شب یلدا شام چی بپزیم؟

غذای شب یلدا یکی از بخش های جالب و خوشمزه در این شب خاص است. .رسم شام شب یلدا در شهرهای مختلف تا حدودی متفاوت است اما نکته مشترک، دورهمی و وقت گذرانی با اعضای خانواده و فامیل نزدیک در این شب سنتی است. شب یلدا برای ما ایرانی ها شب جشن و شادمانی است. بعضی از خانواده ها مهمانی های خیلی مفصل برای این شب تدارک می بینند. بعضی از خانواده ها هم ترجیح می دهند که به جای تشریفات آن چنانی، دور هم زیر کرسی بشینن و فال حافظ بگیرن. برخی از خانواده ها هم تمام این شب طولانی را به خاطره تعریف کردن و انجام بازی های جذاب سپری می کنند. اما خب چیزی که بین همه این افراد مشترکه وجود تنقلات شب یلدا و البته غذای شب یلدا است.اگر شما هم دوست دارید بدانید که غذاهای مخصوص شب یلدا و  رسم غذای شب یلدا چیست، این نوشته را تا انتها بخوانید.

در شیراز برای شام شب یلدا، کلم‌پلوی شیرازی می‌خورند. ابتدا گوشت چرخ کرده را با ادویه، آرد نخود‌چی و پیاز رنده شده ورز می‌دهند و سرخ می‌کنند. کلم خرد شده را با روغن و پیاز و رب گوجه فرنگی تفت می‌دهند. و به آن آب گوشت یا آب خالی اضافه می‌کنند و می‌گذارند خوب بپزد. کوفته قلقلی‌ها را هم داخلش می‌ریزند و ادویه و دارچین و پودر گل سرخ می‌افزایند. و آبش که کشیده شداین مایه را با برنج آبکش‌شده مخلوط می‌کنند و می‌گذارند که دم بکشد.

در شهرهای مختلف آذربایجان شرقی و غربی برای شام یلدا، خشیل می‌خورند. و می‌گویند این غذا باعث مقاومت بدن در برابر سرما می‌شود. بلغور را خیس می‌کنند و با آب می‌پزند تا نرم شود، چهار قاشق آرد را در چهار پیمانه آب سرد حل می‌کنند و بلغور پخته شده را به آن اضافه کرده و می‌گذارند بپزد و غلیظ‌تر از هلیم شود. بعد آن را در کاسه‌ی بزرگی می‌ریزند. وسط کاسه را گود می‌کنند که این گودی جای ریختن شیر و عسل است. خشیل را حتما باید با شیره مصرف کرد چون بدون شیره بدون مزه خواهد بود. این خوراک غذای خوبی برای صبحانه است.

تبریزی‌ها با انبوهی از غذاهای خوشمزه به پیشواز شب یلدا می‌روند. در کنار دسرهای شیرین و مخصوص این شهر، پختن یک شام لذیذ یکی از هنرهای کدبانوهای تبریزی است. کوفته تبریزی در بالای لیست غذاهای یلدایی قرار دارد. این غذا با گوشت چرخ‌کرده، لپه، برنج، سبزی و ادویه کوفته تبریزی و … درست می‌شود.

 یک دسر خوشمزه به اسم «پالدا» هم که بافتی رقیق‌تر از مسقطی دارد، برای این شب تهیه می‌شود. این دسر معمولا در پیاله‌های یک نفره درست می‌شود و در آن اثری از روغن نیست. نشاسته جزء اصلی این دسر خوشمزه زرد رنگ است.

اهوازی‌ها و خوزستانی‌ها به غذاهای دریایی علاقه خاصی دارند. در ضمن سبزی‌های محلی و بومی این استان هم برای طعم دادن به این غذاها استفاده می‌شوند. از طرفی طعم تند و تیز غذاهای اهوازی مشهور است. در میان غذاهای شب یلدای اهوازی‌ها، قلیه ماهی و ماهی شکم پر جایگاه ویژه‌ای دارد.

ماهی شکم پر در اهواز معمولا با ماهی صبور درست می‌شود که روی آتش پخته می‌شود. در قلیه ماهی هم از ترکیب ماهی با رب انار یا رب گوجه فرنگی، تمبر هندی، سبزی قلیه (گشنیز و شنبلیله (حلبه))، سیر و ادویه‌‌های مخصوص استفاده می‌شود. قلیه ماهی با برنج سرو می‌شود. از دیگر غذاهای محبوب در این استان می‌توان به قلیه میگو و امگشت پلو هم اشاره کرد که معمولا بین عرب‌ها طرفدار دارد.

مازندرانی‌ها به شب یلدا چله شو می‌گویند. مازندرانی‌‌ها برای شب یلدا حتما یکی از انواع پلو را تهیه می‌کنند. قدیمی‌های این شهر باور دارند که خوردن برنج یا گندم شگون دارد. در  سفره شام یلدای مازندرانی‌ها معمولا غذاهای مختلفی از جمله خورش مرغ ناردون، بورانی اسفناج، کوکو سبزی، سبزی پلو با مرغ، بوقلمون یا ماهی گرده‌بیج که در واقع ماهی سفید شکم پر یا به اصطلاح خودشان «تودلی» است، قرار دارد.

