بسته پیشنهادی کتابخوانی عاشورایی

به مناسبت ایام محرم، پیشنهاد مطالعه ۲۰ عنوان کتاب متناسب با علایق افراد مختلف به صورت پژوهش محور در قالب رمان و اطلاعات تاریخی به همت کارگروه نظام تبیین اداره کل بانوان سازمان تبیلغات اسلامی ارائه شده است. پیشنهاد مطالعه از طریق شبکه‌های استانی، فضای مجازی و وبینار با هدف ایجاد آگاهی و آمادگی بیشتر برای ماه محرم، شناخت اهداف قیام عاشورا و شناخت شخصیت‌های عاشورایی، متناسب با سلایق گوناگون در ژانر‌های مختلف گردآوری و ارائه شده است. از بین کتاب‌های معرفی شده، مسابقه کتابخوانی از کتاب «چهار گفتار» ویژه عموم افراد مخصوصاً مبلغات برگزار می‌شود و علاقه‌مندان به شرکت در مسابقه به مدت ۱۰ روز از ۲۶ شهریور تا ۵ مهرماه فرصت دارند تا با مراجعه به سایت Pishraftyaran.ir به سؤالات‌ی که در قالب پرسشنامه ارائه شده، پاسخ دهند.

 

بسته پیشنهادی برای مطالعه از سوی اداره کل بانوان سازمان تبلیغات اسلامی‌به شرح ذیل معرفی شده است:

کتاب «کآشوب» به همت نفیسه مرشدزاده جمع‌آوری شده است. کآشوب روایت‌های واقعی و مستند از نسبت نسل‌های متفاوت امروز با واقعه سال ۶۱ هجری (شهادت مظلومانه امام حسین (ع)) است. این نویسندگان که شغل و گرایش‌های مختلف دارند، قرار بوده با لحن توصیفی، نسبت شخصی و زیسته خودشان با مجالس گذشته و امروز را گزارش کنند که البته همه، دل از دست داده‌اند و این‌جا و آن‌جا، شیفتگی از متن‌ها بیرون زده است. این مجموعه ذره‌ای از یک جریان مداوم است. هر اثری که در حوزه عاشورا و محرم تولید می‌شود به محض تولد یکی از هزارانی می‌شود که پیش‌تر در هر دوره‌ای به ساحت این واقعه تمام‌نشدنی پیشکش شده است.

 

کتاب «شماس شامی»، واقعه عاشورا را از زبان یک غیر مسلمان مطرح می‌کند و همین موضوع باعث شده است تا کتاب بدون هیچ جانب داری مسائل پس از حماسه عاشورا را بیان کند. این نگاه تازه بر جذابیت این کتاب افزوده است. بدون شک داستان اجازه ندارد تاریخ را تحریف کند، اما این توان و ظرفیت را دارا است که تاریخ را از زاویه‌ای نو به روایت بنشیند، گویی که آن را دوباره می‌آفریند. در کتاب «شماس شامی»، برهه‌ای از تاریخ مکرر، باز هم تکرار می‌شود و هنوز نامکرر است. قیصری در این کتاب به روایت واقعه عاشورا از زبان شماس که خدمت‌کار و محافظ مخصوص جالوت از نوادگان حضرت داوود است می‌پردازد.

 

کتاب دو امام مجاهد مشتمل بر شش گفتار از آیت‌الله خامنه‌ای است که در سال‌های ۵۱ و ۵۲ ایراد شده است. دو گفتار اول کتاب، شامل دو سخنرانی ایشان در فروردین سال ۵۱ است که در حسینیه ارشاد تهران انجام شده است. معظّمٌ‌له در این دو جلسه که به مناسبت ایام شهادت امام حسن (ع) در آخر ماه صفر برگزار شده، علاوه بر شرح نظریه «انسان ۲۵۰ساله» به جایگاه والا و مهم امام حسن (ع) در این دوران و چرایی دست کشیدن از جنگ و علل پذیرفتن آتش‌بس و بیان تفاوت شرایط امام حسن و امام حسین (ع) پرداخته‌اند.

