینه بهتر است مراقب باشند که الگوی نامناسبی برای فرزندانشان نشوند.
7-داشتن برنامه های جذاب گوناگون و ایجاد برنامه های متنوع برای همه اعضای خانواده: اگر انتظار داریم که صبح تا شب فرزندمان سرش در گوشی یا لب تاپ نباشد، برایش برنامه بگذاریم و تفریحات مناسب ایجاد کنیم.
8- استفاده از مشاوران و روانشناسان معتبر و مطمئن که در مواردی که احساس خطر می کنیم، مورد نیاز است.
در نهایت اینکه امروزه کمتر خانواده ای یافت می شود که در مسیر تربیت فرزندان خود یا روابط زناشویی یا تهدیدهای جدید و شگفت انگیز روبه رو نشده باشد. برای کاهش این چالش ها باید هم اطلاعات کسب کنیم و هم از دیگرانی که در این زمینه تخصص دارند، اطلاعات کسب کنیم .
منبع : فارس