حیوانات مثل ما چشم بند، قرص خواب یا آهنگهای مخصوصی ندارند که به آنها کمک کنند بخوابند، بنابراین آنها فقط میتوانند از امکاناتی که غزیزه و بدن شان در اختیارشان میگذارد استفاده کنند. اما جالب است که بسیاری از حیوانات عادتهای بسیار عجیب و خارق العادهای برای استراحت کردن دارند.
برای اکثر حیوانات، خواب یک فرایند مهم است که در خدمت چندین عملکرد می باشد ؛ در مورد خواب حیوانات را می توان به عنوان مقوله ای تعریف کرد که در آن آگاهی تغییر یافته، تنظیم هومیوستاتیک یا کاهش پاسخ به تغییرات در محرک های خارجی را تعریف می کنند.
خواب در حیوانات مختلف شامل پستانداران، برخی از ماهی ها، برخی حشرات، دوزیستان، خزندگان و پرندگان دیده می شود. یک ساعت داخلی بدن، شناخته شده به عنوان ساعت دیجیتال تعیین کننده زمانی است که یک حیوان به خواب می رود یا چه زمانی زمان خوابشان است. این ساعت با حرکت خورشید هماهنگ است و خواب روزانه و شبانه را برای موجودات به همراه می آورد .
عادت های جالب حیوانات در زمان خواب
زرافه ها ایستاده می خوابند
زرافه معمولا خواب است، ولی نه به مدت طولانی ؛ زرافه ها به مدت چهار تا پنج ساعت خواب می بینند که عمدتا در شب است. در حین خواب، ممکن است دراز بکشد یا ایستاده باشد ؛ خواب ایستاده به ویژه در زرافه های مسن تر رایج است.
این حیوانات همچنین فاز های خواب نامنظمی دارند که می تواند به خواب عمیق برود ؛ در این نوع خواب حیوان گردنش را خم می کند و سر خود را برای استراحت بر روی ران یا باسنش قرار می دهد. کارشناسان گاهی اوقات این موقعیت را به عنوان خواب پارادوکسیک توصیف می کنند، یعنی حالتی که حیوانات در حال استراحت هستند، اما حرکت سریع چشم و کاهش فعالیت عضلات در آنها وجود دارد.
دلفین ها با یکی از نیم کره مغز می خوابند
دلفینها موجودات شگفت انگیزی هستند و اگرچه معمولا به خاطر هوش زیادشان مورد توجه قرار میگیرند، اما نحوهی خوابیدن این حیوانات هم جالب توجه است. دلفینها میتوانند حالت بسیار عمیقی از خواب را تجربه کنند و در این حالت مانند یک کندهی چوب روی سطح آب شناور میمانند.
جالبتر آنکه، دلفینهای پوزه دراز هنگام خواب یک نیم کرهی مغزشان را غیر فعال میکنند و چشم مخالف آن نیم کره را هم میبندند، اما نیم کرهی دیگر مغز آنها فعال و چشم مخالف آن باز میماند تا بتوانند مراقب اطراف شان باشند و متوجه حضور دلفینهای دیگر یا موجودات شکارچی بشوند. بعد از گذشت حدود دو ساعت، نیم کرهی دیگر مغزشان را غیر فعال میکنند و به این هر دو نیم کره و چشم خود را استراحت میدهند.این کار مختص دلفینها نیست و خفاشهای میوه خوار، گراز ماهیها (پورپویزها)، ایگواناها، فوک ها، پرندگان و اردکها هم هنگام خواب به همین شکل عمل میکنند.
به طور کلی، دلفین ها تنها با یک طرف مغز می خوابند تا از طرف دیگر مغز خود برای شنا استفاده کنند و مراقب شکارچیان باشند. برخی از دلفین ها در ماه اول زندگی خود به خواب نمی روند در عوض، بدنشان را به بدن مادرشان می چسبانند و شنا نمی کنند، به طوری که غرق نمی شوند بنابراین مادران باید اطمینان حاصل کنند که خوابشان نبرد، به همین دلیل بزرگسالان می توانند حداقل یک ماه نخوابند. در کل ، دلفین ها می توانند کامل بخوابند، در حالی که یک عمل رفلکس دم، آنها را بالای آب نگه می دارد.
