آیا زمان وجود دارد؟

آیا زمان واقعاً وجود دارد؟ پاسخ این پرسش به نظر واضح است، زیرا با نگاه به تقویم و ساعت می‌توان دریافت که زمان وجود دارد و در حال گذر است. با این حال، پیشرفت‌هایی در علم فیزیک رخ داده که نشان می‌دهد نمی‌توان عدم وجود زمان را به عنوان یک احتمال در نظر نگرفت. عدم وجود زمان را به سختی می‌توان شرح داد و مهم این است که حتی اگر زمان وجود نداشته باشد نیز زندگی ما به همین ترتیب ادامه پیدا خواهد کرد. در قرن گذشته، جهان با دو تئوری فیزیکی شرح داده شده است؛ «نسبیت عام و مکانیک کوانتوم.» مکانیک کوانتوم جهان ذرات بسیار ریز و برهمکنش آن‌ها با یکدیگر را مورد بررسی قرار می‌دهد و نسبیت عام تصویر بزرگی از گرانش و نحوه‌ی حرکت اجسام بزرگ ارائه می‌دهد. هر دوی این تئوری‌ها در محدوده‌ی خودشان بسیار خوب عمل می‌کنند، ولی با یکدیگر تناقضاتی نیز دارند. به همین خاطر دانشمندان اعتقاد دارند که لازم است این دو تئوری به‌وسیله‌ی یک تئوری جامع‌تر جایگزین شوند. به همین خاطر تلاش‌ها بر این است که تئوری گرانش کوانتومی کامل شود تا جایگزین این دو تئوری قدیمی شود. در تئوری گرانش کوانتومی، گرانش در مقیاس‌های بسیار کوچک مورد بحث قرار می‌گیرد.
دانشمندان نشان داده‌اند که تولید تئوری گرانش کوانتومی به شدت سخت است. یکی از تئوری‌هایی که در این زمینه مطرح شده، «نظریه‌ی ریسمان» است. در این نظریه، ذرات به‌وسیله‌ی ریسمان‌هایی که در ۱۱ بُعد دارای نوسان هستند، جایگزین می‌شوند. این نظریه نیز سختی‌های خاص خود را دارد. در دهه‌ی ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی دانشمندان زیادی روی آن کار کردند و رویکرد‌های ریاضیاتی زیادی برای گرانش کوانتومی به‌وجود آوردند. یکی از این رویکرد‌ها «گرانش کوانتومی حلقه‌ای» نامیده شده است. طبق این مدل، جنس فضا-زمان از شبکه‌ای از حلقه‌های به شدت کوچک خواهد بود. یکی از جنبه‌های قابل توجه این مدل این است که در آن، زمان به طور کامل حذف می‌شود. به‌جز گرانش کوانتومی حلقه‌ای، مدل‌های دیگری نیز وجود دارند که از زمان به عنوان یکی از جنبه‌های بنیادین صرف نظر می‌کنند؛ بنابراین برای شرح جهان نیاز به تئوری‌هایی وجود دارد که الزاماً زمان در آن‌ها جایگاهی ندارد. اگر یکی از این تئوری‌ها صحیح باشند، به این معنی است که پاسخِ پرسش اولِ متن خیر است. یا حداقل باید پرسید که «منظور از وجود و عدم وجود چیست؟» اگر یک میز را در نظر بگیرید، می‌توان گفت که وجود آن در سطح بالاتری توسط فیزیک به اثبات می‌رسد. به عنوان مثال می‌دانیم که میز از ذرات تشکیل شده است، بنابراین از آنجا که در فیزیک وجود ذرات به اثبات رسیده است، وجود میز که از ذرات ساخته شده نیز اثبات می‌شود. در مورد زمان، از آنجا که نمی‌دانیم از چه چیزی ساخته شده است، نمی‌توانیم به یقین بگوییم که وجود دارد؛ بنابراین ممکن است زمان اصلاً در هیچ سطحی وجود نداشته باشد.

 

منبع : مجله ایلیاد