درباره آیینهای سوگواری پژوهشهای متعددی صورت گرفته و از نویسندگان معاصر، چون محسن حساممظاهری و متین رضوانی کتابهایی در اینباره منتشر شده است. در ادامه شرح کوتاهی درباره چهار کتاب میخوانید که اطلاعات جامع و کاملی درباره آیینهای عزاداری را شامل میشوند.
فرهنگ سوگ شیعی کتابی نوشته محسن حسام مظاهری است که به صورت میانرشتهای به معرفی روشمند و علمی آیینها و رسوم عزاداری اختصاص دارد و مقولات مرتبط با آنها را بررسی میکند. تدوین این دانشنامه پاییز سال ۱۳۸۹ آغاز شده و تا زمستان ۱۳۹۴ ادامه داشته و شامل ۲۳۷ مقاله است که توسط ۴۳ نویسنده نوشته شدهاند. محسنحسام مظاهری سرپرستی این نویسندگان را برعهده داشته است. تمرکز اصلی دانشنامه سوگ شیعی، بر شناخت مقوله عزاداری مذهبی شیعیان در کشورهای مختلف با تأکید ویژه بر ایران است و موضوعاتی که مستقیم یا با واسطه به این مقوله مرتبط میشوند.
کتاب آیین و اسطوره در ایران شیعی نوشته جبار رحمانی محصول نشر خیمه است که مناسک عزاداری و ابعاد مختلف آن با رویکرد انسانشناسی را مورد بررسی و تحلیل قرار میدهد. مناسک عزاداری محرم و گفتمان کربلا، یکی از مهمترین ارکان فرهنگ و اجتماع شیعی محسوب میشود و مطالعه این کتاب از این منظر برای علاقمندان واجد نکات مهمی است.
کتاب مناسک مذهبی زنانه در آینه تاریخ نوشته مژگان دستوری فرایند تاریخی آیین عزاداری را بهمثابه یک واقعیت اجتماعی در جامعه شیعه ایرانی و عمدتا در جامعه فعلی تهران بررسی میکند. در این اثر که در نشر خیمه منتشر شده، فهم الگوهای تجربی سوگواریها و مراسمهای مذهبی زنانه در تاریخ چند قرن، از فرهنگ اسلامی شیعی ایران و رابطه آن با بستر فرهنگی اجتماعی هم موردتوجه قرار گرفته است.
آیین عزاداری از نگاه سفرنامهنویسان خارجی؛ مطالعهای مردمشناختی نوشته جواد نظریمقدم و محصول نشر سفیر اردهال است که مراسم سوگواری و عزاداری ایرانیان را به عنوان یکی از جلوههای ناب و خاص فرهنگ ایرانی از دید سفرنامهنویسان خارجی بررسی میکند.
منبع: روزنامه جام جم