 

گفتار سوّم تا پنجم اثر، اختصاص به سه سخنرانی ایشان در شب تاسوعا، عاشورا و شام غریبان محرم ۱۳۹۴ هجری قمری (مصادف با بهمن ۱۳۵۲) با موضوع «تحلیل قیام حسینی» دارد. در گفتار چهارم به اهداف قیام حسینی اشاره و برای روشن شدن مطلب به تحلیل ریشه‌های آن می‌پردازند. در گفتار پنجم پس از مرور سریع مباحث دو گفتار قبل، به دوران امام حسین (ع) و اقدامات ایشان اشاره می‌کنند و بحث مستوفا و مستندی را در این زمینه ارائه می‌دهند. نکته جالب توجّه در این گفتار، قسمت پایانی آن است که با دعوت مخاطب به تفکر در اهداف قیام امام حسین (ع) با نقل داستان «طوطی و بازرگان» همگان را به انقلاب بر ضد یزیدیان دعوت می‌کنند. گفتار آخر کتاب حاضر، مربوط به سخنرانی شب عاشورای معظّمٌ‌له در محرّم سال ۱۳۹۳ هجری قمری (مصادف با ۲۴/بهمن۱۳۵۲) است.

 

جاذبه حسینی، گزیده بیانات حضرت آیت‌الله العظمی‌خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی)، رهبر معظم انقلاب اسلامی‌در دو موضوع حضرت زینب کبری (س) و اربعین حسینی است که به کوشش م ؤ سسه فرهنگی لوح و قلم و در انتشارات انقلاب اسلامی‌چاپ و منتشر شده است. در این مجموعه سعی شده است که مطالب مرتبط با هر دو موضوع، تدوین شود. ناگفته پیداست که بخش زیادی از محتوای این دو موضوع ارتباط مفهومی‌صریح و کاملی با یکدیگر دارند، بنابراین تجمیع و ارائه آن‌ها در یک مجموعه حائز اولویت بوده است.

 

کتاب جاذبه حسینی، رهنمود‌های ارزشمند رهبر معظم انقلاب اسلامی از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۰ در دو موضوع زینب کبری (س) و اربعین است که از کتاب مرجع امام حسین (ع) تحت عنوان آفتاب در مصاف استخراج شده است.

 

این کتاب شامل چهار سخنرانی حضرت آیت‌الله العظمی‌خامنه‌ای، رهبر معظّم انقلاب اسلامی است که با توجه به موضوع مشترک تمامی آن‌ها یعنی تبیین و تحلیل زمینه‌ها و عوامل مؤثر در بروز حادثه عاشورای سال شصت و یک هجری قمری در کربلا اینک به صورت مجموعه منتشر می‌شود. در تمامی‌گفتار‌های چهارگانه هدف از این مباحث توجه دادن جامعه اسلامی‌به عوامل بروز انحراف جامعه صدر اسلام به منظور جلوگیری از تکرار فاجعه عاشورا در دوران معاصر است.

 

در کتاب  همرزمان حسین (ع)، ۱۰ گفتار از حضرت آیت الله‌العظمی‌خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) در تحلیل مبارزات سیاسی امامان معصوم (ع) می‌خوانید. عالمان و اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان، تحقیقات گسترده‌ای را به منظور تحلیل دوران ۲۵۰ ساله‌ی امامت ائمه معصوم (ع) انجام داده‌اند. برخی بکلی راهی غلط را پیموده‌اند و این بزرگواران را به مرتبه عالمان و عابدان زمان خود تقلیل داده‌اند و هرگونه تأثیر اجتماعی و سیاسی را از ایشان سلب کرده‌اند.

