سفر به روستای کندوان + تصاویر

روستای کندوان یکی از مکان‌های شگفت انگیز سکونت انسان‌ها روی زمین است. این روستا جزء معدود روستا‌های صخره‌ای جهان است که به عنوان اولین روستا برای سکونت انتخاب شده است. به همین علت است که می‌گوییم در کندوان زندگی در میان صخره‌ها جریان دارد. صخره‌های این روستا بر اثر فعالیت‌های آتشفشانی کوه سهند شکل گرفته است و در طول سالیان دراز و واکنش‌های طبیعی به این شکل در آمده است.
زمانی که این روستا توسط عده‌ای برای سکونت انتخاب شد هیچ مصالح خاصی برای ساخت خانه‌های آن استفاده نشد و مردم با وسایل ابتدایی شروع به کندن صخره‌ها کردند تا بتوانند در دل آن‌ها پناه بگیرند. این روستا امروزه به یکی از قطب‌های مهم گردشگری استان آذربایجان شرقی تبدیل شده است. بسیاری از گردشگران از داخل و خارج کشور برای دیدن این روستای صخره‌ای به این استان سفر می‌کنند. در کنار ظاهر و معماری جذاب کندوان، جاذبه‌های دیدنی فراوان، آب و هوای کوهستانی و دلپذیر، مردمی با سبک زندگی متفاوت و سوغاتی به شیرینی عسل همگی عواملی هستند که باعث انتخاب کندوان برای سفر می‌شوند.

 

در رابطه با پیشینه روستای کندوان نظرات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای می‌گویند قدمت این روستا به ۶۰۰۰ سال قبل و عده‌ای دیگر می‌گویند به ۳۰۰۰ سال قبل می‌رسد. بر این اساس حکایت‌های مختلفی درباره تاریخچه روستای کندوان وجود دارد که یکی از آن‌ها در این باره می‌گوید: زمانی که قوم مغول به ایران حمله کردند مردم روستای حیله ور به این مکان مهاجرت کردند. روستای حیله ور یک روستای کوچک در دو کیلومتری غرب کندوان است. هنگامی که مغول‌ها وارد ایران شدند مردم این روستا به دشتی در کندوان مهاجرت کردند و پس از مدتی در صخره‌های این روستا حفاری انجام دادند تا مکان مناسبی برای پناه گرفتن داشته باشند و اینگونه شد که روستای کندوان با خانه‌های صخره ای، شکل گرفت. اما دومین حکایت که میتوان گفت قابل باورتر است مربوط است به مهاجران دریاچه ارومیه. گفته می‌شود اجداد فعلی روستائیان کندوان در جزیره شاهی اسلامی واقع در دریاچه ارومیه ساکن بودند. تا اینکه بین دو دولت ایلام و آشور در کنار دریاچه ارومیه جنگ بزرگی در می‌گیرد. ایلامیان در جریان این جنگ برای فراری دادن مردم، مار‌ها را در جزیره رها می‌کنند. اهالی روستا هم که با حمله گسترده مار‌ها مواجه شده بودند برای حفظ جان خود مجبور می‌شوند از جزیره و دریاچه فرار کنند. آن‌ها در مسیر خود به صخره‌های سنگی کندوان می‌رسند و با کندن سنگ‌ها در دل کوه، برای همیشه در این روستا ساکن می‌شوند.

در مورد نام روستای کندوان نیز مانند داستان شکل گیری اش، نظریه‌های مختلفی وجود دارد. عده‌ای معتقدند کندوان ترکیب واژه کند به معنای روستا و وان اشاره به مکان است. عده‌ای دیگر نیز معتقدند کندوان از واژه کندو گرفته شده است. چرا که در گذشته در این منطقه زنبور پرورش می‌دادند. برخی دیگر نیز می‌گویند به خاطر شکل و ظاهر صخره‌های کندوان که شبیه به کندو عسل است این نام را بر این روستا گذاشته اند. یک نظریه دیگر هم در مورد نام روستای کندوان می‌گوید که این نام از واژه کندئوان نشات گرفته است. این واژه از کندی به معنای خود + ائو به معنای خانه + ان پسوند مکان تشکیل شده که در مجموع کندوان به معنای خانه‌ای از خود است.

روستای کندوان در استان آذربایجان شرقی و در فاصله ۶۰ کیلومتری از مرکز این استان یعنی شهر تبریز قرار گرفته است. این روستا که از توابع شهر اسکوست در فاصله ۱۶ کیلومتری این شهر قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۰۰ متر است.