اردکها با یک چشم باز میخوابند
اردکها گروهی میخوابند. آنها هنگام خواب به صف میشوند و دو پرندهای که ابتدا و انتهای صف هستند یک چشم شان را که رو به بیرون صف است باز نگه میدارند تا مراقب حضور موجودات شکارچی باشند و چشم دیگرشان را میبندند. اردکهای درون صف هر دو چشم شان را میبندند. دو پرندهی ابتدا و انتهای صف با استراحت دادن یک نیم کرهی مغز خود، از جان همهی اردکهای صف محافظت میکنند.
آلباتروس حیوانی که در حال پرواز می خوابد!
آلباتروسها گونهای از مرغان دریایی هستند و بیشتر زندگی شان را صرف پرواز و پیدا کردن شکار میکنند. سبک زندگی آنها فرصتی برای خوابیدن باقی نمیگذارد، اما به اعتقاد دانشمندان این پرندگان قادرند همزمان چند کار را انجام دهند یعنی توانایی آن را دارند که حین پرواز کردن بخوابند.بعضی از دیگر گونههای پرندگان هم اینگونه هستند و میتوانند حین پرواز و مهاجرت، صدها بار چرتهایی چند ثانیهای را تجربه کنند.
وزغ حیوانی که اصلا نمی خوابد
وزغ ها، که به لحاظ علمی به عنوان لیتوبات شناخته میشوند، به حالت تعریف شده خواب، نمیخوابند با این حال، آنها در طول روز به حالت استراحت میروند. یک مطالعه انجام شده در سال ۱۹۶۷ نتیجه گرفت که آنها نمیخوابند.
در این تحقیق، دانشمندان در طول روز و شب، زمانی که به نظر میرسید خوابشان برده، آنها را تکان میدادند. محققان انتظار داشتند که پاسخ به محرکها در طول خواب باید کندتر باشد؛ با این حال، پاسخها در طول روز و شب مشابه بود.
فیلها فقط ۲ ساعت میخوابند
فیلها معمولا در شب میخوابند و داراز میکشند و در طول روز، این حیوان به مدت دو تا چهار ساعت استراحت میکند. یکی از دلایلی که زمان کمی صرف خواب میکنند، این است که گیاهخواران میباشند و گیاه به اندازه اشکال دیگر غذا تولید انرژی نمیکند به این ترتیب، این حیوان باید حدود ۱۸ ساعت در روز در حدود ۶۰۰ پوند گیاه بخورد. گاهی اوقات آنها میتوانند هنگامی که روی یک تپه یا کنار درخت هستند، نیز بخوابند.
خفاش حیوانی که برعکس میخوابد
برعکس پستانداران کم خوابی مثل نهنگهای عنبر و زرافه ها، خفاشهای قهوهای روزانه حدود ۱۹ ساعت میخوابند. این حیوانات شب زی، تمام روز را معکوس میخوابند، چون خفاشها بالهای ضعیفی دارند و پرواز از این حالت برایشان راحتتر است. بعد از خفاشها طولانیترین مدت خواب روزانه مربوط به آرمادیلوها، صاریغ ها، تنبل ها، ببرها و در آخر گربههای اهلی است.
فیلهایی دریای هنگام شنا میخوابند
فیلهای دریایی این توانایی را دارند که همزمان شنا کنند و بخوابند. این حیوانات میتوانند هر جایی بخوابند. آنها هم میتوانند تا پنج دقیقه نفس شان را حبس کنند و زیر آب چرت بزنند و هم میتوانند در ساحل تا ۱۹ ساعت به خواب عمیقی فرو بروند. البته آنها استحقاق این خواب طولانی را دارند، چون فیلهای دریایی میتوانند تا ۸۴ ساعت بی وقفه شنا کنند. این حیوانات وقتی میخواهند در آب بخوابند، بخشهایی از بدن خود را باد میکنند. این ویژگی آنها مانند نوعی جلیقهی نجات بیولوژیک عمل میکند و این حیوانات فربه را شناور نگه میدارد.
گوزن نگرانِ شب زنده دار!