 

واقعه کربلا حافظه جمعی شیعیان و درس آزادگی برای جهانیان است. دشت کربلا تنها نبردی بین دو جبهه مخالف نیست، بلکه دفاعی همه جانبه از آزادگی و حقانیت راستی است. در این نبرد تاریخی تنها تعداد کمی‌توانستند سربلند بیرون آیند. میان هزاران نفر در دشت کربلا تنها ۷۲ نفر تصمیم به همراهی امام حسین (ع) و جنگیدن در جبهه حق گرفتند. ۷۲ نفری که هرکدام الگوی راستی و وفاداری برای نسل‌های آینده شدند. حضرت ابوالفضل العباس (ع) پرچمدار کربلا یکی از  قهرمانان واقعه کربلا لقب گرفت که به همگان درس وفاداری را آموخت.  ابولفضل  زرویی   نصرآباد  در کتاب «ماه به روایت آه» داستان زندگی ماه بنی‌هاشم حضرت عباس (ع) را با نگاهی متفاوت و تازه به رشته تحریر درآورده است.

 

بیش از هر چیز اسم کتاب است که خواننده را مشغول می‌کند؛ ابتدا به ذهن می‌رسد «نامیرا» فقط اسمی‌هنری است که برای جلب مخاطب انتخاب شده و یا ناشر و نویسنده خواسته‌اند ابهام داستان را زیاد کنند. اما کتاب را که تا انتها بخوانی معلوم می‌شود «نامیرا» ریشه در مفهوم «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» دارد. مفهومی‌که می‌گوید پهنه سرزمین کربلا به اندازه کل زمین وسعت پیدا کرده و عاشورا همیشه نمیراست.

 

«نامیرا» داستانی شخصیت محور است؛ رمانی با خرده روایت‌هایی از تغییر روش، هدف، آرزو و عاقبت آدم‌ها. این روزگار است که آدم‌ها را در محک انتخاب شدن و انتخاب کردن می‌گذارد و نویسنده نامیرا فقط تصویرساز صادق این رویدادهاست. نویسنده کتاب را به سبک رمان‌های کلاسیک با شروعی آرام آغاز می‌کند، تصویرسازی می‌کند، شخصیت‌ها را یک به یک وارد داستان می‌کند، آن‌ها را معرفی می‌کند و با داستان پیش می‌برد. «نامیرا» اسیر اختلاف روایت‌های تاریخی نشده و البته از عقبه تحقیقی درستی بهره برده است.

 

داستان بریده بریده نوشته علیرضا نظری خرم، پژوهشی داستانی از بین ده‌ها منبع شیعه و سنی است که به چگونگی شکل‌گیری قیام امام حسین (ع) تا واقعه خشونت‌آمیز حره پرداخته است. در این اثر پژوهشگر با مراجعه به منابع کهن موجود تا قرن هشتم به تعریف زوایای پنهان و آشکار تاریخ واقعه کربلا می‌پردازد. مخاطب در این کتاب ارزشمند ضمن اطلاع از چگونگی بروز حوادث، از اوضاع و احوال شهر‌های مهم جهان اسلام و عملکرد مسلمین آگاه می‌شود. از همه مهم‌تر با خواندن این کتاب به شناخت افراد و اسامی‌مشهوری می‌رسد که شاید امروز به‌گونه‌ای دیگر از آن‌ها یاد می‌شود.

 

سیدعلی اصغر علوی، پژوهشگر دینی و نگارنده در ابتدای کتاب با عنوان «پیش‌نوشتی برای منشور خادمین هیأت» آورده است: «به جای نوشتن از اساسنامه و شرح وظایف و رسالت برای خادمین هیأت، کافیست خادم خود امام حسین (ع) معرفی شود. خادمی‌که عمری پا به پای امام زیسته و آئین نوکری آموخته و هم البته می‌آموزد. کسی که با امام به کربلا آمده و خون سیاهش با خون‌های مطهر اصحاب عجین شده است.

