بلوغ جسمی در دختران

بلوغ از جمله چالش‌هایی است که برای تمامی افراد در دوران نوجوانی به وجود می‌آید. ورود به نوجوانی با تحولات جسمی و روحی خاص خود همراه است. بدون شک دوران بلوغ می‌تواند یکی از پر تنش‌ترین مراحل زندگی برای هر دختری باشد. بلوغ جسمانی به مجموعه تغییراتی در بدن گفته می‌شود که به واسطه آن‌ها، فرد از لحاظ ظاهری و اندام‌ها بالغ می‌شود. آگاهی از این تغییرات به دختران نوجوان کمک می‌کند تا آمادگی بیشتری برای ورود به این دوره و انطباق با آن به دست آورند. از طرفی رفتار صحیح والدین در سن بلوغ به دختران این امکان را می‌دهد تا انتخاب‌های بهتری در این دوره حساس داشته باشند. 

بلوغ جسمی به مجموع تغییرات فیزیکی و فیزیولوژی در بدن گفته می‌شود که به دنبال ترشح هورمون‌های مختلف، بدن کودک به بدن یک فرد بزرگسال تبدیل می‌شود. نشانه‌های بلوغ جسمی دختران به دنبال تغییرات هورمونی که از طریق هیپوفیز و غده هیپوتالاموس در مغز کنترل می‌شوند، ایجاد می‌شود. این غدد ارتباط مستقیم با تخمدان‌ها دارند. سن بروز تغییرات جسمانی در هر کس متفاوت است. این تغییرات با افزایش قد، افزایش وزن، تغییر شکل ظاهری و رشد اندام تناسلی همراه است. تغییرات جسمی ممکن است مانند رشد سینه‌ها قابل مشاهده باشد یا مانند تغییر ترشح هورمون‌های غدد داخلی بدن قابل رویت نباشد. بلوغ شامل تمام تغییرات جسمانی است که در حین گذار دختران از بچگی به بزرگسالی به وقوع می‌پیوندد:
_تسریع سرعت رشد که منجر به افزایش چشمگیری در وزن و قد فرد می‌گردد.
_بــلوغ جنسی دختران؛ رشد ویژگی‌های اولیه جنسی شامل رشد بیش‌تر غدد جنسی که منجر به تغییرات هورمونی در بدن می‌شود و در نهایت بدن قادر به تولید مثل می‌شود.
_رشد ویژگی‌های ثانویه جنسی شامل تغییرات در سینه‌ها و دســتگاه تناسلی زنان و رشد موی شرمگاهی و بدن می‌شود. این تغییرات جسمانی ویژگی‌های روانی جدیدی را نیز در دختر نوجوان به دنبال خود می‌آورند. 

