زکات فطره چیست؟فطریه امسال چقدر است؟
زَکات فِطره یا فِطریه پرداخت حدود سه کیلوگرم از خوراکِ غالب مانند گندم، جو، خرما، برنج، کشمش و یا قیمت آن به ازاری هر نانخور به فقیر به مناسبت عید فطر است.
کسی که موقع غروب شب عید فطر، بالغ و عاقل است، و بیهوش و فقیر و برده نیست، باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع که گفته میشود تقریباً سه کیلو است از غذاهای معمول در شهرش مانند گندم یا جو یا خرما یا کشمش، یا برنج یا ذرّت به مستحق بدهد، و اگر بهجای آن پول هم بدهد، کافی است، و احتیاط لازم آن است که از غذاهایی که در شهرش معمول نیست ندهد هرچند گندم یا جو، یا خرما یا کشمش باشد.
زمان پرداخت زکات فطره، قبل از نماز عید فطر یا قبل از ظهر عید فطر است. موارد مصرف آن نیز همانند زکات مال است البته بنا بر نظر برخی مراجع تقلید، احتیاط واجب است که به فقیر پرداخت گردد. بر اساس روایات، پرداخت زکات فطره تکمیلکننده روزه، باعث قبولی آن و تکمیلکننده زکات مال است.
سوالات رایج درباره زکات فطره با فطریه
زکات فطره بر چه کسانی واجب است؟
یکی از اعمال واجب در روز عید فطر پرداختن زکات فطره است. زکات فطره بر کسانی واجب است که در شب عید فطر اولاً مکلف باشند و ثانیاً فقیر نباشد و ثالثاً نانخور دیگران هم محسوب نشوند. کسانی که دارای این شرایط هستند زکات فطره را باید بپردازند.
زکات فطره را چه زمانی باید پرداخت؟
وقت پرداخت زکات فطره از شب عید است تا ظهر روز عید و به نظر رهبر معظم انقلاب و برخی فقهای دیگر بنا بر احتیاط باید قبل از نماز عید زکات فطره را بپردازند. اگر کسی برایش این امکان وجود نداشت، یعنی دسترسی نداشت یا امکان پرداختن نبود لااقل جدا کند و کنار بگذارد تا بعداً ادا کند.
ما به ازای ریالی زکات فطره چگونه تعیین میشود؟
همانطور که میدانیم زکات فطره برای هر نفر معادل سه کیلوگرم گندم، برنج، خرما و امثال اینها است که اگر معادل پولی آن هم پرداخت شود اشکالی ندارد.
برای مثال بر سرپرست یک خانوادهی پنج نفره واجب است که ۱۵ کیلو از اقلامی که در بالا ذکر شد، به عنوان زکات فطره بپردازد. معمولاً هر سال قیمتی اعلام میشود برای اینکه مؤمنین وظیفهی خود را بدانند و به راحتی به این وظیفه عمل کنند و زکات فطره را بپردازند.
احتیاط مستحب این است که افراد قوت غالب خودشان را در نظر بگیرند؛ یعنی آنچه که در زندگی، مصرف غالبشان است. مثلاً اگر برنج بیشتر مصرف میکنند بهتر این است که ۳ کیلو برنج بپردازند. البته اگر قیمت بالاتر را انتخاب کنند بهتر است که این موضوع به انتخاب خود افراد بر میگردد.
زکات فطره چه مصارفی دارد؟
مصرف زکات فطره هم هر چند مصارف همان زکات اموال است و همان مصارفی است که در قرآن هم وارد شده است «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاکینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیهَا» (توبه، ۶۰) اما در مورد زکات فطره احتیاطی هست که میفرمایند که به فقرای مؤمن بپردازند ولذا افراد اگر کسانی را میشناسند که فقیراند میتوانند مستقیماً به فقیر بدهند. در غیر این صورت میتوانند به افراد دیگری بدهند که به عنوان وکالت از طرف آنها پرداخت کنند و یا به مؤسساتی که مورد اطمینان هستند زکات فطره را بپردازند تا آن را به اهلش برسانند.