گوزنها در طول روز یا شب خیلی زیاد نمیخوابند؛ در حقیقت، شب زمان خطرناکی برای حیوان است به خاطر حضور شکارچیان مختلف که زیر پوشش تاریکی شکار میکنند با این حال، گوزن چند ساعت میخوابد که معمولا بین سه تا چهار است حتی در طی این دورههای خواب، آنها باید مراقب باشند تا شکارچیان حمله نکنند. نگرانی اولیه گوزنها بقا است که باعث میشود آنها به راحتی نخوابند.
شترمرغ با دو چشم باز میخوابند
شترمرغ به شیوهای شبیه به پلاتیپوسها میخوابد؛ این پرنده معمولا در حالی که ایستاده به سمت راست با دو چشم باز میخوابد که این حالت اجازه میدهد تا پرنده به مغز و بدن خود استراحت دهد، و همچنان مواظب شکارچیان و مهاجمان باشد.
گاهی اوقات، این پرنده به حالت عمیق تری از استراحت میرود، که با قرار دادن سرش به درون بالش به مدت حدود ۱۵ دقیقه مشخص میشود؛ این دو نوع استراحت روزانه به شش و هفت ساعت میرسد.
اسبها حیواناتی که تنها نمیتوانند بخوابند
اسبها توانایی خوابیدن دو ساعت در روز را دارند درست مثل زرافه، که آنها قادر به خوابیدن برای مدت کوتاهی هستند که حدود ۱۵ دقیقه طول میکشد. به طور مشابه، همچنین میتوانند در حالی که ایستاده و یا دراز کشیده اند بخوابند. اسبهای جوان تمایل بیشتری به خواب دارند؛ این حیوانات بهتر است در گروه هایشان بخوابند تا محافظت بیشتری شوند، به همین دلیل اسب تنها نمیتواند بخوابد. اسب نزدیک به سه ساعت در روز میخوابد.
میمونها مثل انسانها میخوابند
دانشمندان با تحقیق بر روی میمونها سعی دارند به چگونگی خواب انسانها و نقش خواب در تکامل انسان پی ببرند. آنها پی برده اند حیواناتی مثل اورانگوتان ها، گوریلها و شامپانزه ها، مانند انسانها دوست دارند هنگام خواب دراز بکشند و بدن شان را جمع کنند. همچنین این حیوانات برای خودشان جای خواب درست میکنند یا جایی را برای خوابیدن انتخاب میکنند که دست موجودات شکارچی به آنها نرسد و همین مسأله به آنها کمک میکند در مقایسه با گونههای دیگری از میمونها مثل بابونها که بالای درختها میخوابند، خواب بهتری داشته باشند. امکان تجربهی یک خواب طولانیتر و آسودهتر احتمالا در فرآیند تکامل ما نقش داشته و به بیشتر شدن هوش ما کمک کرده است.
نهنگها ماهی یک بار میخوابند
نهنگهای قاتل میتوانند بدون خواب به مدت یک ماه بمانندو در طول این مدت، کودکان خود را به مادرشان میچسبانند و شنا نمیکنند. این استراحت به آنها اجازه میدهد تا قدرت خود را بهبود بخشیده و همچنین کمک به پیشرفت بدنی و سیستم ایمنی بدنشان میشود.
یکی دیگر از گونههای نهنگ، نهنگ اسپرم است، او در مدت زمان برعکس و برای مدت کوتاهی میخوابد؛ در واقع، دانشمندان معتقدند که آنها نیاز به کمترین خواب در میان پستانداران دارند. با توجه به اندازههای عظیم آنها، تمام نهنگها نمیتوانند به مدت طولانی بخوابند، زیرا باعث میشود که به راحتی از بین بروند.
خرسها در خواب زمستانی زایمان میکنند!
نکتهی قابل توجهی در مورد خواب خرسها وجود ندارد، به استثنای مواقعی که زمان زایمان آنها فرا میرسد. در زمستان، خرسهای باردار به خواب عمیق زمستانی فرو میروند، ضربان قلب شان کم میشود و دیگر نه آب و غذا میخورند، نه ادرار و موفوع میکنند و نه حرکتی میکنند، اما میتوانند در حین همان خواب عمیق زایمان کنند. توله خرسها بعد از به دنیا آمدن از مادرشان که هنوز خواب است پرستاری میکنند تا آنکه با پایان زمستان، خرس مادر از خواب بیدار میشود و آنها را با دنیای بیرون آشنا میکند.