ماجرای درگیری در یک روستا بر سر خنجر رضاشاه

داخل قلعه هم پر از خار و گون‌هایی است که رمه‌های گوسفند به آسودگی در آن می‌چرند. تاریخ شفاهی روستا که سینه به سینه میان اهالی نقل شده، نشان می‌دهد پس از تبعید ایل اینانلو از دشت مغان به دشت‌های بوئین زهرا، ورامین و شهریار ٩ برادر از خوانین ایل در قلعه مزرعه چشمه شور اتراق کردند و چادر زدند. قلعه مزرعه چشمه شور که از دهات شهر قم است، در همسایگی حسن آباد فشافویه قرار داشت و کم‌کم ٩ خان ساکن این ده، روستای قلعه محمدعلی خان را تصاحب و مالکیت آن را از حکومت قاجاری گرفتند.

 

دلیری این خان‌های ایل اینانلو سبب شده نام روستای محمدعلی خان در بسیاری از حوادث تاریخی کشور بر سر زبان‌ها باشد. یکی از این وقایع در زمان حکومت رضاشاه قزاق و بر سر تصاحب خنجر رضاخانی اتفاق افتاده است: با روی کار آمدن رضا خان ٢ برادر از خان‌های ساکن قلعه محمدعلی خان در نظمیه تهران گماشته و امنیت جاده قم تا تهران بر عهده خان‌های قلعه گذاشته می‌شود. آن‌ها در این جاده چند چاپارخانه بنا می‌کنند که هنوز بقایای چاپارخانه‌ها باقی است. چاپارخانه‌ها نزدیک ورودی شهر قم، کوشک نصرت، کاروانسرای علی آباد، قلعه محمدعلی خان، حسن آباد فشافویه، گردنه حسن آباد و کهریزک قرار داشت.

روزی از شهر اصفهان به چاپارخانه خنجر نفیسی می‌رسد که تحفه اهدایی به رضاشاه است. خان‌های قلعه محمدعلی خان خنجر را نزد خود نگه می‌دارند و از رساندن آن به رضاشاه خودداری می‌کنند. رضاشاه که از این موضوع مطلع می‌شود، گروهانی لشگر به قلعه محمدعلی خان می‌فرستد تا خنجر را پس بگیرند. روستای مجاور قلعه محمدعلی خان به نام روستای «حاجی آباد» که محل کمین یکی از برادران اینانلو به نام حاج احمد خان بوده، از درگیری لشکر محمدعلی شاه و خان‌های قلعه محمدعلی خان در امان نمی‌ماند. گروهان لشکر شکست سختی می‌خورد و رضاشاه یک گردان لشکر روانه قلعه محمدعلی خان می‌کند. میان اهالی قلعه و لشگر رضاشاه درگیری سختی درمی گیرد و حاصل آن گریز خان‌های قلعه به دشت قزوین است.

 

بازگشت خان‌ها به قلعه محمدعلی خان پس از ٢ دهه و در پی اعدام ٢ خان در میدان اعدام تهران اتفاق می‌افتد. خان‌های دیگر قلعه که با بست‌نشینی در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) از رضاشاه امان نامه دریافت می‌کنند، در رقم زدن حوادث تاریخی دیگری سهیم بوده‌اند. شکست دادن حزب توده در قافلانکوه و خارج کردن آن‌ها از طریق مرز شوروی یکی از این‌رویداد‌های تاریخی بوده است.

---

بیشتر بخوانید:

• تصویری از عجیب‌ترین پدیده طبیعی ایران
• کوچه ۲۰۰ ساله تهران کجاست؟ 

---