نکتهی قابل توجه دیگر اینکه سادات نمیتوانند از غیر سید زکات فطره قبول کنند و یا به تعبیر دیگر کسانی که خودشان سید نیستند نمیتوانند زکاتشان را به سید بپردازند. بنابراین تنها سادات هستند که میتوانند زکات فطره را به سادات فقیر بپردازند. لذا افرادی که زکات فطره را به صورت وکالتی دریافت میکنند این نکته را مد نظر داشته باشند. همچنین ساداتی که زکات فطره میپردازند بهتر است به افرادی که واسطه هستند این نکته را گوشزد کنند.
زکات فطرهی سربازان در پادگانها، پرستاران در بیمارستانها، افرادی که در شیفت کاری هستند و امثال اینها برعهدهی کیست؟
اگر مخارج خودشان را خود تأمین میکنند برعهدهی خودشان است و اگر نانخور مثلاً پدر هستند، برعهدهی کسی هست که خرجی آنها را میپردازد.
اگر کسی در شب عید فطر مهمان شخص دیگری بود، آیا زکات فطرهی او برعهدهی میزبان و صاحبخانه است؟
اغلب فقها و مراجع تقلید و از جمله رهبر معظم انقلاب نظرشان این است که اگر نانخور آن فرد محسوب نشود زکات فطره برعهدهی میزبان نیست بلکه برعهدهی خود فرد است. البته معمولاً مهمانی که یک شب دعوت شده است نانخور محسوب نمیشود.
در مورد فطریه کسی که در شب عید فطر و قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان مهمان میشود، نظرات گوناگونی داده شده که به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
امام خمینی رحمهالله: فطریه مهمانی که قبل از غروب شب عید فطر با رضایت میزبان وارد شده و نانخور حساب شود بر میزبان واجب است.
آیتاللهالعظمی خامنهای: با یک شب مهمان، نانخور حساب نمیشود.
آیت الله العظمی بهجت رحمهالله: اگر مهمان قبل از برآمدن هلال ماه شوال برای خوردن غذا آمده باشد - ولو بعداً نتواند غذا صرف کند - فطریه اش بر میزبان واجب است.
آیت العظمی مکارم: اگر میهمان فقط برای شب عید دعوت شده، فطریه اش بر میزبان واجب نیست.
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: اگر مهمان قبل از غروب شب عید فطر وارد شود و بگویند امشب نان او را داده - هرچند نانخور حساب نشود- [بر میزبان] واجب است.
آیت الله العظمی سبحانی: فطریه مهمانی که قبل از غروب شب عید فطر با رضایت صاحبخانه وارد شده و عرفاً نانخور میزبان حساب میشود، بر میزبان واجب است.
این نکته را هم به یاد داشته باشید که اگر شخصی چند روز پیش از عید فطر وارد خانه میزبان شود و تا عید فطر مهمان او باشد، در نظر تمام علما نانخور میزبان است و بنابراین میزبان باید فطریه اش را بپردازد.
برخی افراد در روز عید فطر، کفارهی روزهی خود را نیز میپردازند. این مورد از لحاظ فقهی به چه شکل است؟
البته کفاره مثل زکات فطره وقت معینی ندارد و بعداً هم میتوان آن را پرداخت اما هرچه زودتر بهتر. این عزیزان حتماً توجه داشته باشند که کفاره با زکات فطره تفاوت زیادی دارد از جمله اینکه قیمت کفاره را نمیتوان بجای کفاره پرداخت کرد ولذا حتماً باید طعام باشد. بنابراین اگر میخواهند به نهاد و مؤسساتی بپردازند حتماً باید در درجهی اول قید کنند که کفاره است و نوع آن را هم مشخص کنند که کفارهی عذری است یا کفارهی عمدی. چون این دو کفاره هم در کیفیت مصرف با هم تفاوت دارند.
