ضربالمثل گونهای از بیان است که معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در پس بعضی از آنها نهفته است. بسیاری از این داستانها از یاد رفتهاند، و پیشینهٔ برخی از امثال بر بعضی از مردم روشن نیست؛ با اینحال، در سخن بهکار میرود. شکل درست این واژه «مَثَل» است و ضرب در ابتدای آن اضافه است. به عبارتِ دیگر، «ضرب المثل» به معنای مَثَل زدن (به فارسی: داستان زدن) است.
دو معنی و مفهوم کلی برای ضرب المثل«چرا ادم
روزه شک دار بگیرد» میتوان بیان کرد:
۱- کاری که احتمال زیان و ضرر در آن است نباید انجام داد.
۲- در انجام دادن کاری که عاقبت بد آن را میدانید پرهیز کنید.
این مثل معنی مشابه به همان
ضرب المثل سری که
درد نمیکند را دستمال نمیبندند است. یعنی وقتی انسان خودش متوجه عاقبت کاری را که میداند چرا باید انجام دهد.
فرض کنید شما میخواهید سرمایه گذاری کنید، اما چند تا از بزرگان و کسانی که تجربه دارند به شما میگویند که سرمایه خود را وارد اینکار نکن، چون ضرر میکنی. حال انتخاب با خودت است میخواهی ضرر کنی یا سود؟
حتی اگر در انجام دادن کاری احتمال ضرر یا زیان را هم دادید نباید آن را انجام دهید. میگویند چرا ادم روزه شک دار بگیرد یعنی چرا وقتی میداند که
روزه گرفتن برایش ضرر دارد و طبق نظر دین اسلام و مراجع تقلید که
روزه گرفتن برای آن شخص ضرر دارد پس نیاز نیست که روزهای را بگیرد که به او آسیب بزند.
خلاصه این
ضرب المثل بیشتر برای کسانی به کار میرود که میخواهند کاری را انجام دهند که احتمال ضرر داشته باشد پس با بیان کردن این ضرب المثل میتوان از ضرر آنها جلوگیری کرد.