فصل زمستون غذا چی بپزیم؟

فصل زمستان که از راه می‌رسد، پای میوه‌ها و سبزیجات مخصوص این فصل هم به بازار باز می‌شود، هرچند در ایران با آب‌ و هوای متنوع می‌توان میوه‌ها و غذاهای زمستانی را در سایر فصول هم تهیه کرد، اما هنوز هم این سنت که برخی غذاها مخصوص یک فصل خاص هستند، تا حدودی در سنت آشپزی ایرانی پا برجاست. اما در فصل زمستان چه غذاهایی بخوریم؟ اگر بخواهیم از بهترین انواع پیش غذا و غذاهای زمستانی ایرانی یک لیست تهیه کنیم، حتما برای هر شهر متفاوت خواهد بود اما در همین لیست نمونه‌های مختلف از طرز تهیه غذای زمستانی، خورشت های زمستانی و انواع پیش‌ غذای زمستانی مشترک، کم نخواهد بود. در این فصل غذاهای با طبع گرم بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند.

هلیم داغ بزن!

صبح‌های جمعه‌ است و هلیم داغ! این روزها در هر ماهی از سال می‌توانید هلیم تهیه کنید، اما در گذشته این خوراک محبوب، بیشتر مواقع در فصول سرد طبخ می‌شد و کمتر ممکن بود که در تابستان یک هلیم جا افتاده پیدا کنید. البته بر سر نوشتن هلیم نیز اختلاف نظر وجود دارد و روی تابلوی بسیاری از مغازه‌ها به‌صورت حلیم نوشته شده، اما به با توجه و لغت نامه دهخدا شکل درست آن همین هلیم است. به معنی خوراکی است که از بلغور و گوشت پزند و در ضمن پختن پیوسته به هم زنند تا لعاب گیرد و سپس بر آن روغن و گونه ای از ادویه معطر (بیشتر دارچین) ریزند.
این غذا را با گوشت مرغ، بوقلمون یا حتی گوسفند طبخ می‌کنند، گندم، نخود و کره از دیگر مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن است و البته مهم‌ترین بخش پخت این غذا، صبر و حوصله‌ی آشپز برای هم زدن طولانی و یک دست آن است. بر سر مواد افزودنی پایانی هم اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، برخی آن را با شکر و دارچین می‌خورند و برخی دیگر با نمک.

فرنی یک دسر زمستونی

فرنی یک خوراک خوشمزه و آسان است که می‌توان آن را برای صبحانه یا عصرانه میل کرد؛ فرنی را از آرد برنج، آب، شیر و گلاب درست کرده و به‌صورت  داغ در کاسه‌ها می‌کشند و سپس شیره‌ی انگور یا عسل به آن اضافه می‌کنند، این ترکیب می‌تواند بهترین تقویت‌کننده برای روزهای سرد یا سرماخوردگی باشد.

آش انار ترش

آش از گذشته تاکنون از مهم‌ترین غذاهای آشپزی ایرانی بوده و هست و مثل خورش‌های ایرانی تنوعی بی‌پایان دارد. آش را شله یا «با» نیز می‌گویند، همان طور که «در ترکیب نام برخی از آن‌ها مثل شله قلمکار یا شوربا هنوز دیده می‌شود.»
مقوی بودن این غذا و نیز حس گرمابخش آن را محبوب روزهای سرد کرده است. برنج، لپه، نخود، لوبیا، سبزی‌های معطر، سیر داغ و ... از جمله اجزای همیشگی آش‌ها هستند، به این‌ها می‌توان مواد مختلفی را افزود، یکی از این افزودنی‌ها که در زمستان بیشتر رایج است، رب یا آب انار است که ترکیب فوق را بدل به آش انار می‌کند؛ شما هم می‌توانید آن را به میل خود ترش یا ملس طبخ کنید. اگر مسافر یزد، مهریز یا اراک هستید، حتما این آش محلی را مزه کنید.

خورش فسنجان جا افتاده 

خورش فسنجان هم مثل اقلیم ایران تنوعی جالب توجه دارد، به‌نوعی هر خطه‌ای سبک و سیاق خاص خود را برای طبخ آن دارد، اما یک اشتراک وجود دارد و آن این است که این غذا، انتخابی مناسب برای روزهای زمستانی است، دلیلش هم استفاده از گردو است، یک دانه‌ی روغنی که به شما انرژی می‌بخشد.
به‌طور معمول این غذا با مرغ یا کوفته ریزه، مغز گردو و رب انار طبخ می‌شود، برخی که دوست دارند غذا را شیرین‌تر کنند، به آن شکر می‌افزایند. در گیلان برای طبخ فسنجان به‌جای مرغ یا گوشت از فیله‌ی ماهی سفید استفاده می‌شود، البته اهالی رشت یک دستور طبخ دیگر نیز دارند و آن استفاده از خودکا یا مرغابی است؛ اگر به گشت و گذار در گیلان مشغول  هستید، پیشنهاد می‌کنیم هر دو نوع این خوراک‌ها را امتحان کنید.
گفتنی است که گونه‌های متنوعی دیگر هم از این غذا موجود است، مثل فسنجان کدو حلوایی، فسنجان پسته، بادام، فندق، ماست و به.

عدس پلو خراسانی

عدس پلو ترکیب ساده‌ای دارد، اما برخی برای تزیین به آن کشمش و خرما نیز اضافه می‌کنند که با اضافه شدن آن‌ها طبع این غذا گرم‌ می‌شود؛ اما عدس پلوی خراسانی‌ها زیره‌ی سیاه نیز دارد و به این ترتیب این غذا منبعی سرشار از انرژی می‌شود، برای روزهای زمستانی.

