ناهمگونی جنسی یا ملال جنسی یا دیسفوریای جنسی (به انگلیسی: gender dysphoria) احساس بی قراری از تطابق نداشتن هویت جنسی فرد با جنسیت انتسابی در زمان تولدش است. این اصطلاح در سال ۲۰۱۳ جایگزین اختلال هویت جنسی (به انگلیسی: Gender identity disorder) یا به اختصار GID شد.
افرادی که دچار
ناهمگونی جنسی میشوند به طور عام به عنوان تراجنسیتی شناخته میشوند. نداشتن انطباق جنسیتی همیشه منجر به ملال یا پریشانی جنسیتی نمیشود. چنین افرادی ممکن است با تغییر در بیان یا رفتار، جنسیت درونی خودشان را بروز دهند. برای کمک به این افراد و رسیدن به تغییراتی که ظاهر آنها را با جنسیت درونشان هماهنگ کنند از هورمون درمانی، جراحی تطبیقی و روان درمان استفاده میشد. ناهمگونی جنسی در هر سنی میتوند بروز کند مثلا پسری که هنوز به سن بلوغ نرسیده، ولی رفتارهای دخترانه دارد و خودش را دختر میداند دچار ناهمگونی جنسی شده است. انجمن جهانی حمایت از تراجنسیتیها یا WPATH پیشنهاد میکند که تا قبل از ۱۶ سالگی نباید هیچ گونه مداخله پزشکی انجام شود؛ و مداخله رونشناسی برای تایید جنسیت یا تایید جراحی تغییر جنیست بعد از ۱۸ سالگی و ۲ سال بعد از زندگی در نقش جنس مخالف امکان پذیر است.
ناهمگونی جنسی چیست؟آشفتگی جنسیتی با ناهمگونی هویت جنسی جزو
اختلالات روانی ثبت شده در راهنمای تشخیص و آماری اختلالهای روانی یا DSM است. در ویرایش پنجم DSM تراجنسیتیها را از دسته اختلالات جنسی حذف کرده و به گروهی از موارد خاص منتقل نمودند.
علایم ناهمگونی جنسی• ترجیح اسباب بازیهای جنس مخالف
• بازی یا فعالیتهای جنس مخالف
• بیزار بودن از آلت تناسلی خود
• ترجیح جدی برای همبازی شدن با جنس مخالف
• تنهایی و انزوا اجتماعی نسبت به همسالان
• اضطراب و افسردگی
کودکان ترنس بیشتر در معرض آزار و خشونت در مدرسه قرار میگیرند. ناهمگونی جنسی در افرادی که با جسم مردانه متولد شده اند ممکن است به صورت زودرس و دیررس شروع شود. ناهمگونی جنسی زودرس درکودکی قابل مشاهده است. گاهی ناهمگونی جنسی در این گروه متوقف شده و سپس به عنوان همجنسگرا شناخته میشوند و در نهایت با اوج ناهمگونی و آشفتگی جنسی روبرو میشوند. گروه دیگر معمولا در بزرگسالی دچار ناهمگونی جنسی دیررس میشوند و علایم خاصی در کودکی نشان نمیدهند، ولی برخی از آنها گزارش میدهند که در کودکی آرزو داشته اند جنس مخالف باشند، ولی این موضوع را با کسی در میان نگذاشته اند. این مردان ممکن است برای رسیدن به هیجان جنسی درگیر مبدل پوشی شوند.
زنانی که دچار ناهمگونی جنسی دیررس هستند معمولا به خانمهای دیگر جذب میشوند و ممکن است به عنوان همجنس گرا شناخته شوند. افراد مبتلا به ناهمگونی جنسی در خطر ابتلا به استرس، انزوا، اضطراب، افسردگی، عزت نفس پایین و خودکشی هستند. مطالعات نشان داده است که احتمال اقدام به خودکشی در افراد ترنس زیاد است. در مطالعهای که روز ۶۴۵۰ تنرس در ایالات متحده انجام شد مشخص شده که ۴۱ درصد انها اقدام به خودکشی کرده اند در صورتی که میانگین کشوری ۱.۶ درصد بوده است. البته تلاش برای خودکشی در بین افراد ترنس که بعد از تغییر جنسیت روابط خانوادگی شان حفظ شده است، کمتر است. احتمال بروز اختلالات خوردن یا زیاده روی در مصرف مواد مخدر در افراد ترنس بالاست.
تشخیص ناهمگونی جنسیبرای این که ناهنگونی جنسی شخص تایید شود باید دارای ناهمخوانی بسیار قابل توجه بین جنسیت درونی و جنسیت بیرونی فرد به مدت حداق ۶ ماه مشاهده شود و حداقل دو مورد از موارد زیر را داشته باشد:
- ناهمخوانی زیاد بین جنسیت تجربه شده و ویژگیهای اولیه و ثانویه جنسی
- تمایل زیاد فر برای رها شدن از ویژگیهای اولیه و ثانویه جنسی
- تمایل زیاد فرد برای داشتن ویژگیهای اولیه و ثانویه جنس مخالف
- تمایل قابل توجه فرد برای داشتن جنسیت مخالف
- تمایل فرد برای این که مانند افراد جنس مخلف با او رفتار شود
- تمایل زیاد برای داشتن تمایلات و احساسات جنس مخالف
نکته مهم دیگری که مشاور در این زمینه اهمیت بسیار زیادی به آن میدهد این است که ناهمگونی جنسی باعث افت کارکرد غلی و اجتماعی یا سایر مسائل برای فرد شده باشد. به گفته یکی از رون شناسان انجمن روان شناسی آمریکا ناهمگونی جنسی فقط زمانی اختلال محسوب میشود که باعث اذیت و از کارافتادگی فرد شود. بسیاری از تراجنسیتیها از شرایط خود ناراحت نیستند و به صورت عادی به کار و فعالیت خود ادامه میدهند که نشان میدهد تراجنسیتی بودن به خودی خود یک اختلال یا عقب افتادگی نیست.
درمان ناهمگونی جنسیدرمان افراد مبتلا به ناهمگونی جنسی در مواردی که منجر به اختلال و مشکلات اجتماعی یا خانوادگی برای فرد باشد میتواند شامل روان درمانی یا حمایت از جنسیت ترجیحی فرد با کمک هورمون درمانی، بیان جنسیت و نقش جنسیت یا جراحی تغییر جنسیت باشد.
مشاوره روان شناختی معمولا منجر به تغییر شیوه زندگی یا تغییرات جسمی با مداخلات پزشکی از جمله هورمون تراگی، جراحی دستگاه تناسلی، لیزر موهای زائد، تخلیه سینه، جراحی قفسه سینه یا سایر جراحیها به منظور تغییر ظاهری فرد میشود.
مشاوره روان شناسی معمولا برای کاهش احساس گناه مرتبط با پوشیدن لباس جنس مخالف با اطرافیان بیمار برای درک بهتر شرایط انجام میشود.