افرادی هستند که روزه بر آنها واجب نبوده ولی پرداخت کفاره بر آنها واجب است. آیا این افراد زکات فطره هم باید بپردازند یا زکات فطره مخصوص روزهداران است؟
زکات فطره تنها مخصوص روزهداران نیست بلکه آنهایی هم که عذری داشتهاند و یا عمداً روزه نگرفتهاند باید زکات فطره را بپردازند. زکات فطره یک واجب جداگانهای است و باید ادا شود.
منظور از فقیر چه کسی است؟ درواقع میخواهیم بدانیم به چه کسی فقیر میگویند که از پرداختن فطریه معاف است؟
یکی از گروههایی که از پرداختن فطریه معاف هستند، فقرا هستند. به بیان دیگر پرداخت فطریه شامل افراد فقیر نمیشود. جالب این است که حتی لازم است که مردم بینیاز فطریه خود را به فقیران بدهند.
اگر نانخورهای کسی خودشان شاغل باشند و درآمد داشته باشند، چطور؟ آیا باز هم از پرداخت فطریه معاف میشوند؟
بله. نکته قابل توجه این است که فرقی ندارد نانخورها بزرگ یا کوچک، عاقل یا غیر عاقل و مسلمان یا غیر مسلمان باشند. به عبارت دیگر نانخوری که غیرمسلمان و یا کم سن و سال باشد هم شامل پرداخت فطریه میشود و ولیّ و پرداختکننده مخارج او باید فطریه اش را بپردازد.
اگر کسی در طول ماه رمضان فطریه خود و خانوادهاش را پرداخت کرده، چه باید کند؟
باید بعد از تمام شدن ماه مبارک، دوباره فطریه را بپردازد. چون زمان دقیق پرداخت فطریه، بعد از آخرین غروب ماه رمضان است. به همین دلیل فطریه را در دو زمان میتوان پرداخت کرد: یکی قبل از نماز عید فطر است که اگر کسی میخواهد نماز عید فطر را به جا بیاورد، احتیاطاً قبل از نماز عید، فطریه اش را پرداخت کند.
دوم بعد از نماز عید فطر تا اذان ظهر است که اگر کسی قصد اقامه نماز عید فطر را ندارد، تا زمان اذان ظهر عید فطر فرصت دارد که فطریه اش را پرداخت کند.
اگر کسی به هر دلیلی موفق نشد تا موقع اذان ظهر عید فطر، فطریه اش را پرداخت کند، چه؟
در این شرایط باید در اولین فرصت ممکن این کار را انجام بدهد. البته در این حالت نباید نیت ادا یا قضا کند.
مبلغ فطریه سال ۱۴۰۰ چقدر است؟
دفتر حضرت آیتالله العظمی سیستانی میزان و مبلغ فطریه امسال (۱۴۰۰ هجریشمسی / ۱۴۴۲ هجریقمری) را اعلام کرد.
از آنجا که میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن برای فطریه بدل از آرد بیستویک (۲۱) هزار تومان و برای فطریه بدل از برنج ایرانی یکصد (۱۰۰) هزار تومان و فطریه بدل از برنج غیرایرانی، هفتادوپنج (۷۵) هزار تومان تعیین شده است.
از سوی دفاتر حضرات آیات مراجع تقلید ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی، سیدمحمدعلی علوی گرگانی، لطفالله صافی گلپایگانی، جعفر سبحانی، حسین وحید خراسانی، سیدعلی سیستانی و سیدموسی شبیری زنجانی میزان زکات فطره امسال مشخص شد.
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتالله مکارم شیرازی
بر اساس اعلام دفتر آیتالله ناصر مکارم شیرازی، میزان زکات فطره امسال بر مبنای قوت غالب گندم، مبلغ 20 هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج، مبلغ 70 هزار تومان اعلام شده است، مؤمنین در انتخاب هر یک از این موارد مخیر هستند.
کفاره روزه غیر عمد مبلغ پنج هزار تومان است که باید بهصورت نان تهیه و پرداخت شود، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ 300 هزار تومان است.
