نادیده گرفتن علوم زیربنایی اشتباهی راهبردی است

محمدرضا اجتهادی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایرنا، با انتقاد از کم توجهی به فیزیک و دیگر علوم زیربنایی و پایه گفت: آنگونه که باید، توجه درست و مناسبی به علوم پایه نشده و اهمیت آن در آینده کشور شناخته نشده است در حالی که علوم زیربنایی آینده دورتری را می سازند.
اجتهادی تحصیلات لیسانس و فوق لیسانس خود را در دانشگاه تهران به اتمام رساند. وی سپس تحصیلات دکتری خود را در دانشگاه صنعتی شریف و بر روی ماده چگال نرم به انجام رساند. در طی دوره دکتری در دانشگاه صنعتی شریف درس کاربرد کامپیوتر در فیزیک را چند بار تدریس کرد و برای اولین بار در سال 1374 روش های شبیه سازی در فیزیک را در قالب این درس تدریس نمود. فعالیت علمی وی در گرایش ماده‌ چگال نرم است. ماده‌ چگال نرم یکی از شاخه‌های فیزیک است که بامسائل زیستی مرتبط است.
گروه علمی اجتهادی در زمینهٔ پیچش پروتئین، مدل‌های کشسان DNA، هیدرودینامیک مزو مقیاس و مایع بلوری فعالیت انجام می‌دهد.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به علوم پایه در مدیریت کشور عنوان کرد: علوم زیر بنایی آینده روشن تری را می سازند و به نگاه دوراندیشانه، صبر و حوصله در به بار نشستن نیاز دارند.
اجتهادی با اشاره به اینکه همه فناوری های امروز نتیجه یافته های علمی گذشته است، تصریح کرد: پیشرو بودن کشورهای قدرتمند و ثروتمند جهان در تولید علم باعث شده فقط به دنبال توسعه صنعتی باشیم و علوم پایه را از اولویت های خود کنار بگذاریم. جست وجو راه حل های کوتاه مدت و حل مشکلات آنی اصلی ترین علت بروز چنین مسئله ای است .

** باور نداشتن به علوم پایه؛ اشتباه مدیران
این استاد دانشگاه با اشاره به چالش های پیش روی رشد و توسعه رشته های علوم پایه گفت: نخستین چالش به باور نداشتن برنامه ریزان و سیاستگذاران به ظرفیت های علوم پایه باز می گردد و دیگری جای خالی این علوم در برنامه ریزی های بلندمدت و اجرای چنین برنامه هایی مربوط می شود.
وی چالش های اقتصادی و سیاسی کشور را از دیگر موانع پیش روی به کارگیری علوم پایه در کشور عنوان کرد.
رئیس انجمن فیزیک ایران با بیان این جمله که حل لحظه ای و آنیِ مشکلات از سوی مدیران، باعث شده تا فقط از دانش هایی استفاده کنند که پیشتر به دست آمده و اکنون در دست مهندسان به کالای قابل خرید تبدیل شده است، گفت: چنین مدیرانی زمانی که از پژوهش صحبت می کنند با نگاه محصول محور به پژوهش می نگرند؛ پژوهش هایی که بازدهی سریع دارند و به یک کالای شناخته شده منتهی می شوند.

** اشتغال؛ معضل اصلی دانش آموختگان علوم پایه
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به مشکل اشتغال و معیشت دانشمندان و دانش آموختگان علوم پایه در کشور، گفت: فردی که امروز قرار است تصمیم بزرگ خود را برای انتخاب مسیر زندگی خود بگیرد حتما به آینده می اندیشد. او هر چقدر هم عاشق علم و دانش باشد باز هم از طرف خانواده،‌ دوستان و نزدیکان توصیه می شود که به غیر از علاقه به آینده راهی که می رود نیز بیاندیشد. به او پیشنهاد می شود که به بزرگان این مسیر نگاه کند. وقتی می بیند در راه پیش رو، باهوش ترین و موفق ترین ها با چه مشکلات معیشتی و کمبود امکاناتی دست و پنجه نرم می کنند، منطقی است که وارد این راه نشود.
اجتهادی با اشاره به اینکه حجم پذیرفته شدگان رشته های علوم پایه با بازار کار تناسب ندارد، همچنین پرسشی دراین خصوص مبنی براینکه مگر چقدر شغل ایجاد کرده ایم؟ چند آزمایشگاه تاسیس کرده ایم؟ مطرح کرد.

** هوش بالا؛ حقوق اندک
این استاد دانشگاه در ادامه به دانش آموختگان باهوش و با استعدادی اشاره کرد که پس از دریافت مدرک دکتری در معتبرترین گروه های پژوهشی دنیا آموزش دیده یا حتی برای مدتی کار کرده اند.
اجتهادی ادامه داد: این افراد پژوهش های بسیار فاخری در کارنامه خود دارند،‌ مقالات بسیار ارزشمندی به چاپ رسانده اند به طوری که دیگر نمی شود بهتر از این کارنامه ای را متصور بود. با چنین پیشنیه ای به کشور باز گشته اند و از تمام سدهای گزینش و استخدام عبور کرده اند، در بهترین دانشگاه های کشور مشغول به کار شده اند اما حقوق دریافتی آنها به نرخ امروز چیزی حدود 300 یورو است. یعنی کمتر از یک دهم استاندارد جهانی برای فردی با چنین توانایی ها.
رئیس انجمن فیزیک ایران گفت: چرا باید فردی پس از تحصیل سی و چندساله در این رشته های بسیار دشوار در تلاش برای کسب دانش و مهارت باشد و در پایان به ستاره ای در جمع هم رشته ای های خود تبدیل شود بدون اینکه از وی قدردانی شود در حالی که می توانست با تحصیل در رشته هایی به مراتب راحت تر بدون نیاز به استثنایی بودن،‌ یک معمولی باشد و در بیست و چند سالگی به درآمدی چند برابر آن برسد.
انجمن فیزیک ایران در فروردین ۱۳۱۰ خورشیدی ، با راهنمایی زنده یاد محمود حسابی، و با هدف بهبود و گسترش دانش فیزیک در ایران با نام اولیه جمعیت فیزیک و شیمی ایران راه‌اندازی شد و در آزمایشگاه فیزیک دانشکده علوم دانشسرای عالی آغاز به‌کار کرد. اجتهادی از سال 96 تاکنون ریاست این انجمن را عهده دار است.

** ضرورت اعتقاد و اعتماد به علوم پایه و الگوسازی
این استاد فیزیک در پایان نیز با بیان راهکار استفاده از مدیران و برنامه ریزانی که به اهمیت علوم پایه اعتقاد داشته باشند، گفت: باید شرایط زندگی، کار و شان اجتماعی الگوهای دانش آموزان را به گونه ای بسازیم که برای رسیدن به چنین جایگاهی به میدان مبارزه و رقابت آیند.
وی افزود: اگرچه اکنون نیز دانش آموزان با استعداد و نخبگانی برای فعالیت در رشته های علوم پایه داریم اما الگوی آنان تبدیل شدن به یک دانشمند در یک دانشگاه غربی است چرا که آنها برای خود در این کشور جایی نمی بینند.