علت اعتیاد به موبایل چیست؟

بسیاری از ما وقتی حوصله‌مان سر می‌رود یا احساس خستگی و کسالت می‌کنیم سر در موبایل و گوشی تلفن همراه کرده به شبکه‌های اجتماعی سرک می‌کشیم تا به خیال خود حالمان خوب شود و ذهنمان آرام بگیرد. اما واقعاً این‌طور است؟ آیا شبکه‌های اجتماعی ما را آرام می‌کنند؟ مطالعات جدید علمی عکس این را می‌گویند.

کارشناسان اعتقاد دارند استفاده از شبکه‌های اجتماعی و ارسال پیامک و استفاده از سایر امکانات این گونه نرم افزار‌ها به جای صحبت با افراد و دیدار با یکدیگر یکی از علت‌های اصلی تنهایی و افسردگی بین انسان‌ها به ویژه جوانان است. به گفته دانشمندان استفاده از وسایل الکترونیکی و امکانات موجود در آن نه تنها جایگزین ارتباط‌های واقعی بین انسان‌ها نیست بلکه می‌تواند زمینه ساز آسیب‌های رفتاری و از دست رفتن سلامت روان آنها شود. با شروع به کار نسل جدید شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه هوشمند در دنیا افراد بیش از پیش دچار تنهایی و انزوا شده‌اند. در واقع استفاده از پیامک به جای مکالمه سبب کاهش فعالیت‌های اجتماعی افراد و افت توان ارتباطی آن‌ها با دیگران شده است.

فضای مجازی اگرچه رهاوردهایی چون افزایش سطح آگاهی و فرهنگسازی به ویژه در بخش های اجتماعی و فرهنگی را به ارمغان آورده است اما نمی توان از آسیب های اجتماعی پرشمار آن نیز غافل شد.

اگر می‌خواهید کسالت و بی‌حوصلگی را از بین ببرید یک مداد و کاغذ بردارید

همه ما گاهی برای سرگرمی و گذراندن اوقات فراغت سراغ گوش‌های تلفن همراه می‌رویم، ما به اعلان‌ها، پیام‌ها، نظرات، عکس‌ها، اخبار فوری و غیره نگاه می‌کنیم. درواقع، تمایل داریم با این کار لحظاتی ذهن خود را از استرس پاک کنیم.
بااین‌حال، تازه‌ترین مطالعات علمی به ما می‌گویند که، شبکه‌های اجتماعی کسالت و بی‌حوصلگی را از بین نمی‌برند.در حقیقت، اغلب اوقات کانال‌ها و صفحات پر از افرادی است که بر سر یکدیگر فریاد می‌زنند. برخی از توئیت‌ها در ذهن شما حک شده و باعث استرس شما می‌شوند. چنین اتفاق‌های مشابهی در شبکه‌های دیگر نیز می‌افتد. شما برای دقایقی به‌قصد سرگرمی وارد می‌شوید درحالی‌که اغلب احساس می‌کنید بیشتر آزرده‌خاطر شده‌اید تا آرام.
با توجه به عوارض ناسالم شبکه‌های اجتماعی، برخی از کاربران لغو اشتراک می‌کنند یا سراغ "سم‌زدایی دیجیتال" می‌روند. بااین‌حال، چشمگیرترین مشکلات استفاده از شبکه‌های اجتماعی مربوط به جوانان است. چراکه بر اساس مطالعات، جوانان به‌طور فزاینده‌ای نسبت به احساس کسالت و بی‌حوصلگی، بی‌تحمل شده‌اند.

 بسیاری از جوانان وقتی صفحه نمایشگری جلوشان نیست، اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند

"نسلی که نمی‌تواند بی‌حوصلگی خود را تحمل کند، نسلی از مردان کوچک است، مردانی که بی‌دلیل از روند آهسته طبیعت جداشده‌اند، مردانی که در آن‌ها هر انگیزه حیاتی به‌آرامی پژمرده می‌شود گویی که در گلدان، گل‌هایشان را چیده‌اند."
-برتراند راسل-