 

همانطور که از شواهد نیز پیداست منحصر به فرد‌ترین ویژگی کندوان معماری آن است. معماری این روستا از نوع صخره‌ای است و خانه‌های کندوان مثل خانه‌های دیگر روستا‌های تپه‌ای در ایران به صورت پلکانی ساخته شده است و کوچه‌هایی باریک با شیب تند، این خانه‌ها را با هم مرتبط می‌کنند. این صخره‌ها که به آن کران و به زبان محلی قبه می‌گویند، بدون هیچ دخالت انسانی و به صورت طبیعی به این شکل در آمدند. این کران‌های طبیعی به مردم اجازه دادند تا درون آن‌ها فضا‌های متعددی مانند خانه، آغل و انبار درست کنند. در این خانه‌ها تمام مصالح به کار رفته از جنس سنگ و صخره و چوب است و قسمت‌های مختلف شامل اشپزخانه، فضای نشیمن و … نیز دارد. ارتفاع برخی صخره‌ها به گونه‌ای است که باعث شکل گرفتن خانه‌های چند طبقه شده است. طبقه همکف بیشتر به محل نگهداری حیوانات اختصاص دارد و طبقه‌های دوم و سوم برای اقامت و طبقه چهارم نیز به عنوان انباری استفاده می‌شود. آشپزخانه نیز در فضای بیرون کران ساخته شده است. طبقات خانه‌ها به وسیله پله‌هایی از جنس صخره‌ها از بیرون به یکدیگر متصل می‌شوند و از داخل به هم راه ندارند. جالب است بدانید در برخی خانه‌ها سکو‌هایی وجود دارد که از آن به عنوان محل خواب استفاده می‌کنند. در‌های ورودی خانه‌ها به خاطر محدودیت حفاری در صخره‌ها ارتفاع کمی دارند. ارتفاع در‌ها عموما بین ۱/۵ تا ۱/۶ متر است و عرضی معادل ۱ تا ۱/۳ متر دارند. همچنین برای اینکه در‌ها بتوانند از ورود سرما، باران و برف به درون خانه جلوگیری کنند، آن‌ها را در فضای داخل دیوار‌ها ساخته‌اند. فضای بیرونی خانه‌ها که آن هم با تدابیری شگفت انگیز ساخته شده است. برای مثال بخاطر جنس خاک کندوان که از آهک است نمی‌توان چاه فاضلاب حفر کرد، بنابراین مردم برای حل مشکل خود آبریزگاه‌هایی را در بیرون از کران ایجاد کردند. این آبریزگاه‌ها به شکل اتاق‌های دست ساز در دو طبقه ساخته می‌شد که که طبقه پایین آن محل جمع شدن فاضلاب بود. بعضی از این آبریزگاه‌ها دو چاه دارند و هنگامی که یکی پر شد، از آن استفاده نمی‌کنند تا خشک شود و دوباره به کار گرفته شود. در ضمن فضولات خشک شده حاصل از این فاضلاب‌ها نیز دور ریخته نمی‌شد و به عنوان منبع سوخت برای تنور‌ها و همچنین کود باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفت. در گذشته فضای داخل صخره‌ها با تنور گرم می‌شد، اما بعد‌ها که از نفت برای گرمایش استفاده کردند تنور‌ها نیز به آششپزخانه‌ها در بیرون کران برده شد.

بدون شک اصلی‌ترین جاذبه این روستا خود روستاست. قدم زدن بین راه‌های پرشیب این روستا و دیدن خانه‌های صخره‌ای به اندازه جذاب است که سیر نخواهید شد. شما می‌توانید ضمن قدم زدن در روستا با مردم محلی معاشرت داشته باشید و از محصولات و صنایع دستی آن‌ها خریداری کنید. عکاسی در فضای روستا هم از مهمترین تفریحات گردشگران در روستای کندوان است.

بزرگترین کران یا صخره روستا به مسجد بزرگ معروف است. این صخره نیز چهار طبقه است که طبقه اول آغل، طبقه دوم فضای اصلی مسجد، طبقه سوم مسکونی و طبقه چهارم محل انبار است. خود فضای مسجد به دو قسمت زنانه و مردانه تقسیم می‌شود. دیوار‌های مسجد پوششی از گچ سفید دارند و دورتادور آن با شمع و چراغ و مهر تزئین شده است. طاقچه‌هایی نیز برای قرار دادن چای وجود دارد.

اگر قصد دارید بیشتر با نوع معیشت و زندگی مردم بومی کندوان آشنا شوید می‌توانید از موزه مردم شناسی کندوان بازدید کنید. این موزه که یک موزه خصوصی محسوب می‌شود این فرصت را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد تا از نزدیک با فرهنگ مردم کندوان و چگونگی زندگی آن‌ها در این روستای صخره‌ای آشنا شوند.

 

مسجد کوچک که در یک طبقه صخره‌ای قرار دارد در گذشته برای نماز صبح استفاده می‌شد متاسفانه امروزه این مسجد متروکه شده و چیز زیادی از آن باقی نمانده است.

یکی از معروف‌ترین و بهترین چشمه‌های آب معدنی در کندوان واقع شده است. آب این چشمه خاصیت درمانی دارد و برای بیماری‌های کلیوی و مجاری ادرار بسیار مفید است. چشمه آب معدنی کندوان در دامنه کوه و در کنار دره سرسبز روستا واقع شده و به وسیله چند شیر آب در دسترس برای استفاده مردم است.