معمولا کلاردشتی‌ها سبزی پلو را با سبزی فراوان و روغن گوسفندی می‌پزند. در ضمن به سلیقه زنان، شاخه‌ای از یک گل یا سبزه هم در سفره شب یلدا قرار داده می‌شود. خورش فسنجان با مرغ یا اردک هم یکی دیگر از غذاهایی است که در شهرها و روستای این شهر به عنوان شام شب یلدا پخته می‌شود.

قزوینی‌ها یک غذای لذیذ برای شام یلدا دارند به نام انار پلو. این غذا به صورت پلوی مخلوط با مرغ یا گوشت درست می‌شود و بعد از پخت با دانه‌‌های انار و انواع خلال مخلوط می‌شود. برای عطر بیشتر از گشنیز خرد شده تازه هم در این غذا استفاده می‌شود.

البته این غذا در شیراز هم پخته می‌شود. مرغ‌ یا گوشتی که در طرز تهیه انار پلو استفاده می‌شود، می‌تواند بعد از پخت مکعبی ریز یا ریش ریش باشد. در کنار انار پلو، قیمه نثار هم یکی از محبوب‌ترین غذاهای شب یلدای قزوینی‌ها است.

سنندجی‌ها برای شب یلدا، دلمه برگ مو یا دلمه کلم برگ درست می‌کنند. محتوای دلمه‌ها معمولا گوشت چرخ‌کرده، برنج و … است. علاوه بر دلمه، خوراکی‌های دیگری مثل ماست، روغن، کره محلی، شیره انگور، رب انار، پیاز و خربزه ترش را هم می‌توانید در سفره شام سنندجی‌ها ببینید. 

 

خربزه ترش یا کالک ترش هم یک دسر بعد از خوردن شام سنگین و چرب سنندجی‌‌ها است. این خربزه‌های محلی کوچک از چند ماه قبل از شب یلدا در سرکه خوابانده می‌شوند تا برای این شب آماده باشند. «آنو» هم جزو خوراکی‌‌های این شهر برای شب چله است. برای درست کردن آنو، خوشه‌های انگور را در زیرزمین یا سایه، نخ و از سقف آویزان می‌کنند و شب یلدا می‌خورند.

 

 اگر سری به گیلان و شهرهای اطراف آن زده باشید، می‌‌دانید که خورش انار بیج بین مردم این شهر چقدر معروف و پرطرفدار است. به انار بیج «سبزی فسنجان» هم گفته می‌شود، به این خاطر که طرز تهیه آن شبیه خورش فسنجان است. در کنار خورش انار بیج، خورش انار و بادمجان هم از غذاهای لذیذی است که از زمان‌های قدیم خوردن آن در شب یلدا بین شمالی‌ها مرسوم بوده است.

رودباری‌ها هم در این شب معمولا ماهی پلو درست می‌کنند. در این غذا، ماهی سرخ می‌شود و به تعداد افراد با برنج سرو می‌شود. کوفته انار و مرغ ترش شمالی‌ با سس انار هم از دیگر غذاهای خوشمزه شمالی‌ها برای شب یلدا است.

 

گیلانی‌ها یک تنقلات خوشمزه و سالم دیگر هم در کنار غذاهای شب یلدایشان قرار می‌دهند که «آوکونوس» نام دارد. برای درست کردن آوکونوس، ازگیل خام در خمره‌های پر از آب نمک ریخته می‌شود و در هوای گرم گوشه اتاق نگهداری می‌‌شود. این خوراکی خوشمزه با گلپر و نمک خورده می‌شود.

در نوده رودبار الموت معروف‌ترین و بهترین خوراکى شب چله‌ی مردم ماهى‌پلو است. با سبزى خشک و روغن و برنج و مخلفات دیگر سبزى‌پلو مى‌پزند. ماهی را سرخ می‌کنند و به تعداد افراد خانواده تکه مى‌کنند و لاى سبزى‌پلو می‌گذارند. مقدارى از پولک یا فلس‌هاى ماهى را که قبل از پختن ماهى تراشیده‌اند در یک سینى مى‌ریزند و خوب مى‌شویند و تمیز مى‌کنند و سر سفره مى‌آورند. بعد که شام را خوردند سفره را جمع مى‌کنند و این سینى را جاى سفره قرار مى‌دهند. پدر یا مادر یا بزرگ‌تر خانواده به یکى از بچه‌ها که از همه کوچک‌تر باشد اشاره مى‌کند تا مقدارى از پولک‌ها را بردارد. احتمالاً همزمان دعا می‌کنند که بچه مشتش را پر نکند و گرنه تا آخر شب مشغول خواهند بود. مقدار پولکى را که در دست بچه است مى‌شمارند. اگر جفت درآمد خوب است و زمستان بارندگى فراوان خواهد شد.

در لرستان مردم در شب چله «گندم شیره» مى‌خورند که گندمى است که در شیره مى‌خیسانند و زردچوبه و نمک به آن می‌زنند. بعد روى ساج برشته‌اش مى‌کنند و همراه خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط کرده و مى‌خورند.

شاید جالب باشد بدانید که از قدیم تهرانی‌ها برای شام شب یلدا رسم و رسوم خاصی نداشتند ولی در این شهر معمولا برای شب یلدا سبزی پلو با ماهی طبخ می‌شود. خوردن آش شله‌ قلمکار هم در تهران برای شب چله مرسوم است. در کنار این‌ها دمپختک یا دم‌پخت باقالی برای شام یلدا پخته و سرو می‌شود.

 

شما هم در ادامه رسم و رسوم شهر و دیار خودتان را در شب یلدا با ما به اشتراک بگذارید.