چند ملاک اشتباه در انتخاب لباس

پوشیدن بدن را شاید بتوان در درجه نخست، پاسخ به یک نیاز فیزیولوژیک و طبیعی دانست لذا هرجایی در دنیا، نوع و میزانی از پوشش نیز وجود دارد اما این که نوع و الگوی به کارگیری این پوشش در هر جامعه یا اجتماع چیست، موضوعی است که به فرهنگ آن جامعه مربوط است. پوشیدن، نیاز و چگونه پوشیدن" یک موضوع فرهنگی" است «پوشیدن» یک موضوع طبیعی است؛ اما «چگونه پوشیدن» یک موضوع فرهنگی است. درباره فرهنگ و موضوعات مرتبط با آن بر خلاف آنچه رایج شده است، عموما نمی توان از «خوب» و «بد» یا «صحیح» و «کاذب» سخن گفت؛ هم چنان که جامعه یا انسان «بی فرهنگ» یا «دارای فرهنگ پایین» و ... نداریم، فرهنگ خوب یا بد هم به معنای ارزشی آن نداریم یعنی نمی توان گفت فرهنگ جامعه یا گروهی به خودی خود دارای ارزش است یا برای مثال بی ارزش است. در این جا باید از «بجا» و «نابجا» یا «مناسب» و «نامناسب» سخن گفت. به این معنا که یک فرهنگ یا خرده فرهنگ یا پاره فرهنگ، برای دستیابی به فلان هدف یا قرارگرفتن در فلان موقعیت مناسب است یا نه؟ برای مثال می گویند پاره فرهنگ رانندگی ما خوب نیست؛ باید پرسید برای چه منظوری خوب نیست؟ آن گاه مثلا می توان گفت برای داشتن نظم و ترافیک روان و کم خطر خوب نیست یعنی مناسب نیست؛ اما مثلا ممکن است همین فرهنگ رانندگی برای زندگی در یک محیط خلوت یا روستا یا پیست اتومبیلرانی مناسب باشد.

یعنی کاربرد هنجارها و روش های این پاره فرهنگ در آن محیط بجاست. پوشش ما متناسب با موقعیت ها نیست با مقدمه ای که مطرح شد اگر بخواهیم درباره پوشش و پاره فرهنگ آن در جامعه خودمان نکاتی را مطرح کنیم، باید از همان منظری که گفتیم وارد بحث شد. یعنی این که بپرسیم آیا فرهنگ یا درست تر بگوییم پاره فرهنگ پوشش در جامعه ما، مناسب است یا نه؟ برای این سوال باید اول بپرسیم این لباس برای چه هدفی یا چه موقعیتی مناسب است؟ از همین منظر می توان یکی از نقدهای اساسی را به برخی پاره فرهنگ های پوشش یعنی پاره فرهنگ پوشش در گروه های مختلف در جامعه ایران وارد کرد. یعنی این که آیا ما در انتخاب پوشش، متناسب با موقعیت های مختلف رفتار می کنیم یا نه؟

پاسخ این سوال هرچند قطعی یا مشخص نیست اما می توان در برخی موارد به آن پاسخ منفی داد. به این معنا که پوشش و آراستگی برخی از ما، متناسب با موقعیتی که در آن هستیم نیست. به قول معروف ادب هر مقام را رعایت نمی کنیم؛ برای مثال طبیعی است که پوشش و آراستگی که در دانشگاه یا محل کار باید داشته باشیم با پوشش و آراستگی مهمانی متفاوت است یا لباس خیابان برای خرید کردن با لباس سفر و اردو فرق دارد یا لباس تابستان را در فصل سرد نمی پوشیم و بالعکس. پس یک نقد اجتماعی به وضعیت پوشش و آرایش امروز جامعه ما از این منظر است که مناسب موقعیت های مختلف نیست.

با این حال و در ادامه مطلب درباره علل و عوامل نبود این تناسب صحبت نمی کنیم بلکه فقط وضع موجود و آسیب های آن را توصیف می کنیم؛ البته در هفته های آینده در این باره هم نکاتی را مطرح خواهیم کرد. پوشش ما با وضعیت اقتصادی مان هم تناسب ندارد از منظری دیگر می توان پرسید آیا فرهنگ پوشش در جامعه ما متناسب با وضعیت اقتصادی جامعه ماست یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال کافی است نگاهی به آمار تکان دهنده واردات پوشاک در 10 سال اخیر بیندازید.

بخش بزرگی از واردات بی رویه سال های گذشته که به نابودی ذخایر ارزی و ثروت ملی ما انجامید، مربوط به کالاهای مصرفی بالاخص پوشاک و منسوجات است. این روند که به قیمت نابودی بخش زیادی از صنایع پوشاک داخلی نیز تمام شد، نشان از تقاضای بالا و عطش سیری ناپذیر بخش هایی از جامعه برای مصرف پوشاک متنوع دارد.

سهم قابل توجهی از سبد مصرف خانوار، به خصوص جوانان را نیز پوشاک تشکیل می دهد؛ این در حالی است که درآمد سرانه یا تولید ملی ما اصلا تناسبی با این حجم مصرف ندارد. خب این یعنی چه؟ یعنی فرهنگ مصرف پوشاک ما تناسبی با وضع اقتصادی ما ندارد. سبک پوشش ما باعث وابستگی و مقروض شدن می شود شما احتمالا در اطراف خودتان هم افراد یا خانواده هایی را سراغ دارید که بخش نسبتا زیادی از درآمد خود را صرف خرید انواع پوشاک و کیف و کفش و ... و نیز لوازم آرایش می کنند حال آنکه نه نیاز مبرمی به این تنوع و گوناگونی دارند و نه وضعیت اقتصادی آنان اقتضای چنین هزینه هایی را می کند؛ اما مثلا حاضرند از اوقات فراغتشان بزنند و بیشتر کار کنند تا درآمد بیشتری برای خرید داشته باشند.

شما نگاهی به انواع فروشگاه های رنگ و وارنگ و لوکسی که فروشنده لباس های مارک دار گران قیمت هستند، بیندازید تا بهتر متوجه این موضوع شوید. من کاری به جنبه فردی ماجرا ندارم، اما از منظر جامعه شناسی، برآیند این کنش های افراد در جامعه، رواج فرهنگ مصرف و مصرف زدگی در عین تنبلی اجتماعی و کمبود تولید ملی خواهد بود. یعنی ما را به جامعه ای تبدیل می کند که به جای این که بیشتر تولید کند تا از وابستگی و فقر رهایی یابد، بیشتر مصرف می کند تا وابسته تر و مقروض تر شود. پس از این منظر هم می توان به فرهنگ پوشش ما که در واقع بخشی از سبک زندگی ماست، نقد وارد کرد. 

بیشتر بخوانید

- چه رنگ لباسی مناسب پوست شماست؟

- چه شال و روسری به فرم صورتم میاد؟

منبع : خراسان