بیماری شقاق و تاثیرگذارترین روش درمان

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقعدی، شقاق یا فیشر است. حداقل ۲۵% از افراد جامعه برای یکبار هم که شده آن را در طول زندگی تجربه می‌کنند. شقاق به بیماری خطرناک و کشنده تبدیل نمی‌شود، اما درد شدید و آزار دهنده‌ای را به بیمار تحمیل می‌کند، این درد هنگام دفع شدت میگیرد؛ بنابراین بیماران معمولاً دفع را به تاخیر می‌اندازند و از رفتن به دستشویی هراس دارند.
کسب اطلاعات کافی در مورد این بیماری می‌تواند به شما در تشخیص زودهنگام، درمان و یا حتی پیشگیری از این عارضه کمک کند. در ادامه این بحث به بررسی کامل این بیماری، علت ها، علائم و روش‌های درمان آن می‌پردازیم:

شقاق یا فیشر به ایجاد هر نوع زخم، پارگی یا ترک عمیق بر روی پوست گفته میشود. شقاق می‌تواند بر روی لب، نوک سینه و یا در لبه مقعد ایجاد شود. شایع‌ترین نوع شقاق همان نوع مقعدی است، که با نام شقاق مقعد نیز شناخته میشود.
ایجاد شقاق بر روی مقعد می‌تواند عضله را شکاف دهد و درد شدیدی را ایجاد کند. این بیماری اغلب در نیمه تحتانی کانال مقعد در ناحیه زیر خط دندانه‌ای شکل می‌گیرد. این بخش بدن تعداد زیادی اعصاب داشته، پس خیلی طبیعی است که در صورت ایجاد زخم، بیمار درد شدیدی را احساس کند.
برای تشخیص شقاق می‌توانید از پزشک عمومی و دکتر شخصی کمک بگیرید. اما بعد از تشخیص، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
بهترین پزشک که می‌تواند در درمان این بیماری به شما کمک کند، متخصص جراح عمومی است. این پزشک به صورت تخصصی به موضوع جراحی تسلط داشته و به خوبی با پیچیدگی‌های جراحی مقعد آشنایی دارد. مقعد ناحیه‌ای حساس و مملو از اعصاب است پس باید دکتر شقاق فردی متخصص و با تجربه باشد.

انواع شقاق بسته به علائم بیماری و مدت زمان شروع آن‌ها متفاوت است و به دو نوع زیر تقسیم میشود:
بیشتر شقاق‌ها خفیف (حاد) هستند. یعنی با مراقبت‌های ویژه (تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی) در طی چند هفته درمان می‌شوند. فیشر حاد، عمق کمتری داشته و علائم خفیف تری هم دارد.
اما اگر شقاق بعد از گذشت ۸ تا ۱۲ هفته درمان نشد، وارد فاز مزمن شده است. برای درمان شقاق‌های مزمن باید با پزشک مشورت کنید، که معمولاًهم پزشک درمان‌های جراحی را برای رفع این مشکل پیشنهاد می‌نماید.

علائم این بیماری رابطه مستقیمی با نوع و میزان پیشرفت آن دارد. شقاق مزمن علائم به نسبت شدیدتری دارد. به همین جهت به بیماران توصیه می‌کنیم، در صورت تجربه کردن هر یک از این علائم سریعاً برای درمان توسط پزشک اقدام کنید.
مهمترین نشانه‌های این بیماری عبارتند از:

عوامل مختلفی در ایجاد این بیماری، نقش دارند. اما معمولاً شقاق با انقباض عضله اسفنکتر در ارتباط است. انقباض جریان گردش خون را کاهش داده و باعث ایجاد ترک و درد شدید مقعد میشود. آسیب دیدگی و وارد شدن ضربه به مقعد نیز می‌تواند این بیماری را در پی داشته باشد.
از عوامل این بیماری می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- رابطه جنسی مقعدی
- بارداری
- زایمان
- یبوست و اسهال مزمن
- تنگی عضله مقعد
- جابه جایی اجسام سنگین
- بیماری کرون
- زیاده روی در شستشوی مقعد
- کم تحرکی
احتمال ایجاد شقاق در زنان و مردان و نیز در هر سنی وجود دارد. حتی نوزادان نیز ممکن است، دچار شقاق شوند. اما زنان در طول زندگی خود بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند، بنابراین میزان شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است.

شقاق در لبه‌ی مقعد ایجاد میشود، پس برای تشخیص نیازی به آزمایشات سخت و پیچیده نیست! پزشک با یک معاینه ساده می‌تواند این عارضه را تشخیص دهد.

