نکاتی که بستنی خورها باید بدانند!

 با گرم شدن هوا و افزایش دما بیشتر افراد رو به مواد خنک و خوشمزه می آورند تا بتوانند با این هوای گرم مقابله کنند. یکی از اولین انتخاب ها می توانند بستنی باشد.بسياري از مردم تصور مي‌كنند كه بستني مي‌تواند به عنوان يك ماده لبني مناسب مثلا جايگزين شير يا ماست محسوب شود و حتي افراط در خوردن آن نيز ايرادي ندارد. اين در حالي است كه علاوه بر مقدار زيادي شيرين كننده‌هاي طبيعي يا شيميايي، خوردن حتي يك قاشق بستني مقدار زيادي چربي اشباع شده (حيواني) وارد بدن مي‌كند. 

احتمالاً آب میوه‌ سرد شده در بسیاری از کشورهای جهان از جمله چین از ۳۰۰۰ سال پیش شناخته شده است که می توان آن را به عنوان اولین بستنی ها دانست. طبق اطلاعات موجود، رومی‌های قدیم نیز از برف کوه‌ها برای سرد کردن آب میوه استفاده می‌کرده‌اند. از آن تاریخ تا قرن هیجدهم میلادی، مدارک زیادی در دست نیست، تا این که مارکوپولو سیاح مشهور ونیزی در بازگشت از سفر مشهورش به آسیا اطلاعاتی در زمینه‌ی ساخت شیرینی از شیر منجمد(احتمالاً نوعی بستنی میوه‌ای امروزی) را همراه خود از چین آورد.

این روش در ونیز مورد استفاده قرار گرفت و سپس در سرتاسر ایتالیا گسترش یافت. به تدریج کشورهای دیگر اروپایی نیز از این روش برای تهیه بستنی استفاده کردند.

در ایران این روزها بستنی ها از حالت سنتی بسیار فاصله گرفته اند. بستنی ابتدا به صورت سنتی و دستی با عنوان "بستنی زعفرانی" تهیه می‌شد. این بستنی درون ظرفی(بشکه ای) دو جداره درست می‌شد؛ به این صورت که درون جدار داخلی شیر، خامه، شکر، ثعلب و زعفران، و در جدار بیرونی یخ و نمک ریخته می‌شد؛ سپس بشکه را مرتبا تکان می‌دادند تا بستنی تهیه شود.

 تهیه بستنی در ایران متداول نبود و در قرن نوزدهم از اروپا به ایران انتقال یافت و متداول شد. در حقیقت از سفر سوم ناصرالدین‌شاه به اروپا، پلومبیر نام محلی ییلاقی در فرانسه است که بستنی خوشمزه‌ای در آنجا تهیه می‌شد و نام پلومبیر یعنی نوعی بستنی که با مخلفاتی همراه است از این شهر منشاء گرفته است.

می‌گویند در سال آخر سلطنت ناصرالدین شاه ساختن بستنی در ایران متداول شد و معروف‌ترین بستنی‌ فروش بعدی تهران یعنی ممدریش بستنی خامه‌دار مخصوصی تهیه می‌کرد که در تهران مردم استقبال زیادی از آن کردند.

بسياري از مردم تصور مي‌كنند كه بستني مي‌تواند به عنوان يك ماده لبني مناسب مثلا جايگزين شير يا ماست محسوب شود و حتي افراط در خوردن آن نيز ايرادي ندارد. اين در حالي است كه علاوه بر مقدار زيادي شيرين كننده‌هاي طبيعي يا شيميايي، خوردن حتي يك قاشق بستني مقدار زيادي چربي اشباع شده (حيواني) وارد بدن مي‌كند كه اغلب به اندازه نيمي از كل چربي اشباعي است كه در روز بايد خورده شود، است.

 

شیرین کننده و طعم دهنده ها، رنگ‌های صنعتی، اسانس‌های شیمیایی، شیر پرچرب و خامه از جمله ترکیبات به کار رفته در بستنی هستند. انرژی موجود در آن سه تا پنج برابر بیشتر از یک لیوان شیر است و تقریبا یک چهارم کالری روزانه بدن ما را تامین می کند. بستنی در مقایسه با شیر بیش از دو تا سه برابر چربی داشته و این چربی می تواند از نوع روغن نباتی جامد یا خامه لبنی باشد که هر دو حاوی کلسترول است. میزان پروتئین آن کمی بالاتر، ولی کلسیم و برخی ریز مغذی های آن به دلیل چربی بالای محصول قابلیت جذب پایینی داشته و مصرف آن برای پوکی استخوان چندان موثر نیست. 