 

این کتاب، اثر محمدرضا انصاری، پژوهشگر دینی است. در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «اما... فضه کیست؟ او دختر یکی از پادشاهان هند بود که در جنگ اسیر گردید و به آفریقا برده شد. سپس از طرف پادشاه حبشه خریداری شد و نام «میمونه» به معنای «مبارک» برای او انتخاب شد. پس از چند سال پادشاه حبشه او را به عنوان کنیز همراه هدایای دیگری توسط جعفر طیار برای پیامبر (ص) فرستاد. پیامبر (ص) او را با دستور خداوند به دخترش حضرت زهرا (س) بخشید و نامش را «فضه» گذاشت. او از آن لحظه زندگانی خویش را وقف خدمتگزاری خاندان عترت و طهارت نمود و همیشه به این منصب افتخار می‌کرد. پس از شهادت پیامبر (ص) حق امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام غصب شد و ماجرای حمله به خانه وحی از طرف سقیفه رخ داد، فضه عملاً در متن ماجرا قرار داشت و در همه مراحل مدافع آل محمد (ع) بود و ولایت و برائت خود را علناً نشان می‌داد. فضه پس از شهادت حضرت زهرا (س)، خدمتکار خانه امیرالمؤمنین (ع) بود و پس از آن حضرت نیز درگاه اهل بیت (ع) را رها نکرد تا ماجرای کربلا که یاور حضرت زینب (س) بود.

 

سید علی اصغر علوی، پژوهشگر دینی است. علی رضائیان در ابتدای کتاب با عنوان «مقدمه استاد» آورده است: «توجیه المسائل کربلا» کرانه ناگشوده‌ای را گشوده است. هنگامی که عمل انسان با باور‌ها و ارزش‌های وی سازگاری نداشته باشد، آرامش ذهنی خود را از دست می‌دهد، برای آرام‌سازی خود دست به دلیل تراشی می‌زند و بهانه‌های فراوانی پیدا می‌کند. امید است مدیران بیشتر با این آثار آشنا شوند تا با راز ماندگاری یعنی تلفیق منطق و عاطفه آشنا شده و خستگی ناپذیری در دست‌یابی به هدف را تجربه کنند.

 

واقعه کربلا حماسه‌ای پرشکوه و عاشقانه است که با گذشت قرن‌ها از وقوع آن هم‌چنان دل‌های عاشقان جهان را با خود همراه می‌کند و گوشه‌ای از حقیقت انسان و عشق الهی را به آن‌ها می‌نمایاند. پژوهش‌های بسیاری درباره این واقعه انجام شده، بسیاری تلاش کرده‌اند تا بخشی از مفاهیم عرفانی و عمیق آن را رمزگشایی کنند، اما هم‌چنان حق مطلب درباره آن گفته نشده است. فتح خون از معدود کتاب‌هاست که توانسته در این راه موفقیتی به دست آورد و بخشی از تجلی عشق در عاشورا را روایت کند.

 

کتاب   فتح خون   اثری از   سید مرتضی آوینی   است که با صدای   علی عطایی پیرکوه   و   محمدحسین محمودیان   منتشر شده است. این اثر روایت قیام حسینی است که با هجرت آن حضرت از مدینه به مکه آغاز می‌شود و فصول آن مطابق با وقایع دهه اول محرم سال ۶۱ هجری قمری تنظیم شده است. این کتاب تنها وقایع نگاری ساده نیست و نویسنده در تلاش است تا از شرح ظاهر وقایع راهی به باطن آن‌ها پیدا کند.

 

سید مرتضی آوینی در نوشتن این کتاب از دو نوع روایت استفاده کرده است که به طور متناوب تکرار می‌شوند. یک روایت، روایتی تاریخی پژوهشی است که با استناد به کتاب‌های معتبر تاریخی نوشته شده است و بیان می‌شود و روایت دیگر، روایتی ادبی عرفانی که شاکله جهانی است که راوی بر بستر این واقعه تاریخی می‌سازد. راوی در روایتش مقطع تاریخی دهه محرم را به کل تاریخ بسط می‌دهد و ماجرایی را که گویی هم‌اکنون جریان دارد با بیانی شاعرانه عارفانه بازگو  می‌کند.

