شیر ایرانی، یکی از با ابهت ترین شیرهای جهان در طول تاریخ محسوب می شود. شیر نماد قدرت و بزرگی در بیشتر فرهنگ ملل محسوب می شود. شیر ایرانی حدود ۸۰ سال پیش از سرزمین خود رخت بربست، تاریخ، انقراض شیرها را به زمان قاجار ربط میدهد و شکار تفریحی شاهزادگان قاجار را یکی از عوامل تاثیرگذار انقراض نسل این گونه جانوری میداند. البته کارشناسان محیط زیست علاوه بر شکار شاهزادگان قاجار، آلودگی آب و نبود طعمه جانوری مناسب برای این موجود را از دیگر عوامل انقراض آن میدانند.
اگر چه صدای غرش شیرهای ایرانی از جغرافیای ایران خاموش شده، اما نسل این گونه جانوری در دنیا منقرض نشده است و صدای غرش آنان هزاران کیلومتر آن سوتر و خارج از پرچین مرزی ایران در جنگلی به نام «گیر» در گجرات هندوستان هنوز شنیده میشود.
واپسین گزارش دیده شدن شیر ایرانی نیز به سال ۱۳۲۰ و در نزدیکیهای دزفول بازمیگردد از آن سال به بعد کشور ایران دیگر نتوانست زیستگاه نژاد شیر باشد. با از میان رفتن شیر ایرانی در زیستگاه خود، هندیان او را «شیر هندی» و اروپائیان «شیر آسیایی» نامیدهاند، ولی همچنان نام دانشی این زیرگونه «شیر ایرانی» مانده است.
۷ سال تلاش برای بازگرداندن شیر ایرانی
پس از نگرانیهای چند ساله مبنی بر انقراض شیر ایرانی در کشور، بازگشت دو قلاده نر و ماده آن، در سال ۹۸، امید به دیدن این گونه جانوری در کشور، دوباره زنده شد.
شیر نر (هیرمان) در اردیبهشت ماه سال ۹۸، از بریستول انگلستان و شیر ماده (ایلدا) در خرداد ماه همان سال، از دوبلین ایرلند به باغ وحش ارم تهران منتقل شدند.
باغ وحش ارم برای بازگشت شیر ایرانی حدود ۷ سال تلاش کرد که در این راستا تمام استانداردهای اروپایی را رعایت کرد و جایگاهی ساخت که چندین بار بازرسان اروپایی آن را تایید کردند و پس از تایید، دو شیر ایرانی به باغ وحش ارم ایران اختصاص داده شد.
اسم اولیه هیرمان کامران بود. اما وقتی از طرفداران او نظرسنجی شد، اسم هیرمان به معنای به یاد ماندنی برای او انتخاب شد و ایلدا هم به همین شیوه نامگذاری شد.
هیرمان از چه خانواده ای به ایران آمد
کامران (هیرمان) و برادر دوقلویش کیتان در نهم نوامبر سال ۲۰۱۲ در باغ وحش بریستول متولد شدند. این دو توله شیر آسیایی یک صفحه ویژه در وبسایت باغ وحش بریستول دارند. اسم پدر این شیر «کمال» بوده و اسم مادر او «شیوا» بوده است که هر دو منقرض شده اند و هیرمان، شیر ایرانی دی ان ای آنها را دارد.
کمال پدر شیر ایرانی، سال ۱۹۹۴ به دنیا آمد و در سال ۲۰۱۲ به دلیل سن بالا از دنیا رفت.
دو هفته پس از انتقال هیرمان به ایران، برادر او در همان باغ وحش بریستول دچار یک بیماری تنفسی شد و از بین رفت.
جالب است بدانید هیرمان هم در سال گذشته به یک بیماری تنفسی دچار شده بود که خوشبختانه با تلاش تیم پزشکی مجرب بهبود یافت.