بستنی قند زیادی نیز دارد که بیشتر آن کربوهیدرات ها می باشند. به یاد که مصرف زیاد قند و شکر می تواند ریسک اضافه وزن ، خرابی دندان ها ، بالا رفتن تری گلیسیرید و تجمع چربی های ناسالم را در بدن نیز افزایش دهد.

 

بستنی از جمله غذاهایی است که در برخی افراد موجب حمله میگرنی می‌شود. این غذاها بر روی آزاد شدن سروتونین و نوراپی نفرین اثر کرده و موجب انبساط یا انقباض عروق می‌شوند.

 

نکته مهم در خوردن بستنی آن است که کودک به هیچ عنوان آن را گاز نزند. گاز زدن بستنی باعث ترک خوردن و سفیدی دندان‌های کودک می‌شود ضمن آنکه قبل از خوردن نباید مایعات گرم از جمله چای یا شیر داغ مصرف شده باشد.

 

بستنی باید به مقدار کم و به عنوان دسر غذا در نظر گرفته شود. اگر بستنی به صورت متناوب توسط کودکان مصرف شود به دلیل مواد تشکیل‌دهنده‌ای که دارد باعث بی‌اشتهایی کودک می‌شود.

 

بستنی حتما باید بعد از صرف ناهار مصرف شود زیرا خوردن آن قبل از ناهار سبب می‌شود میزان زیادی قند وارد بدن شود که در پی آن انسولین ترشح می‌شود و این هورمون سبب ذخیره چربی می‌شود.

 

بستنی‌ های یخی به لحاظ افزودن مواد رنگی که اکثرا شیمیایی هستند نه تنها سلامت عمومی کودک را تهدید می‌کنند، بلکه باعث تغییر رنگ دندان‌های شیری و دائمی نیز می‌شوند همچنین اضافه کردن مواد نگهدارنده، گزینه خوبی برای کودکان نیست. لازم به ذکر است که این نوع بستنی‌های یخی در مقایسه با بستنی‌های شیری ارزش غذایی به مراتب پایین‌تری نیز دارند. همین‌طور به دلیل یخی بودن این محصولات امکان ایجاد ترک‌های مینایی به دنبال استفاده از آنها بعید به نظر نمی‌رسد.

 

ین میان‌وعده به دلیل داشتن پروتئین، کلسیم بالا، فسفر، ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف می‌تواند زمینه را برای حفظ سلامت استخوان‌ها و نیز دندان‌ها فراهم کند. بدیهی است مصرف به اندازه و نیز انتخاب صحیح بستنی می‌تواند منبع بسیار خوبی جهت تامین بخشی از کلسیم مورد نیاز دلبند‌تان باشد به‌ویژه زمانی‌که کودک تمایل به مصرف شیر ندارد. پروتئین موجود در بستنی برای ساخت و ترمیم بافتهای عضلانی مفید است.

 

از خواص دیگر بستنی این است که استرس را کاهش می دهد، زیرا بستنی می تواند محرک تولید هورمون ترمبوتونین باشد که بر روحیه و شادابی اثر گذار است و به نوجوانان و جوانان توصیه می شود برای اجتناب از افتادن در دام استرس و افسردگی بستنی بخورند. لازم به توضیح است که لاکتوزین و سیتوکین موجود در بستنی ایمنی بدن را بالا می‌برد قطعاً احتمال ابتلا به سرطان را کاهش می دهد.

 

هنگام خوردن بستنی هورمون دیگری به نام دوپامین در مغز ترشح می شود که این هورمون مسئول حس خوشی و لذت است مقدار نسبتا زیادی از بستنی کلسیم و فسفر است که هر دوی آنها برای تقویت ذخیره انرژی عضله‌ و تقویت میل جنسی مفید است.

 

ر برخی از منابع پزشکی به این نکته اشاره شده که بهتر است تا قبل از ٣ سالگی به بچه‌ها بستنی ندهیم چرا که در این سن احتمال بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر به دندان کودک یا احتمال ابتلا به چاقی و اضافه وزن در کودکان بالا می‌رود.

 

زیاده روی در مصرف بستنی‌های صنعتی و سنتی بلغم عمقی (سردی و تری) و بیماری‌هایی چون نازایی و ناراحتی‌های عصبی مانند سردرد، ام اس، مشکلات ریوی، بی‌حالی، خستگی و درد مفاصل در بدن ایجاد می‌کند.