تاثیر تغییرات هورمونی به هنگام بلوغ در دختران نوجوان قابل مشاهده است. این تغییرات به وضوح در ظاهر دختران در مراحل اولیه بلوغ دیده می‌شود و به موجب آن یک دختر بعد از ۴ سال یا بیشتر ظاهر یک دختر جوان بالغ را پیدا می‌کند. بلوغ جسمی دختران زودتر از پسر‌ها شروع می‌شود. یکی از اولین نشانه‌های بلوغ در دختر‌ها رشد سینه‌ها و مو‌های ناحیه تناسلی است که با شروع ســیکل قاعدگی دختران به اوج خود می‌رسد. در طول این مدت دختران چند سانتی متر بلندتر می‌شوند و از نظر جسمی به بلوغ می‌رسند. همراه با بسیاری از قسمت‌های دیگر بدن، مغز نیز از نظر اندازه، ساختار و عملکرد تغییر می‌یابد.
۱. افزایش قد و وزن
ترشح هورمون‌های تیروئید، هورمون‌های رشد و آندروژن سرعت افزایش قد و وزن را بالا می‌برد. نرخ میانگین سرعت افزایش قد در بلوغ دختران حدود ۹ سانتی متر در سال است. به طور میانگین رشد ناگهانی قد در دختران ۲ سال زودتر نسبت به پسران اتفاق می‌افتد. سرعت رشد در دختران به میزان هورمون رشد و هورمون جنسی آن‌ها یعنی اســتروژن بستگی دارد و بعد از شروع قاعدگی سرعت رشد قد کندتر می‌شود. رشد قد معمولا تا ۱۸ سالگی ادامه دارد. در پایان بلوغ انتهای استخوان‌های بلند بسته شده و رشد قد پایان می‌یابد.
افزایش وزن در بلوغ جسمانی دختران به دلیل افزایش در چربی و رشد ماهیچه‌ها می‌باشد. این افزایش به خصوص در ناحیه ران‌ها و باسن است. نسبت ماهیچه به چربی در دختر‌ها حدودا ۴ به ۵ است. باسن و لگن خاصره، رشد بیشتری پیدا می‌کند و باعث می‌شود لگن خاصره پهن‌تر و انتهای لگن باریک‌تر شود. رشد بیشتر لگن خاصره زایمان را برای زنان آسان می‌کند. با توجه به تاثیر چاقی بر سلامت روان بهتر است برای کنترل وزن و جلوگیری از چاقی، رژیم غذایی مناسبی برای دختران در سن بلوغ در نظر گرفته شود.
۲. عدم تناسب در اندام‌ها
معمولا نوجوانان از لحاظ جسمانی متناسب نیستند یعنی اعضای مختلف بدن همگی با یک نرخ یکسان یا در دوره زمانی مشابه رشد نمی‌کنند. درنتیجه ممکن است فرد نوجوان به دلیل رشد نامتناسب اعضای بدن شرمسار باشد یا احساس ناخوشایندی داشته باشد. رفتار صحیح و دادن اعــتماد به نفس به دختران در این دوران توسط والدین اهمیت بسیار زیادی دارد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله رفتار صحیح والدین با فرزندان در سن بلوغ را بخوانید.
۳. بزرگ شدن سینه‌ها
یکی از نشانه‌های بلوغ در دختران، رشد سینه‌ها است. سینه دختر‌ها به مرور زمان برجسته می‌شود و به سایز طبیعی می‌رسد. ممکن است در ابتدا اندازه سینه‌ها متفاوت باشد و یکی از سینه‌ها کوچکتر باشد البته جای نگرانی نیست و بعد از مدتی اندازه هر دو سینه به یکدیگر نزدیک می‌شود.
۴. پیدایش مو‌های زائد بدن
مو‌های زائد مناطقی از بدن مانند زیر بغل و ناحیه تناسلی به تدریج نمایان می‌شود که در ابتدا روشن و نازک هستند و به مرور زمان تیره و ضخیم می‌شوند.
۵. جوش زدن پوست
جوش صورت در دوران بلوغ نیز می‌تواند از دیگر نشانه‌های بلوغ در دختران باشد که معمولا روی پوست صورت دیده می‌شوند. افزایش فعالیت غده‌های چربی، استرس و عادت ماهانه از دلایل ایجاد جوش در این سنین هستند.
۶. تغییر صدا
با رشد حنجره تار‌های صوتی بلندتر و ضخیم‌تر می‌شوند. همزمان با بلوغ استخوان‌های صورت شروع به رشد می‌کنند. پس حفره‌های درون سینوس، بینی و پشت گلو بزرگ‌تر می‌شوند در نتیجه فضای بیش‌تری برای پژواک صدا ایجاد می‌گردد. در واقع به واسطه رشد استخوان‌ها، غضروف‌ها و ضخیم شدن تار‌های صوتی در نوجوانی صدای فرد بم‌تر شده و شبیه صدای بزرگسالان می‌شود.

