به گزارش خبرنگار دانشگاه ایرنا، ارتقای دانش اصلی ترین عامل پیشرفت جوامع و کشورها به شمار می رود که وظیفه اصلی آن بر دوش نهادی به نام دانشگاه گذارده شده است. از این رو بخش زیادی از تمرکز، تلاش سیاست گذاران و برنامه ریزان علمی و آموزشی کشورها، به گسترش آموزش عالی با هدف دستیابی به توسعه و پیشرفت هرچه بیشتر اختصاص یافته است.
از میانه های قرن بیستم میلادی تاکنون، بار اصلی تولید علم و دانش بر دوش دانشگاه ها و آموزش عالی نهاده شد. ایران نیز از اواخر دهه پنجاه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی با اهمیت بخشی بیش از پیش به حوزه آموزش عالی به کاروان جهانی رشد و توسعه علمی پیوست و در طول چهار دهه به رغم تحریم های ظالمانه غربی ها، به جایگاه شایسته ای در جهان و منطقه از نظر تولید و رشد علم دست یافت.
بر پایه تازه ترین گزارش های منتشر شده از سوی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، کمیت تولید علم کشور در سال 2017 نسبت به سال 2016 به میزان 8.9 درصد رشد داشته است. از این رو ایران بالاترین نرخ رشد کمیت تولید علم در میان 25 کشور برتر دنیا را دارد.
ارتقای جایگاه علمی کشور همواره در ردیف اول اولویت های سیاستگذاران و مسئولان کشور بوده است. از این رو ضرورت توجه به توسعه و گسترش آموزش عالی و دانشگاه ها پای ثابت تاکیدات و توصیه های بنیاگذار کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است. ایشان بارها در بیانات خود بر اهمیت و نقش دانشگاه تاکید کردند و برای دانشگاه، دانشگاهیان و دانشجویان، پیام ها و سخنان مبسوطی بیان فرمودند.
در حال حاضر 3 میلیون و 794 هزار و 420 دانشجو در 2 هزار و 569 دانشگاه کشور در حال آموزش و تحصیل هستند. چنین آماری نتیجه همین اهمیت بخشی به تولید و پیشرفت علم در کشور است.
محصول و تاثیر تولید علم و توسعه آموزش عالی تنها به یک بعد رشد علم و فناوری محدود نمی گردد بلکه این توسعه به نوعی بر همه ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور اثر گذار است.
نخستین ثمره رشد و گسترش تحصیلات آموزش عالی، در ارتقای جایگاه علم و دستاوردهای حوزه علوم و فناوری کشور ظهور و بروز می یابد. وضعیت تولید علم است که میزان توسعه یافتگی کشورها و جایگاه آن ها را در عرصه تکنولوژی و مرزهای رقابت علمی تعیین می کند.
به عبارت دیگر، بنیان های توسعه یافتگی در همه بخش ها به ویژه اقتصاد، پزشکی و درمان و صنعت بر پایه تولید علم بنا شده است. در یکی دو دهه گذشته رشد و پیشرفت در علوم پایه، پزشکی و فنی و مهندسی موقعیت های ویژه ای را در بازارهای رقابت علمی از آنِ ایران ساخته است. دانشمندان، محققان و نخبگان ایرانی نیز در زمینه پژوهش و تحقیقات علمی و دانشگاهی به پیشرفت های موثری دست یافته اند.
بومی سازی تولید علم به ویژه در حوزه های تولید، کار و سرمایه، ایران را از بسیاری از وابستگی های اقتصادی و سیاسی رهانیده است. پرواضح است، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی پایگاه اصلی پژوهش و تولیدات علمی به شمار می روند و سهم بزرگی در توسعه ملی دارند. بنابراین هرچه این مراکز تقویت شده و با چالش های کمتری به حرکت خود ادامه دهند، زایش دانش های نوین، انتقال فناوری و تولید دانش پایه با قوت به پیش خواهد رفت.
تربیت نیرو و سرمایه انسانی متخصص از اصلی ترین وظایف و اهداف دانشگاه است. نام دانشجو با جویندگی و مطالبه گری پیوند خورده است. دانشجوی مطالبه گر و حساس به مسائل جامعه به خودی خود بسترساز رشد سیاسی خواهد شد چرا که سیاستگذاری ها جز آن چیزی نیستند که از دل یک مطالبه برآیند. بنابراین مطالبه یک دانشجو گاهی می تواند بهبود و ارتقای شرایط را منجر شود.
نگاهی به تاریخ دانشگاه از اثرگذاری جنبش های دانشجویی، دانشجو و دانشگاهیان در برهه های حساسی چون انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی حکایت دارد. استنادات تاریخی نیز از مبارزه جدی بدنه دانشگاهی با استکبار، استبداد و سلطه دارد. عدالت خواهی و آرمان خواهی دانشجو به مثابه سنگ بنایی برای توسعه سیاسی جامعه خواهد از این رو توسعه فضای گفتمان سیاسی و فعالیت تشکل های دانشجویی کشور را هرچه بیشتر به آگاهی و توسعه سیاسی سوق خواهد داد.
دانایی و آگاهی دو عنصر برآمده از آموزش هستند. جامعه ای که توسعه زیرساخت های علمی و آموزشی، تحصیل، آموزش و آگاهی بخشی به شهروندان را در اولویت سندهای توسعه ای و چشم انداز قرار می دهد به حتم مسیر ارتقای فرهنگ عمومی و جامعه پذیری را برای افراد خود هموار می سازد.
گسترش آموزش عالی در سه دهه اخیر نه تنها جایگاه علمی ایران را میان کشورهای جهان ارتقا بخشیده است بلکه نقش مهمی در آگاهی بخشی های اجتماعی و فرهنگی ایفا کرده است. بسط مفاهیم و مولفه های فرهنگ عمومی در جامعه در سال های اخیر مرهون گسترش آموزش عالی در کشور بوده است. فرهنگ سازی از رسالت های دانشگاه است. دانش آموختگان دانشگاه به سبب بهره مندی از توانمندی و مهارت های اجتماعی و فرهنگی نه تنها بر معادلات فرهنگی و اجتماعی اثرگذار خواهند بود بلکه نسلی آگاه تر و داناتر تربیت خواهند کرد.
دانشگاه های ایران در نظام های رتبه بندی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی جهان از وضعیت قابل قبولی برخوردارند و در برخی موارد با مراکز خارجی در رقابت قرار می گیرند. همچنین سطح علمی بالای دانش آموختگان در رشته های پزشکی یا فنی مهندسی تقاضای دانشگاه های خارجی برای پذیرش دانشمندان و نخبگان ایرانی را به همراه داشته است. این در حالی است که رشد علمی و پیشرفت های فناورانه کشور را از بسیاری وابستگی های صنعتی، علمی، تجهیزات و دارو می رهاند و تقویت تولید داخلی را به همراه را دارد. از طرفی قدرت علمی به مثابه واکسینه شدن کشور در برابر نوع تهدید و تحریم خواهد بود. پیوند دانشگاه ها به عنوان منابع تولیدکننده دانش و علم با بخش های صنعت، تولید، خدمات و فناوری و به کارگیری نیروهای نخبه برای حل چالش های اقتصادی کشور، زمینه های توسعه پایدار را فراهم خواهد ساخت.
اثرگذاری عمیق دانشگاه و آموزش عالی بر حوزه های اشاره شده، نیازمند توسعه زیرساخت های آموزش عالی و اهمیت بخشی به آموزش است. ارتقای هرچه بیشتر کیفیت دانشگاه و تحصیل دانشجو شاید آن حلقه مفقوده در گذار ایران به توسعه یافتگی است.