شیوا مادر هیرمان
خانواده جدید شیر ایرانی؛ نحوه آشنایی هیرمان و ایلدا
۱۹ مرداد ماه سال ۹۸ و همزمان با روز جهانی شیر، هیرمان (شیر نر) ایرانی با ایلدا (شیر ماده) اولین دیدار آشنایی را داشتند. دامپزشک باغ وحش، اولین دیدار آنها را موفقیت آمیز دانست. هر چند درگیریهایی بین آنان صورت گرفت، و شیر ماده چندین بار به سمت هیرمان حمله ور شد اما خوشبختانه پاسخ تندی دریافت نکرد.
در نهایت و با طی دوره زمانی این دو شیر از طریق بو و روش های دیگر با هم آشنا شدند. شیرها برخلاف سایر گربهسانان حیواناتی اجتماعی هستند و وقتی به هم معرفی شوند دیگر کنار هم میمانند، تمام مراحل آشنایی تحت کنترل باغ وحش ارم بوده تا اتفاق بدی نیفتد. چرا که گفته میشود اگر شیرها با هم آشنا نشوند احتمالا آسیب جدی به هم وارد میکنند.
هیرمان و ایلدا در باغ وحش ارم
شیر ایرانی از مرگ نجات یافت
هیرمان شیر نر ایرانی باغ وحش ارم که تقریبا ۸ سال سن دارد، از روز سهشنبه ۷ بهمن سال ۹۹ با علائم آبریزش بینی، بسیار بد حال شده بود و از همان زمان اقدامات درمانی تنها شیر نر ایرانی آغاز شد. هیرمان به بیمارستان منتقل شد. آزمایشهای بالینی روی حیوان انجام شد و خوشبختانه به گفته دامپزشک متخصص، با اقدامات درمانی روی هیرمان، او از مرگ نجات یافت.
شیرهای باغ وحش ارم چه می خورند؟
گوشتهای تغذیهای حیوانات در باغ وحش ارم باید تازه باشند. این گوشتها با مهر کشتارگاه تأیید و در سردخانه نگهداری میشوند. روزانه هر شیر در باغ وحش ارم ۶ کیلوگرم یا بیشتر گوشت و مرغ مصرف میکند. اخبار غیر رسمی حاکی از آن است که هزینه نگهداری حیوانات ارم، شامل میوه و گوشت درجه یک، هزینه نیروهای مراقب و سایر خدمات و ...) در ماه نزدیک به ۷ میلیارد ریال است! در ادامه تصاویر گوشت کشتار روز برای یک وعده غذایی گربه سانان ارم را مشاهده میکنید.
چرا شیرهای ایرانی زاد و ولد نمی کنند؟
دامپزشک هیرمان در توضیح جفتگیری نکردن شیرها در مصاحبه ای گفت: «اتحادیه باغ وحشهای اروپا هیرمان را به شرط جفتگیری نکردن به ما داده است. اصولا رویه به این صورت است که پس از بررسی دقیق شرایط نگهداری، مجوز انتقال را میدهند تا برای مدتی توجه افکار عمومی به لزوم حفظ حیوان جلب شود.»
وی افزود: «با این حال آنها تا زمانی که از شرایط و مکان نگهداری و زاد و ولد در کشور ثالث مطمئن نشدهاند، مجوز جفتگیری را صادر نمیکنند. بخشی از شرایط مجوز جفتگیری مربوط به پیوندهای خونی و ژنهاست و بخش دیگری از آن برای اطمینان از آن است که تولههای متولد شده به دست قاچاقچیان حیات وحش نیفتند.»
این دامپزشک با یادآوری این که چندین قلاده از زیرگونه شیرهای ایرانی هم اکنون در باغ وحشهای اروپایی وجود دارند، گفت: «اصولا از اول قرار نبوده شیرها برای زاد و ولد به ایران فرستاده شوند، زیرا آنها در اینجا هیچ گونه زیستگاه طبیعی ندارند. انتقال آنها صرفا به این دلیل بوده که توجه افکار عمومی به احیا دیگر گونههای جانوری در معرض خطر در ایران از جمله یوزپلنگ و پلنگ، جلب شود و مردم بدانند که این گونهها از سرمایههای ملی و طبیعی ما هستند.»
* مجله خبری تابناک جوان