همان طور که در ابتدای بحث هم توضیح دادیم، شقاق تا زمانی که حاد است، ممکن است با روش‌های خانگی و مراقبت‌های ویژه درمان شود. اما وقتی شقاق مزمن میشود، یعنی مشکل جدی‌تر است. در این وضعیت عمق زخم بیشتر از پیش شده و بیمار درد شدیدی را احساس می‌کند و این یعنی باید هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.
برخی از روش‌های موثر درمان این بیماری عبارتند از:

شقاق مزمن در اثر اسپاسم شدید در عضله‌ی مقعدی ایجاد شده است. برای رفع این اسپاسم و بهبود گردش خون در عضله می‌توان با استفاده از لیزر این گرفتگی یا اسپاسم را رفع کرد.
برای انجام لیزر نیازی نیست که در بیمارستان بستری شوید، این جراحی سرپایی انجام میشود و لیزر باعث ایجاد درد نمیشود. تاثیرگذاری لیزر شقاق را می‌توانید پس از درمان حس کنید، چرا که درد به سرعت رفع میشود.
از مزایای این درمان میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:
- درمان سرپایی و بدون نیاز به بستری در بیمارستان
- بدون درد یا خونریزی
- تاثیر گذاری سریع، بلافاصله بعد از لیزر
- هزینه مناسب
- بدون نیاز به طی کردن دوره نقاهت
- نتیجه‌ی موفقیت آمیز با انجام یک بار لیزر
- بدون هیچ گونه خطر و عوارض بعدی
- بدون خطر عفونت و یا بی اختیاری
- مناسب برای همه بیماران در هر سن و هر شرایطی

دومین روش بعد از انجام لیزر، جراحی سنتی است که امروزه به ندرت هم توصیه میشود. مهمترین علت منسوخ شدن این نوع جراحی خطر، آسیب دیدن عضله‌ی مقعد و در نتیجه‌ی آن خطر بی اختیاری در کنترل مدفوع و گاز روده است.
در این روش قسمتی از عضله‌ی مقعدی توسط چاقوی جراحی قطع میشود. کوچک‌ترین خطای پزشکی در انجام این جراحی می‌تواند به بی اختیاری در کنترل مدفوع بیانجامد. در ضمن جراحی سنتی در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام میشود.
از معایب و عوارض این جراحی می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- درد
- خونریزی
- نیاز به بستری در بیمارستان
- پانسمان
- نیاز به استراحت چند روزه در منزل
- خطر ایجاد عوارضی مثل بی اختیاری در کنترل مدفوع، عفونت و …
- هزینه‌های بالای درمان 

در صورتی که شقاق از نوع حاد بوده و علت زمینه‌ای نداشته باشد، می‌توان با رعایت یکسری نکات تا حدی بیماری را درمان نمود. همچنین در حالتی که شقاق مزمن شده است، رعایت این نکات می‌تواند در کنار سایر روش‌ها به بهبودی سریع‌تر و بعد از جراحی به پیشگیری از عود مجدد بیماری کمک کند.
مصرف فیبر: فیبر می‌تواند در درمان یبوست موثر باشد. برای افزودن فیبر به رژیم غذایی لازم است مصرف انواع میوه ها، سبزیجات و غلات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
نوشیدن آب: نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی می‌تواند از یبوست پیشگیری و یا آن را درمان نماید. برای این منظور حداقل ۸ لیوان آب را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
ورزش: ورزش و تحرک بدنی می‌تواند به بهبود حرکات روده کمک ویژه‌ای نماید. برای این منظور حداقل ۸ لیوان آب در طول روز بنوشید.
نشستن در لگن آب گرم: گرما می‌تواند گردش خون در عضله‌ی آسیب دیده را افزایش داده و به بهبود درد و التهاب ناشی از بواسیر کمک کند.
کمپرس سرد: سرما می‌تواند برای چند دقیقه درد شدید مقعد را کاهش دهد.

دارو‌های شقاق شامل یک سری پماد و شیاف است. این دارو‌ها برای درمان شقاق حاد تا حدی موثر هستند. اما هیچ تاثیری در درمان شقاق‌های مزمن نخواهند داشت، و در بهترین حالت درد و سایر علائم بیماری را کاهش می‌دهند.
این دارو‌ها تاثیرات متفاوتی دارند و بسته به نوع داروی تجویزی می‌توانند در بهبود درد، التهاب، خارش، سوزش، خونریزی و اسپاسم مقعد موثر باشند. پرکاربردترین نوع دارو‌ها عبارتند از:
پماد لیدوکائین: بهبود درد، سوزش و خارش مقعد
پماد تتراسایکلین: درمان التهاب و عفونت زخم مقعد یا فیشر
پماد نیتروگلیسیرین: درمان اسپاسم عضله مقعد، افزایش گردش خون در بهبود سریع درد
پماد ام جی: درمان عفونت و التهاب مقعد

- از زور زدن در توالت بپرهیزید.
- بهداشت مقعد را رعایت کنید. اما زیاده روی در شستشو و یا خشک کردن مقعد با دستمال توالت‌های زبر ممنوع است.
- حتما ۳۰ گرم فیبر در طول روز مصرف کنید. (انواع میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر هستند.)
- نوشیدن ۸ لیوان آب و دیگر مایعات در طول روز
- استفاده از لباس زیر‌های نخی
- پرهیز از جابه جایی اجسام سنگین
- اقدام سریع برای درمان یبوست و اسهال مزمن
- ورزش و پیاده روی، پرهیز از ورزش‌های سنگین مثل وزنه برداری
- ترک سیگار
منبع: وب سایت کلینیک نوین