 

این کتاب تألیف سیدعلی اصغر علوی و محمد عبدالحسین‌زاده، پژوهشگر دینی است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «در فقه گفته می‌شود آب قلیل اگر به کر متصل باشد، دیگر حکم آب کر را دارد. اصحاب هم این گونه بودند. خود را به اقیانوسی وصل کردند که برای همیشه حضور دارد. پس آن‌ها هم حضورشان همیشگی است. این سرّ جاودانگی اصحاب امام حسین (ع) با خود امام است. اما چرا از بین اصحاب حبیب را گلچین کرده‌ایم؟ حبیب تمامی‌ندارد، چون با قرآن و حسین (ع) است. چون قرآن و حسین تمامی‌ندارند. پس همراهان آن دو هم تمامی‌ندارند. از حبیب به وسعت قرآن و حسین می‌شود حرف زد. حبیب شاگرد خصوصی امام حسین (ع) است. حبیب نمونه‌ای از انسان کامل است که می‌توان با رجوع به شخصیتش پاسخ مسائل و مشکلات را گرفت. در این نوشته ما در صدد هستیم که ابعاد گوناگون شخصیت حضرت حبیب را که به طور متوازن رشد کرده است، بررسی کنیم. بدین منظور از هشت منظر که هر کدام بیانگر مسئله‌ای است، به سراغ شخصیت حضرت حبیب رفته‌ایم.»

 

این کتاب تألیف سیدعلی اصغر علوی، پژوهشگر دینی است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «چه کسی از محبت امام حسین (ع) بی‌بهره است؟ کدام دل است که با نام حسین (ع) نلرزد و با دیدن پرچمش به سمت آن تمایل پیدا نکند؟ هیچکس! چه کسی کار برای امام حسین (ع) را بد می‌داند؟ هیچکس! اما چرا خیلی از وقت‌ها «این جبهه نیرو ندارد»؟ دعوا سر اولویت است. البته مشکل از «کار کردن برای امام حسین» فراتر است. اینجا مسئلۀ اصلی و کلیدی، نفس «کار» است و این‌که چرا کار‌ها یا انجام نمی‌شود و یا اگر انجام شود استمرار ندارد؟ و در این میان کربلا بهترین مکان برای جواب گرفتن؛ چراکه در کار برای امام حسین (ع) کسی شک و شبهه ندارد. اما در اینجا هم …!»

 

این مجموعه ترجمه «الخصائص الحسینیه» تالیف «آیت الله شیخ جعفر شوشتری» در باب ویژگی‌های امام حسین (ع) از جمله در عوامل وجود، جایگاه‌های شهود از آغاز تا پایان آفرینش، هنگام ولادت و شهادت، روز رستاخیز و پس از آن، است.

 

سقای آب و ادب در ۱۰ فصل روایت شده است. فصل‌های کتاب عبارتند از «عباسِ علی»، «عباسِ ام‌البنین»، «عباسِ عباس»، «عباسِ سکینه»، «عباسِ مواسات»، «عباسِ زینب»، «عباسِ ادب»، «عباسِ حسین»، «عباسِ فرشتگان» و «عباسِ فاطمه». نویسنده در هر فصل سعی دارد تا قسمتی از شخصیت ابوالفضل (ع) را به نمایش بگذارد. در توصیف هر فصل رفت و آمد‌های بسیاری وجود دارد و به صورت سیال اتفاقات داستان روایت می‌شود. در روایت تمام فصول، شجاعی از مستندات تاریخی برای پیش بردن داستان خود کمک گرفته است. اما در فصل نهم «عباسِ فرشتگان» راوی، شیوه نگارش خود را تغییر می‌دهد و بیشتر از زبان فرشتگان مدحیه‌ای در رثای حضرت عباس (ع) گفته می‌شود: «ما فرشتگان؛ فرشتگان هفت آسمان، بر خود فرض می‌شماریم که پا به میدان بگذاریم و پرده از رخسار حضرت ابولفضائل برداریم؛ و ناگفته پیداست که این نه بدان معناست که ما قادریم پرده از اسرار حضرت ابولفضائل برداریم. چرا که رخسار جلوه‌ای از جلوات حضور عیان است و اسرار، جنس و جوهری از علوم در پرده و معارف پنهان؛ و میان این دو، فاصله میان زمین است تا آسمان.»

