حتماً برایتان پیش آمده آن سردرد کوتاه، اما بسیار دردناک و خاصی را تجربه کرده باشید که بعد از خوردن چیزهای سرد رخ میدهد. به این حالت، انجماد مغزی گفته میشود که به سردرد بستنی هم معروف است و وقتهایی رخ میدهد که بستنی یا آب یخ میخورید. در اغلب موارد چند ثانیه بیشتر طول نمیکشد و میتوانید باز هم از خوردن خوراکی یا نوشیدنی سردتان لذت ببرید، اما برای آنکه بتوانیم جلوی وقوعش را بگیریم، باید از آن بدانیم. البته نباید نگران شوید، چون مسألهی جدیای نیست.
در ادامه میخواهیم ببینیم وقتی مغزمان یخ میزند چه اتفاقی برایمان رخ میدهد.
انجماد مغزی زمانی رخ میدهد که چیز سردی مانند بستنی یا آب سرد را به سرعت میخورید و با سقف دهان تان تماس پیدا میکند. این اتفاق میتواند زمانی هم رخ دهد که صرفاً در هوای بسیار سرد تنفس کرده اید. این حالت را معمولاً زمانی تجربه میکنیم که هوا گرم و چیز بسیار سردی را میخوریم. احساسی که تجربه میکنیم یک درد ناگهانی و شدید در قسمت جلوی سر است. این درد خیلی به طول نمیانجامد، معمولاً، تنها چند دقیقه یا در برخی موارد نهایتاً یک یا دو دقیقه.
وقتی چیز سردی میخورید یا حتی هوای سردی را تنفس میکنید، دمای پشت حلق تان، در محل اتصال سرخرگ کاروتید درونی و سرخرگ مغزی پیشین تغییر میکند. به گفتهی عصب شناسان مغز این تغییر را دوست ندارد، بنابراین انجماد مغزی به نوعی یک اقدام پیشگیرانه است. به همین دلیل با هجوم سرما، این سرخرگها منبسط و منقبض میشوند و این همان حسی است که مغز آن را درد تعبیر میکند.
تحقیقات نشان میدهد احتمال تجربهی انجماد مغزی در افراد مبتلا به میگرن بیشتر است. با این حال، بزرگترین و مهمترین تفاوت آنها این است که انجماد مغزی بیشتر از مدت زمان کوتاهی طول نمیکشد و خود به خود و بدون نیاز به دارو برطرف میشود. اما میگرن نه تنها مدت بیشتری طول میکشد، بلکه باعث مشکلات دیگری مثل حالت تهوع هم میشود.
همانطور که گفته شد انجاد مغزی خیلی طول نمیکشد، اما راههایی برای رفع هر چه زودتر آن وجود دارد. اولی نوشیدن یک چیز گرم یا با دمای اتاق است. راه دیگر، فشار دادن زبان به سقف دهان است. گرمای آن به سینوسها منتقل میشود و عصبهایی که عامل انجماد مغزی هستند گرم میشوند. زبان تان را آنقدر آنجا نگه دارید که درد برطرف شود.
نتایج تعدادی پژوهشها نشان داده که زنان بیش از مردان سردرد بستنی را تجربه میکنند. ضمنا کودکان بیشتر از بزرگسالان انجماد مغز را تجربه میکنند، علت این امر کوچک تر بودن اندازه کام (سقف دهان) و گلوی کودکان درمورد بزرگسالان و فعال تر بودن گیرندههای حسی آنها میباشد. ضمنا در بزرگسالان پایداری عصبی درمورد یک محرک سرد قویتر از کودکان می باشد.
سردرد ناشی از مصرف بستنی یکی از رایجترین انواع سردرد است که بین 5٫9 تا 74 درصد بزرگسالان و بین 38٫3 تا 79 درصد کودکان آن را تجربه میکنند. ممکن است انجماد مغز موروثی باشد، ازاین رو چنانچه پدرومادرها آن را تجربه کرده باشند، احتمال اینکه کودکانشان نیز آن را تجربه کنند بسیار بالا است و چنانچه پدرومادرها هیچگاه سابقه تجربه سردرد بستنی را نداشته باشند، احتمال تجربه آن از طریق کودکان کاهش می یابد.
انجماد مغزی علیرغم خطرناک نبودنش، اما احساس ناخوشایندی است، به همین دلیل اگر بخواهید جلویش را بگیرید، کاری ندارد. از خوردن خوراکیها و نوشیدنیهای یخ و تنفس هوای بسیار سرد خودداری کنید. اگر میخواهید چیز سردی بخورید، سعی کنید آرام آرام آن را بخورید. وقتی هم که در هوای سرد بیرون قدم میزنید، با یک ماسک یا شال میتوانید از خود در برابر سرمای هوا محافظت کنید.