 

مصرف دو تا سه بستنی در هفته برای افراد بزرگسال کافی است و نباید بیشتر از این مصرف شود و برای کودکان نیز همین حدود کافی است. همانطور که گرمای بیش از حد برای دستگاه گوارش مضر است، سرمای بیش از حد نیز می تواند موجب اختلال در دستگاه گوارش شود. سرمای بستنی موجب تحریک و اختلال در دستگاه گوارش شده و اعصاب را نیز تحریک می کند که سردرد را در برخی افراد به دنبال دارد.

 

این روزها بستنی هایی با عنوان بستنی لایت یا همان بستنی رژیمی به بازار آمده است و چنین ادعا می شود که از دیگر بستنی ها سالم تر و کم کالری است، اما باید بدانید در این بستنی ؛ گرچه از قندهای مصنوعی بدون کالری استفاده می شود، اما این دلیلی بر سالم بودن آن نیست؛ چراکه در تهیه این فرآورده همچون دیگر بستنی ها از خامه استفاده می شود و خامه هم نسبت به شکر دو برابر کالری داشته و فوق العاده انرژی زا و حاوی چربی های اشباع است.

 

بدانید تجمع این چربی ها در بدن با توجه به هورمون های جنسی در خانم ها بیشتر در ناحیه لگن و ران و در آقایان در ناحیه شکم اتفاق می افتد که چاقی شکمی خطرناک تر است، چون چربی ها در معرض تبادل با چربی های خون قرار گرفته و می تواند موجب سندرم متابولیک شود.

 

در گذشته بستنی هایی با طعم توت فرنگی، شاتوت، کاکائو، نسکافه و وانیل را می دیدیم، اما چندی است که یخچال بستنی فروشی های سطح شهر مثل جعبه مداد رنگی انواع بستنی هایی با رنگ تند و مزه قوی همچون طعم بلوبری، انبه، آلوئه ورا و… را عرضه کرده و به واسطه وجود قطعات ریز میوه در این نوع بستنی ها ادعا می شود. محصول صد درصد طبیعی و از میوه تهیه شده است، اما باید بدانید وجود تکه های میوه در بستنی از ترفندهای جذب مشتری است و هیچ یک از رنگ های غلیظ و اشتهابرانگیز به کار رفته در این بستنی ها منبع گیاهی ندارد، چراکه میوه ها در این حد طیف رنگی ندارد و این موضوع بسیار نگران کننده بوده و می تواند موجب بروز مشکلات کبدی و حساسیت های شدید شده و در زنان باردار به تغییرات هورمونی و عصبی غیرطبیعی و در کودکان باعث عقب افتادگی ذهنی و بیش فعالی منجر شود.

 

از قدیم الایام فالوده آن هم از نوع شیرازی از پرطرفدارترین شیرینی های فصل تابستان بوده و محصولی است که از رشته های بلند و یخ زده نشاسته به همراه شربت شیرین آبلیمو و کمی گلاب تهیه می شود و این روزها آن را در ترکیبات بستنی های میوه ای یخی می بینیم.

اما نکته مهم آن که بسیاری از خانواده ها بر این باورند چون فالوده پایه لبنی ندارد و در مقایسه با بستنی های شیری فاسد نمی شود و مسمومیت زا نیست، هر مکان عرضه کننده ای را برای خرید آن در نظر می گیرند، اما باید بدانید ظروفی که فالوده فله ای در آن نگهداری می شود بیشتر از جنس آلومینیم بوده و جدار آنها پر از خراش است و احتمال دارد در اثر شستشوی نامناسب، منبع انتقال دهنده آلودگی شیمیایی و میکروبی به محصول شود و از سوی دیگر شربت این شیرینی خود عاملی برای تجمع حشرات موذی است و این آلودگی ها می تواند با علائمی چون اسهال، استفراغ، دل پیچه و سردردهای شدید فرد را مسموم کند.

این را هم بدانید شیرینی فالوده به واسطه شربت و مواد نشاسته ای رشته ها از بستنی بیشتر بوده و برای دیابتی ها و افراد چاق منع مصرف دارد و می تواند باعث افزایش چربی خون شود. همچنین خیال نکنید که می توانید با مصرف بیشتر آبلیمو از مضرات شیرینی آن بکاهید و با افزودن ژله و شربت میوه موجود در اماکن عرضه فالوده آن را مغذی کنید. تمام این افزودنی ها سنتزی بوده و نه تنها ارزش تغذیه ای ندارد، بلکه تهدید کننده سلامت مصرف کننده هم خواهد بود.