آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی

یونس استاد سرایی مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی (۱۲۵۷ -۱۱ آذر ۱۳۰۰) مبارز انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل بود که در اعتراض به نقض تمامیت ارضی و استقلال ایران از سوی بیگانگان بعد از مشروطه قیام کرد. آرامگاه این رهبر انقلابی ایران در شهر رشت واقع شده است. آرامگاه میرزا کوچک خان در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۷۸۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

میرزا یونس معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۵۷ هجری شمسی در محله قدیمی استاد سرا شهر رشت در خانواده‌ای متوسط به دنیا آمد. طبق گفته اطرافیان، او مردی قوی بنیه با رنگ چشمان روشن و چهره‌ای بشاش بود و از نظر اجتماعی مردی مودب، فروتن، خوش برخورد، مومن به اصول اخلاقی، طرفدار عدل و آزادی و حامی مظلومان بود. پس از مقاومت چشمگیر جنبش جنگل در مقابل قزاق ها، این جنبش مجبور به عقب نشینی شد و میرزا به سمت کوه‌های خلخال در استان اردبیل گریخت، اما گرفتار بوران و طوفان شد و سرانجام زیر فشار سرما و برف در روز ۱۱ آذر ۱۳۰۰، در حالی که تنها یار وفادارش، گائوک آلمانی معروف به هوشنگ را به کول گرفته بود، از پای درآمدند.

آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی معروف به سردار جنگل در جنوب شهر رشت و در محله سلیمان داراب، در میان بقعه و گورستان سلیمان داراب واقع شده است و از جمله مکان‌های دیدنی شهرستان رشت به شمار می‌آید. در اطراف قبر میرزا کوچک خان جنگلی، اجساد مجاهدان جنگلی دفن شده است که اسامی آن‌ها بر روی سنگ قبر آنان حک شده است. در کنار قبر میرزا آرامگاه شاعر بلند آوازه و مردمی گیلان، شیون فومنی قرار دارد. برخی از مشاهیر مدفون در گورستان سلیمان داراب عبارت اند از: میرزا حسین خان کسمایی، ابراهیم فخرایی، شیون فومنی، جهانگیر سرتیپ پور، دکتر محمود بهزاد، نصرت رحمانی.

بنای یادبود میرزا کوچک خان چنگلی به گونه‌ای ساده، اما زیبا و با توجه به اصول معماری سنتی در سال‌های بعد از انقلاب ساخته شد. بازسازی آرامگاه این بزرگ مرد تاریخ مبارزات گیلان و ایران، در سال ۱۳۶۰ هجری شمسی مطرح شد.طرح مقبره با توجه با اصول معماری سنتی توسط دفتر فنی حفاظت آثار باستانی گیلان تهیه و به مرور به اجرا در آمد. در مرحله بعد طرح احداث مجموعه فرهنگی میرزا کوچک مد نظر قرار گرفت و در سال ۱۳۷۱ نیز توسط میراث فرهنگی گیلان، دیوار کشی و احداث سردری شایسته مقام میرزا انجام شد.

مقبره میرزا کوچک خان به صورت یک هشت ضلعی منظم از اشکال هندسی رایج در معماری سنتی ایران است و به مساحت ۴۰ متر مربع و ارتفاع ۹ متر ساخته شده است. عمده عناصر تشکیل دهنده آن شامل آجر، کاشی، سفال و چوب است که همگی از مصالح بومی به شمار می‌رود و تلفیق آن با فضای سبز درختان کهنسال اطراف بنا یاد آور جنگل و متناسب با روحیات آزاد منشانه آن شخصیت مبارز است.
برای دسترسی به گورستان سلیمان داراب باید به یخ سازی رشت رفته و از آنجا به فلکه رازی و سپس به خیابان میرزا کوچک خان جنگلی و نهایتا به گورستان خواهید رسید.