چه‌ کسی نام «ایران» را برگزید؟

«امروز ۱۸ خرداد زادروز سعید نفیسی، پژوهشگر، نویسنده، مترجم و تاریخ‌نگار ایرانی است. نفیسی از جمله شخصیت‌های مهم فرهنگی تاریخ یکصدسال اخیر ایران است که ابعاد زیادی از کارنامه او تاکنون ناگفته مانده است. از جمله اینکه شاید کمتر کسی بداند در دی ماه ۱۳۱۳ به پیشنهاد او بود که نام کهن و باستانی ایران، به عنوان نام رسمی این فلات برگزیده شد و تا آن زمان کشور‌های خارجی، ایران را «پرشیا» و «پرس» می‌خواندند.نفیسی در آن ایام در یادداشتی با تیتر «از این پس همه باید کشور ما را به نام ایران بشناسند» در روزنامه اطلاعات نوشت: «حق همین بود که ما از تمام دول اروپا خواستار شویم که این اصطلاح غلط را ترک کنند و مملکت ما را همچنان که ما خود همواره نامیده‌ایم ایران و منسوب آن را ایرانی بنامند. شکر خدای را که این اقدام مهم در این دوران فرخنده به عمل آمد و این دیاری که نخستین وطن‌ِ نژاد آریا بوده است به همان نام تاریخی و باستانی خود خوانده شود.»
در همین باره، سندی از بخشنامه وزیر امور خارجه در سایت مرکز اسناد و کتابخانه ملی وجود دارد که دیدنی است. سندی به امضای سید باقرخان مهذب‌الدوله یا باقر کاظمی، وزیر امور خارجه وقت، که دلایل انتخاب نام ایران و برتری آن بر نام‌های قبلی را برمی‌شمرد. البته باید دانست که این دلایل، همگی مواردی است که در حلقه روشنفکرانی همچون سیدحسن تقی‌زاده، سعید نفیسی و محمدعلی فروغی مطرح و به کاظمی اعلام شد. به عنوان نمونه یکی از دلایلی که در این نامه برای نادرست‌خواندن نامگذاری «پرس» ذکر شده، چنین است: «پارس اطلاع می‌شد به قسمتی از مملکت معظمی که در ادوار مختلفه تاریخ در تصرف سلاطین ایران بوده، ولی چون در موقعی که یونانی‌ها با ایران ارتباط پیدا کردند مقر پادشاهان ایران در پارس بود یونانی‌ها ایران را پرس نامیدند و سایر دول اروپا نیز اقتباسا از آن‌ها و با تحریفات مختصری همان اسم را روی ما گذاردند.»
در بخش دیگری از بخشنامه و درباره علت انتخاب نام «ایران» آمده است: «از نقطه‌نظر نژادی نیز، چون مولد و منشأ نژاد آرین در ایران بوده طبیعی است که خود ما نباید از این اسم بی‌بهره بمانیم؛ خاصه که امروزه در پاره‌ای از ممالک معظم دنیا سروصدا‌هایی در اطراف نژاد آرین بلند شده که حاکی از عظمت نژاد و تمدن قدیم ایران است و پاره‌ای از ملل فخر می‌کنند که از نژاد آریایی هستند.»
این بود شمه‌ای از دانش، درایت، ذکاوت و نکته‌سنجی نفیسی و نفیسی‌ها که روزگاری در ایران پرچم خردورزی و فرهنگ‌مداری را برافراشتند. یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد.»

 

منبع : ایسنا