واکنش احساسی بازیگر نقش بلال و چند حقیقت

مصطفی عقاد قصد داشت شخصیت پیامبر اسلام را به غربی‌ها معرفی کند و باور‌های غلط را در مورد دین مبین اسلام از میان بردارد؛ کاری باشکوه و با عظمت و فیلمی بزرگ وخالصانه. ساخت این فیلم برای عقاد هم چندان آسان نبود، او می‌خواست فیلم را همزمان در ۲ نسخه انگلیسی و عربی با نام "الرساله" با ۲ گروه بازیگران متفاوت بسازد.

به کارگردان پیشنهاد شده بود که نقش "بلال" را به محمد علی (کلی) بوکسور معروف بدهد و حتی فشار‌هایی هم از این حضور وجود داشت، اما عقاد می‌ترسید شهرت محمد علی برمقاصد معنوی فیلم سایه افکند و از حضور محمد علی امتناع کرد.

عقاد با و جود اینکه در آمریکا درس خوانده بود و با حمایت سام پکین پا، جای پای محکمی در آمریکا داشت نتوانست تهیه کنندگان هالیوودی را قانع کند. آن‌ها نمی‌خواستند پولشان را پای فیلمی بریزند که نقش اولش، حضور فیزیکی نداشت. ضمن اینکه جهان جهان میان بلوک‌های شرق و غرب تقسیم شده و دغدغه هالیوود، کوبیدن کمونیست‌های شوروی بود.
کشور‌های نوپای اسلامی بعد از جنگ جهانی دوم، بیشتر از سینما به فکر تثبیت خودشان بودند. کویت و عربستان ابتدا موافقت کردند، ولی با مخالفت علمای وهابی و تندرو، انصراف دادند. مراکش تا نیمه کار، همراه پروژه بود، ولی بعد زیرش زد. سرانجام معمر قذافی، حاکم لیبی به شرط اینکه عقاد بعد از این فیلم، فیلمی درباره عمر مختار بسازد، اجازه داد مابقی فیلم در لیبی کار شود.

 

اوج فشار بر عقاد ۴۴ ساله، نوشتن فیلمنامه‌ای بود که هم مورد تائید مذاهب اسلامی باشد و هم چالش عدم حضور فیزیکی نقش اول را مهار کند. عقاد برای نوشتن فیلمنامه سراغ هری کیگ ایرلندی رفت. کیگ ۵۰ ساله بعد از تنظیم فیلمنامه اولیه با عقاد، یک سال در هتل هیلتون نیل قاهره اقامت کرد.

او با کمک ۵ فیلمنامه نویس عرب تبار، فیلمنامه نهایی را ورق به ورق می‌نوشتند و به دانشگاه الازهر می‌فرستادند. مسئولان این دانشگاه مذهبی قدیمی هم بعد از اصلاحات، هر ورق را مهر تائید می‌زدند. عقاد، فیلمنامه را بعدا به لبنان برد و تائید جامعه شیعیان را گرفت، ولی مجمع مذهبی عربستان سعودی که تندرو بودند و بعد‌ها القاعده و ... از پهلوی آن‌ها بیرون زد، مخالف بودند.

فیلم آنقدر مهم و تاثیرگذار بود که سال‌ها پیش، وزارت دفاع آمریکا قبل از حمله به افغانستان ۱۰۰ هزار نسخه از آن را خرید و به سربازانش داد تا ببینند.

 

عقاد فیلم " الرساله" را در ۲ نسخه عربی و انگلیسی با ۲ گروه بازیگران عرب و بین المللی پیش برد. توجیه عقاد این بود که ترکیب ۲ نگاه امکان ندارد. نسخه عربی، کامل‌تر و با جزئیات و بلاغت ادبی بیشتر همراه بود، اما نسخه بین المللی، بیشتر جلوه بصری داشت. عقاد، اول از بازیگران عرب می‌خواست جلوی دوربین‌های پنه‌ویژن جک هیلیارد، برنده جایزه اسکار بروند و بعد از بازیگران جهانی را جلوی دوربین می‌فرستاد.
او، اول اجازه نمی‌داد بازیگران عرب و جهانی در کنار هم باشند، چون حس می‌کرد، فضای رقابت بینشان ایجاد می‌شود، اما بعد دید توضیحات بازیگران عرب درباره اسلام و پیامبر به بازیگران بین المللی و همین طور انتقال تجربیات بازیگران جهانی به بازیگران عرب، خیلی جالب و کمک کننده است.

 

فیلم سینمایی "الرساله" در ۲ نسخه توسط ۲ مونتاژکار عرب و انگلیسی، تدوین شد و همزمان، موریس ژار، آهنگساز فرانسوی ۵۳ ساله که قبلا برای ساخت موسیقی دکتر ژیواگو، لورنس عربستان و گذرگاهی به هند، ۳ اسکار موسیقی گرفته بود، مسئولیت ساخت موسیقی فیلم را که بعدا یکی از برگ‌های برنده فیلم شد، برعهده گرفت.
موسیقی فیلم، تنها بخشی از فیلم مصطفی عقاد بود که در جمع نامزد‌های پنجاهمین مراسم اسکار قرار گرفت، هر چند جایزه به جنگ ستارگان رسید. ژار برای ساخت موسیقی این کار، چندین ماه در بیابان‌ها و مناطق مختلف کشور‌های لبنان و لیبی چرخید و نهایتا با تجربیاتش به انگلیس رفت و با همراهی ارکستر سمفونیک لندن، ۱۲ تراک برای کار ساخت. ژار ۹ سال پیش درگذشت.

 

مصطفی عقّاد در سال ۲۰۰۵ به‌همراه دخترش بر اثر انفجار بمبی توسط القاعده، که در مجلس عروسی در هتلی در اردن کار گذاشته شده‌ بود، کشته شد.

---

بیشتر بخوانید: تحلیل جالب دکتر انوشه درباره تولید فیلم محمد رسول الله + فیلم

منبع: عصرایران به نقل از هفت صبح / ویکی پدیای مصطفی عقاد