 

آفتاب در مصاف،  اثری از مؤ سسه فرهنگی لوح و قلم است که در انتشارات انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است. موضوع این کتاب قیام عاشورا و بر گرفته از بیانات حضرت آیت‌الله العظمی‌خامنه‌ای  (مدّظلّه‌العالی) رهبر معظّم انقلاب اسلامی است. این اثر در قالب کتاب مرجع، به گونه‌ای سامان یافته که بتواند مبنای پژوهش محققان این حوزه قرار گیرد، تا با مراجعه به آن، بتوانند با توجه به دیدگاه‌های رهبری در این موضوع، تحقیقات خود را گسترش دهند.

 

این کتاب مشتمل بر متن‌های کوتاه در مورد عاشور است. برخی عناوین آن بدین شرح هستند: «اشک»، «کربلا»، «محرم»، «حسین»، «تاسوعا»، «عاشورا»، «گلگشت در غروب» و .... بیائید حسین را دوباره بشناسیم و فرهنگ عاشورا را با سر انگشت همت دوباره ورق بزنیم این کتاب هنوز ناخوانده مانده است فصول روشن این ناموس را ت أ ملی دیگر باید که هر بار بخوانیم حلاوت و طراوتش را بیشتر احساس خواهیم کرد.

 

پژوهش‌ها و نگارش‌های نو از زندگی و شهادت یاران ابا عبدالله الحسین (ع) در قالب کتاب «آینه داران آفتاب» در دو جلد توسط محمدرضا سنگری نگاشته شده است. در این مجموعه نهضت حسین (ع)، مردمی‌ترین حادثه تاریخ اسلام است که گره خوردگی عاطفی ومردم در عین ارزشمند بودن، آسیب‌های متعددی در پی داشته و تحریف و افزودن‌های فاقد استناد از آن جمله است و این کتاب سعی کرده با پژوهش‌های دقیق و کاوشگرانه از لابه لای شاخ و برگ‌ها حقیقت را بشناسد.

 

جلد اول این کتاب شامل ۴ فصل است که در فصل اول با عنوان مباحث تحلیلی، جایگاه و فضائل اصحاب حسین (ع) به فضیلت‌ها و ویژگی‌های یاران امام حسین (ع) پرداخته شده است. در فصل دوم به شهیدان پیشاهنگ و در فصل سوم به شهیدان نبرد نخستین و فصل چهارم به شهیدان نبرد تن به تن اختصاص یافته است. این کتاب در پاسخ به سؤالات متعددی است که درباره چرا و چگونگی به حسین (ع)، پیوستن و شکل گیری منظومه عاشورا و نهضت بزرگ حسین (ع) و جایگاه آن‌ها در ذهن ایجاد می‌شود.

 

درجلد دوم این کتاب در فصل پنجم دوتن از شهیدان نماز معرفی شده اند، در فصل ششم نه تن از شهدای پس از نماز شناسانده شده اند و در فصل هفتم -که ازگسترده‌ترین فصول کتاب است- توضیحاتی درباره بیست و چهار تن از شهیدان بنی‌هاشم آورده شده است. در آخرین فصل این کتاب به شهیدان پس از امام (ع) پرداخته می‌شود.