چرا شبکه‌های اجتماعی کسالت و بی‌حوصلگی را از بین نمی‌برند؟

شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها کسالت و بی‌حوصلگی ما را از بین نمی‌برند بلکه سلامت روانی‌مان را هم به مخاطره می‌اندازند. 
این مسأله را تحقیقی که توسط موسسه علوم عصبی و روانشناسی کالیفرنیا در سال 2020 انجام‌شده، تأیید کرده است.
 بااین‌وجود، به نظر می‌رسد که این تأثیر در سراسر جهان یکسان نیست. در حقیقت، کسانی هستند که از شبکه‌های اجتماعی به‌خوبی استفاده می‌کنند و از مزایای لذت‌بخش آن برخوردار می‌شوند.بااین‌حال، ارقام مربوط به ناراحتی و استرس ناشی از استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی قابل‌توجه و چشمگیر است. به‌عنوان‌مثال، برخی از افراد به این شبکه‌ها معتاد شده‌اند. درواقع، فضای مجازی برای آن‌ها به‌عنوان دوپامین عمل می‌کند. 
برخی دیگر زندگی را فقط از طریق جهان دیجیتال درک می‌کنند. آن‌ها خود را در این جهان مجازی با دیگران مقایسه می‌کنند و نمی‌توانند هیچ پیام، استوری یا تصویر و عکسی را از دست بدهند وگرنه گرفتار استرس و اضطراب ناشی از حس عقب ماندن می‌شوند.
بسیاری از این موارد قبلاً برای ما شناخته‌شده بود. علم قبلاً به تأثیرات کوتاه‌مدت شبکه‌های اجتماعی پرداخته بود. به این‌که شبکه‌های اجتماعی به ما کمک می‌کند تا خودمان را سرگرم کنیم و استرس یا کسالت‌های گاه‌وبیگاه‌مان را در محل کار، در زمان استراحت یا در مترو و اتوبوس با رجوع به شبکه‌های اجتماعی برطرف کنیم. امروز اما علم می‌گوید نه؛ شبکه‌های اجتماعی حتی در کوتاه مدت هم به رفع خستگی و کسالت ما کمک نمی‌کنند.

گشت‌وگذار کوتاه‌مدت در موبایل باعث بهبود روحیه شما نمی‌شود

دانشگاه رادبود در هلند مطالعهٔ جالبی را انجام داد. هدف این بود دریابند که آیا شبکه‌های اجتماعی، همان‌طور که همه به آن اعتقاددارند، به افراد کمک می‌کند تا هنگام استرس یا در زمان فراغت، ذهن خود را پاک و آرام کنند؟ نتایج این تحقیق در مجله Royal Society Open Science منتشر شده است.

 برخی از نتایج جالب این تحقیق به این شرح است:
۱- شبکه‌های اجتماعی کسالت و بی‌حوصلگی را از بین نمی‌برند بلکه، باعث می‌شود افراد احساس کسالت و بی‌حوصلگی و استرس بیشتری کنند.
۲- شما فقط در مواقع استراحت یا زمانی که کمی وقت آزاد دارید از تلفن همراه استفاده نمی‌کنید. درواقع، استفاده از تلفن همراه نوعی اوقات فراغت نیست، بلکه بیشتر یک شیوه زندگی است. علاوه بر این، شما حتی در غیرقابل توضیح‌ترین شرایط از موبایل استفاده می‌کنید. بنابراین، تمایز لحظات استراحت از لحظات کار دشوار می‌شود.
۳- ما از تلفن‌های همراه خود استفاده مداوم و ناسالم می‌کنیم. ما شبکه‌های اجتماعی را بدون توجه به شرایط بررسی می‌کنیم. این می‌تواند باعث شود ما در طول کار بیشتر استرس داشته باشیم و حتی زمانی که باید در حال استراحت باشیم،  دچار استرس بیش‌ازحد شویم.

احساس فوریت؛ نیاز به بررسی مداوم تلفن همراه خود

این احساس که شما مجبورید مدام موبایل خود را چک کنید تصادفی نیست. درواقع، این واقعیت که شبکه‌های اجتماعی کسالت و بی‌حوصلگی شما را برطرف نمی‌کنند، به هدفی خاص برمی‌گردد. این واقعیتی است که هر برنامه و اپلیکیشن‌ به دنبال چیزی بسیار خاص است: اینکه شما مرتب از آن‌ها استفاده کنید.
همه این سیستم‌عامل‌ها از تکنیک‌های بسیار پیچیده‌ای استفاده می‌کنند تا شما را به آن‌ها متصل نگه‌دارند. "احساس فوریت"، این ایده که اگر نگاهی به تلفن همراه خود نکنید چیزی را از دست می‌دهید، یک اتفاق مکرر است.
در حقیقت، جهان دیجیتال برای کاهش کسالت یا رفع بی‌حوصلگی یا سرگرمی شما طراحی نشده است. آنچه شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها دنبال می‌کنند اعتیاد شما و استفاده مداوم شما از آن است.