اگر با هواپیما، قطار و یا اتوبوس به تبریز سفر کرده اید می‌توانید بعد از رسیدن به تبریز با اتوبوس‌هایی که به مقصد کندوان می‌روند خود را به این روستا برسانید. اما اگر با ماشین شخصی به تبریز سفر کرده اید برای رفتن به روستای کندوان باید ابتدا خود را به شهر اسکو در ۶۰ کیلومتری تبریز برسانید. بعد از اینکه به اسکو رسیدید به سمت جنوب این شهر و خیابان چایکنار در پیش بگیرید. سپس شهر اسفنجان را که رد کردید پس از ۷ کیلومتر به یک دوراهی در می‌رسید که راه سمت چپ شما را به روستای کندوان می‌رساند.

---

بیشتر بخوانید: ۱۰ شهر خنک ایران برای سفر در تابستان

 

برای اقامت در روستای کندوان گزینه‌های مختلفی دارید:
هتل صخره‌ای لاله کندوان
هتل صخره‌ای هما کندوان
هتل نظری
هتل عمارت سنگی
هتل صخره‌ای تورال
سوئیت صخره‌ای بام کندوان
اقامتگاه بومگردی گونش کندوان
اقامتگاه بوم گردی آراز
اقامتگاه بوم‌گردی سهند کندوان
علاوه بر این اقامتگاه‌ها شما می‌توانید خانه‌هایی با قیمت پایین‌تر نیز در خود روستا برای مدت زمانی که در این روستا هستید، اجاره کنید. به طور تقریبی هزینه اقامت در کندوان از شبی ۲۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود تا ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد.

بدون شک یکی از جاذبه‌های دیدنی روستای کندوان مردم بومی این منطقه هستند. مردمی که شاید در نگاه اول کمی خجالتی و کم حرف به نظر برسند، اما وقتی پای صحبت آن‌ها می‌نشینید متوجه گذر زمان نمی‌شوید. مردم روستای کندوان نیز از اقوام شریف ترک هستند و به زبان آذری صحبت می‌کنند. به علت شرایط جغرافیایی کندوان پیشه مردم این روستا اغلب دامداری و فروش محصولات دامی و خشکبار و گا‌ها صنایع دستی است. اگر تجربه رفتن به این مکان را داشته باشید حتما متوجه شده اید که دختران و زنان روستا حجب و حیا خاصی دارند و اغلب دوست ندارند مقابل دوربین گردشگران قرار بگیرند. به خاطر زمستان‌های سرد و طولانی این روستا مردم کندوان آداب و رسوم و مراسم‌های خاصی برای فصل زمستان دارند که از جمله معروف‌ترین آن‌ها رسم چهار چهارشنبه است. یکی دیگر از رسوم جالب مردم کندوان که در روایت‌های تاریخی از آن یاد شده است این است که هر پسری که قصد ازدواج داشت، پیش از برگزاری مراسم عروسی ابتدا باید در میان صخره‌های دست نخورده روستا، برای خود و همسر آینده‌اش خانه‌ای ساخته و سپس ازدواج می‌کرده است.

سوغات کندوان شامل خوراکی‌های خوشمزه و صنایع دستی است. این خوراکی‌ها شامل: فندق، بادام، میوه‌های خشک و عسل می‌شوند که در این بین معروف ترینشان عسل است. در کنار این خوراکی‌های خوشمزه شما می‌توانید صنایع دستی همچون گلیم و قالیچه نیز از مردم این روستا خریداری کنید و به عنوان یادگاری از این روستای زیبا داشته باشید.

 

با توجه به اینکه این روستا در ناحیه کوهستانی قرار گرفته است بهترین زمان سفر به این روستا از اوایل اردیبهشت تا آخر شهریور ماه است. البته توجه داشته باشید که با اینکه از نظر آب و هوایی فصل تابستان زمان مناسبی برای سفر به کندوان است، اما در این مدت حجم مسافرت به این منطقه بیشتر است و ممکن است شلوغی کمی اذیت کننده باشد.
اگر قصد سفر به این منطقه زیبا و خوش آب و هوا را دارید تا چند روزی از هیاهو شهر نشینی و اسارت بین دیوار‌های بتنی و فلزی خلاص شوید و در طبیعت بکر این منطقه میان صخره‌ها اقامت کنید، حواستان به مردم بومی این منطقه و حریم خصوصیشان باشد. ما موظفیم به عنوان میهمانان این روستا به قوانین آن‌ها احترام بگذاریم و تداخلی در معیشت آن‌ها ایجاد نکنیم. یادمان باشد که همین تفاوت‌های فرهنگی است که زیباست و ما سفر می‌کنیم که با همین تفاوت‌ها آشنا شویم.

 

منبع: ایرنازندگی