همان طور که توضیح دادیم نسبت چربی به عضله در دختران بیش‌تر از پسر‌ها است. از طرفی افزایش هورمون آندروژن در پسر‌ها بیش‌تر از دختر‌ها می‌باشد. این عوامل باعث می‌شود که قدرت و توانایی‌های جسمی دختران کمتر باشد با این حال دختر‌ها بیش‌تر از پسر‌ها تمایل دارند تا فعالیت‌های خود را کاهش دهند به همین دلیل رشد عضلات و ماهیچه‌ها کاهش می‌یابد.همچنین دختران کمتر از پسر‌ها برای انجام فعالیت بدنی تشویق می‌شوند. از طرفی رژیم غذایی دختران از ارزش غذایی پایین تری نسبت به پسران برخوردار است. در واقع تفاوت‌های موجود در توانایی‌های جسمی در دو جنس تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که تغییرات هورمونی بخشی از آن می‌باشد. بهتر است از همان دوران نوجوانی به آن‌ها آموزش داده شود که چگونه زندگی سالم داشته باشیم و اهمیت انجام ورزش و دوری از انــواع رفتار‌های پرخطر را برای آن‌ها روشن کنیم.

افزایش سریع درمیزان چربی بدن در دختران در اوایل دوران بلوغ این نگرانی را در آن‌ها ایجاد می‌کند که باید مراقب وزن خود باشند. به همین دلیل اکثر دختران در سنین بلوغ به رژیم‌های غذایی روی می‌آورند که ضرورتی ندارند. در این بین بلوغ زودرس در دختران بیشتر با احساس نارضایتی همراه است، چرا که همسالان کمتر آن‌ها را می‌پذیرند.
همچنین نارضایتی در دختر‌هایی که زمان بیشتری را به صحبت در مورد اندام خود یا دیگران می‌پردازند، بیشتر است. در واقع این ناراحتی از صحبت کردن در مورد اندام خودشان یا مقایسه خود با دیگران ناشی می‌شود. این مشکل به خصوص، در جوامعی که یکی از ملاک‌های زیبایی، لاغر بودن باشد پررنگ‌تر است. این نگرانی معمولا در اوایل سن بلوغ ایجاد می‌شود پس این دوران برای دختر نوجوان ریسک بالای ابتلا به اختلالات تغذیه مانند بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی را به دنبال دارد.

آگاهی از تغییرات جسمی و عدم تناسب بدن در ابتدای بلوغ به شما کمک می‌کند که با نگرانی کمتر و آمادگی بیشتر این دوران را سپری کنید. بهتر است به جای این که نگران ظاهر و تناسب اندام خود باشید یا خود را با دیگران مقایسه کنید با ورزش منظم و عادات تغذیه صحیح، سعی کنید وزن خود را نرمال نگه دارید. در این میان اختلاف نظر‌ها و تعارضات با والدین و دیگران نیز بیشتر می‌شود، با فراگیر مهارت‌های کنترل خشم و کنترل استرس می‌توانید با این چالش‌ها بهتر رو به رو شوید. مشاوره کنترل اضطراب و استرس می‌تواند در این زمینه بسیار کمک کننده باشد.
همچنین مهارت کنترل خشم به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید خلق خود را ثابت نگه دارید. تغییرات نوجوانی و به خصوص دوران قاعدگی منجر به نوسات خلق می‌شود و این موضوع اغلب برای نوجوان و اطرافیانش آزاردهنده است. زمانی که مهارت و توانایی خشم و عصبانیت خود را داشته‌باشید بهتر می‌توانید با این نوسانات مقابله کنید.

نوجوانی و بلوغ جسمانی مسئله‌ای است که گاه به تنهایی از پس آن بر نمی‌آیید. عدم رسیدگی درست به چالش‌های این دوران، منجر به بروز بحران نوجوانی می‌شود و در آینده و بزرگسالی نیز تأثیر می‌گذارد. مشاوره روانشناسی نوجوان به والدین کمک می‌کند تا ضمن برخورد و رفتار صحیح با فرزندان خود در این دوران، آن‌ها را درک کرده و با برقراری رابطه صمیمانه آن‌ها را از گرفتار شدن در مشکلات و خطرات اجتماعی بازدارند. مشاور مهارت‌های زندگی را به والدین و نوجوانان آموزش می‌دهد.

 

منبع : تابناک جوان