یادآور میشود، براساس مسئله 1692 رساله توضیحالمسائل آیتاللهالعظمی مکارم شیرازی، زکات فطره بر تمام کسانى که قبل از غروب شب عید فطر بالغ و عاقل و غنى باشند واجب است، یعنى باید براى خودش و کسانى که نانخور او هستند، هر نفر به اندازه یک صاع (تقریباً سه کیلو) از آنچه غذاى نوع مردم آن محل است، اعم از گندم و جو یا خرما یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکى از اینها را بدهد کافى است.
در ضمن بنابر فتوای معظمله اگر کسى فقط در افطار شب عید فطر میهمان دیگرى باشد فطریه او به عهده خودش است.
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتالله نوری همدانی
اطلاعیه دفتر آیتالله حسین نوری همدانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
با آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه مؤمنین و مؤمنات میزان زکات فطره طبق نظر مرجع عالیقدر آیتاللّهالعظمی نوری همدانی دامت برکاته به شرح ذیل است.
طبق نظر معظمله میزان زکات فطره ماه مبارک رمضان 1442، برای هر نفر، یک صاع که تقریباً سه کیلوگرم گندم یا برنج و یا اجناسی که در رساله عملیه ذکر شد، است. مکلف میتواند پول یکى از اینها را طبق قیمتى که در محل خودش دارد محاسبه نموده و به فقیر بپردازد.
معظمله قوت غالب را ملاک ندانسته و پرداخت سه کیلوگرم از هر کدام از خوراکیهای که در رساله عملیه بهعنوان زکات فطره ذکر شده است؛ همانند برنج یا گندم و یا قیمت آن را برای هر فرد کافی می دانند.
با توجه به اینکه قیمت هر کیلو گندم در بعضى مناطق نزدیک به هفت هزار تومان، و قیمت هر کیلو برنج متعارف تقریباً بیست و پنج هزار تومان است، فطریه هر نفر به حساب گندم تقریباً 20 هزار تومان و به حساب برنج 75 هزار تومان است.
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتالله علوی گرگانی
بنابر اطلاعیه دفتر آیتالله محمدعلی علوی گرگانی از مراجع معظم تقلید، مبلغ فطریه 1400 براساس قوت غالب گندم هر نفر حداقل 20 هزار تومان و براساس قوت غالب برنج، متوسط 100 هزار تومان است.
همچنین، کفاره غیر عمد روزه برای هر روز مبلغ پنج هزار تومان پول نان برای فقرا است و کفاره عمد حداقل برای هر روز مبلغ سیصد هزار تومان برای سیر کردن شصت فقیر است.
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتاللهصافی گلپایگانی
اطلاعیه دفتر آیتالله لطفالله صافی گلپایگانی از مراجع عظام تقلید درباره میزان زکات فطره و کفاره روزه رمضان ١44٢ به این شرح است:
بسمه تعالی
با آرزوی قبولی طاعات و عبادات روزهداران گرامی، نظر مرجع عالیقدر آیتاللهالعظمی صافی گلپایگانی، درباره میزان زکات فطره و کفاره روزه به شرح ذیل میباشد:
مؤمنان مبلغ معادل یک صاع (سه کیلوگرم) گندم یا برنج را بهعنوان قوت غالب جهت زکات فطره بپردازند.
کفاره روزه غیرعمدی، برای هر روز، یک مد (حدود 750 گرم) طعام مثل گندم است.
کفاره عمدی، برای هر روز افطار عمدی، اطعام شصت مسکین؛ هرکدام یک مد (حدود 750 گرم) طعام، مثل گندم پرداخت شود.
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتالله سبحانی
دفتر آیتالله جعفر سبحانی از مراجع تقلید در اطلاعیهای میزان و مبلغ زکات فطریه 1442 را اعلام کرد، متن اطلاعیه به این شرح است:
باسمهتعالی
پیرو سؤالات مکرر مؤمنین از دفتر آیتاللهالعظمی سبحانی – دام ظله الوارف – به اطلاع میرساند: میزان زکات فطره برای هر نفر، یک صاع (که تقریبا سه کیلو) گندم یا برنج یا جو یا خرما یا کشمش یا ذرت و مانند اینهاست، مکلف است پول یکى از اینها را طبق قیمتى که در محل خودش دارد محاسبه نموده و به فقیر بپردازد.