ماهی‌هایی از جنوب

می‌گویند بهترین زمان برای خوردن غذاهای دریایی فصل زمستان است؛ اگر دل‌تان می‌خواهد خوش‌ طعم‌ترین غذاهای دریایی را امتحان کنید، راهی شهر‌ها و جزایر جنوبی ایران شوید؛ ماهی‌های متنوعی وجود دارد که از آن‌ها خوراک‌های خوش‌طعمی طبخ می‌کنند.
شوریده، راژگو، حلوا سفید و خارو از جمله ماهی‌های فصل زمستان است که در طبخ قلیه‌ ماهی و پلو ماهی و ماهی شکم‌پر استفاده می‌شود؛ یکی از آن غذاهای خوشمزه‌ی بوشهری، سالونه‌ی ماهی است که از حلوای سفید، گوجه فرنگی ، رب، زنجبیل و ادویه‌های مختلف طبخ می‌شود.

قلیه به و انار

این غذا از شوشتر آمده‌ و در واقع نوعی آش انار است. خوردن آن در مراسم عروسی مردم شوشتر رواج دارد که البته در جشن‌ها  کمی شیرین‌تر طبخ‌اش می‌کنند. گوشت، بلغور، برنج، پیاز و سیر از مواد تشکیل‌دهنده‌ی این قلیه‌ی خوش‌طعم است که به آن آب انار و به نیز افزوده می‌شود.

هویج پلو

یکی از بهترین غذاهای زمستانی ایرانی هویج پلو ساده، هویج پلو با مرغ یا با گوشت چرخ‌ کرده با ادویه و چاشنی‌های خوش عطر است که به عنوان یک وعده غذایی سالم، به عنوان ناهار یا شام سرو می‌شود. هویج، برنج، شکر، زعفران دم کرده، مرغ یا گوشت چرخ کرده، مواد اصلی این غذا هستند که هر کدام خواص مفید خود را دارند. هویج پلو یکی از غذاهای سنتی شیراز و سرشار از ویتامین‌های A، B، C، E، D، کربوهیدرات، سدیم، پتاسیم، پروتئین، کلسیم، آهن، اسید فولیک، منیزیم، منگنز، سلنیوم، کولین، روی (زینک)، امگا ۳، قند ساکاروز، گلوکز، فراکتوز، فیبر، فسفر، گوگرد و … است.
این غذا پروتئین بالایی دارد و موجب تقویت بدن و رشد جسمانی در کودکان می‌شود. همچنین در بهبود سیستم عصبی، تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر، موثر است. تقویت بینایی و پیشگیری از آب مروارید (کاتاراکت) و تباهی لکه زرد (ماکولا) از دیگر خواص مفید هویج پلو است. اگر شما هم با شروع فصل پاییز و زمستان، دچار اضطراب و استرس فصلی می‌شوید، هویج پلو به خاطر خاصیت نشاط‌‌‌آور خود، می‌تواند تا حدی کمک‌تان کند.

آش رشته

آش رشته در ایران، در میان دیگر آش‌ها، پرچمدار و با اصالت بیشتر حساب می‌شود. این آش را اغلب با کشک یا ترشی می‌خورند و می‌تواند به عنوان پیش غذا یا خوراک اصلی سرو شود. آش رشته معمولا پای ثابت آش‌های زمستانی در مهمانی‌ها است. این آش که ترکیبی از حبوبات و سبزی است، خواص هر دو را هم با خود نگه می‌دارد. همچنین موادی مانند کشک یا پیاز داغ که برای تزیین استفاده می‌شوند، خواص مفید خود را دارند.
برای مثال سبزی‌ آش رشته سرشار از فیبر غذایی، مواد معدنی و ویتامین A است. علاوه بر این رنگدانه‌های گیاهی موجود در سبزی‌، نقش موثری در پایین آوردن چربی خون، ابتلا به سرطان و فشار خون دارد. نعنا نیز در طب سنتی طبع گرم دارد و برای متعادل کردن سردی و گرمی بسیار مناسب است. در عین حال خواص ضد نفخ دارد. به خاطر داشته باشید که از سرخ کردن بیش از حد نعنا، اجتناب کنید.

لبو، شلغم، باقلا

هوا که سرد می‌شود، خیابان‌های بسیاری از شهرها از جمله تهران پر می‌شود از چرخ‌هایی که لبوی داغ و باقلا می‌فروشند؛ این خوراکی‌ها دیگر به‌نوعی پیام‌آور رسیدن فصل سرد و خوردن آن‌ها بدل به یک رسم شده است، علاوه بر مزه‌ی خوب، این خوراکی‌ها یک میان وعده‌ی سالم نیز به شمار می‌روند.
شلغم هم که دیگر از واجبات گذرن فصل سرد است؛ شلغم پخته را می‌توان به‌عنوان صبحانه یا عصرانه میل کرد؛ خوردن شلغم نیز مثل هلیم روش‌های مختلفی دارد، برخی آن را با شیره می‌خورند و برخی دیگر روی آن نمک می‌زنند.
هر فصل رنگ و بویی خاص دارد که خود را در غذاها و خوراکی نیز جلوه می‌دهد؛ استفاده از سبزی‌ها و تره‌بار خاص هر فصل خود می‌توانند تجربه‌ای باشد که شاید فرصت تکرار آن در فصل‌های دیگر چندان میسر نباشد؛ خوردن یک کاسه آش گرم یا یک ظرف لبوی داغ می‌تواند خاطره‌ی یک روز زمستانی را در ذهن شما ماندگارتر کند.

مجله اینترنتی تابناک جوان