قیمت هر کیلو گندم (به نرخ آزاد) در برخی مناطق نزدیک به هفت هزار تومان، و قیمت هر کیلو برنج متعارف، 25 هزار تومان است.
بر اساس مسئله 1639 رساله این مرجع تقلید، کسى که موقع غروب یعنى قبل از غروب شب عید فطر گرچه به چند لحظه باشد بالغ و عاقل و هشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید براى خودش و کسانى که نان خور او هستند، هر نفرى یک صاع که تقریباً سه کیلو است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکى از اینها را هم بدهد کافى است.»
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتالله وحید خراسانی
متن اطلاعیه دفتر آیتالله حسین وحید خراسانی از مراجع تقلید در مورد میزان و مبلغ زکات فطره 1442 به این شرح است:
باسمه تعالی
پیرو سؤالات مکرر مؤمنین از دفتر آیتالله وحیدخراسانی(مدظلهالعالى) مبنی بر میزان زکات فطره ماه مبارک رمضان 1442، به اطلاع میرساند میزان زکات فطره برای هر نفر، یک صاع که تقریبا سه کیلوگرم گندم یا برنج و مانند اینها از طعامهاى متعارف در محل است که مکلف میتواند پول یکى از اینها را طبق قیمتى که در محل خودش دارد محاسبه کرده و به فقیر بپردازد.
از آن جا که قیمت هر کیلو گندم در بعضى مناطق نزدیک به هفت هزار تومان، و قیمت هر کیلو برنج متعارف تقریبا 25 هزار تومان است، فطریه هر نفر به حساب گندم تقریبا 20 هزار تومان و به حساب برنج 75 هزار تومان است و دفتر معظمله به این مبلغ زکات فطره را قبول میکند.
مؤمنین در صورت داشتن سؤال، میتوانند با دفتر قم 02537475 تماس بگیرند.
اعلام میزان زکات فطریه سال 1400 از سوی آیتاللهسیستانی
اطلاعیه دفتر حضرت آیتالله سیدعلی سیستانی به شرح زیر است:
(از آنجا که میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن برای فطریه بدل از آرد بیست و یک (21) هزار تومان و برای فطریه بدل از برنج ایرانی یکصد (100) هزار تومان و فطریه بدل از برنج غیر ایرانی، هفتاد و پنج (75) هزار تومان تعیین شده است.)
اعلام میزان زکات فطره سال 1400 از سوی آیتالله شبیری زنجانی
نظر دفتر آیتالله شبیری زنجانی درباره مبلغ زکات فطره و کفاره: فطریه نفری 25 هزار تومان/ کفاره عذری برای هر روز 6500 تومان
شخصی که پرداخت زکات فطره بر او واجب است باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع (تقریبا 3کیلو و 600گرم) از خوراکیهای رایج در منطقه خود (مانند گندم، برنج و ...) یا مبلغ آن را به عنوان فطریه بپردازد.
دفتر آیتالله شبیری زنجانی، مبلغ 25هزار تومان را بابت فطریه هر نفر (بهحساب قیمت گندم) تعیین کرده است.
با توجه به اینکه قیمت گندم و برنج در شهرهای مختلف، ممکن است اندکی متفاوت باشد، لذا مؤمنین میتوانند معادل مقادیر مذکور را بر طبق قیمت محل زندگی خود، محاسبه و پرداخت نمایند.
کفاره افطار غیر عمدی برای هر روز، یک مد طعام (حدود 900گرم بهحساب گندم) است که در صورت اطمینان میتوان قیمت آن را به مسکین داد تا به وکالت از مکلف، برای خودش این مقدار طعام بخرد. بر این اساس، دفتر آیتاللهالعظمی شبیری زنجانی، مبلغ 6500 تومان را برای کفاره افطار غیر عمدی و مبلغ 390 هزار تومان را برای افطار عمدی هر روز، قبول میکند و به مصرف آن میرساند.
مجله اینترنتی تابناک جوان