۲۳ فروردين ۱۴۰۰ - ۱۴:۱۴
فرهنگ رمضان - بخش دوم

اعمال وداع با ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان

اعمال وداع با ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان
 ماه مبارک رمضان یکی از پر فضیلت‌ترین و بهترین ماه‌های خدا محسوب می‌شود، در این ماه مبارک بهترین روز‌ها و شب‌ها قرار گرفته، همچنین فضیلت عبادت در این ماه بسیار زیاد است و دعا‌ها در این ماه به اجابت می‌رسد.
کد خبر: ۳۷۴۳۴

اعمال وداع با ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان

گویی همین دیروز بود که وارد ماه عظیم الشأن رجب شده بودیم، با خودمان قرار گذاشتیم که امسال از دو ماه رجب و شعبان که به پیشواز ماه مبارک رمضان آمده‌اند، نهایت استفاده را ببریم و ماه رمضان امسال را با معنویت بیشتر و حال و هوای بهتری آغاز کنیم.
 
چشم بر هم زدنی فرصت تمام شد و باید با ماه شعبان، ماه رسول خدا صلوات الله علیه و آله وداع کنیم. نمی‌دانم شما چقدر از برکات این ماه استفاده کرده‌اید و چقدر با اعمال و اذکار این ماه انس گرفتید، اما مهم این است که ماه شعبان المعظم به ثانیه‌های آخرش رسیده و حسرت خودش را بر دل کسانی می گذارد که قدر لحظات با عظمتش را ندانستند، و خوشا به حال آنانی که توانستند از این دو ماه استفاده‌ی لازم را برده و توشه‌ای برای ماه رمضان بر چینند.
 
ورود به رمضان ماه ضیافت الهی و ماه نزول قرآن نیاز به مقدمه‌هایی دارد. یکی از کار‌هایی که انسان را آماده حضور در ماه مبارک رمضان می‌کند، گرفتن روزه در آخرین روز‌های ماه شعبان است که نوعی به پیشواز رفتن این ماه بزرگ محسوب می‌شود.

از پیامبر اکرم (ص) سؤال کردند که کدام روزه برتر است؟ فرمودند: «روزه شعبان در بزرگداشت رمضان» همچنین، امام صادق (ع) می‌فرمایند «هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بدارد و آن‌ها را به ماه رمضان متصل کند، خداوند برای او پاداش روزه دو ماه پیاپی را می‌نویسد».

یکی دیگر از اسباب آمادگی برای ماه مبارک رمضان اصلاح غذا است که این امر مهم در صورت غفلت، باعث از بین رفتن تمامی عبادات و اعمال ماه مبارک رمضان می‌شود.

نبی مکرم اسلام (ص) فرمودند: «روز قیامت، گروهی می‌آیند، درحالی‌که حسناتشان همچون کوه‌هاست، خداوند هیچ‌کدام را نمی‌پذیرد، سپس، فرمان می‌رسد، که آنان را به‌خاطر نداشتن حسنات به آتش بیفکنند. سلمان پرسید‌ای پیامبر خدا!، آنان چه افرادی هستند؟ 

حضرت فرمودند آنان، کسانی هستند که روزه گرفته، نماز خوانده و شب‌زنده داری کرده‌اند، لیکن هرگاه حرامی بر آنان عرضه می‌شده، بر آن می‌شتافتند». در روایتی رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند «عبادت همراه با حرام‌خواری، مثل بنا ساختن بر شنزار است».

قبل از ورود به این ماه که ماه بخشش و استغفار است، بهتر است با بخشیدن دیگرانی که در حق ما ظلم و یا بی‌مهری روا داشته‌اند، خود را آماده پذیرایی از بخشش خداوند نماییم. اگر ما نمی‌توانیم از دیگران بگذریم و آن‌ها را ببخشیم، چگونه از خداوند متعال توقع داریم که او ما را ببخشد.

سزاوار است به جهت آماده شده برای ماه مبارک رمضان، دقت در اموال و پول‌های به‌دست آمده و همچنین حساب‌رسی از اموال و پرداختن خمس، تا در این ماه آن‌چه مصرف می‌کنیم، پاک بوده و عبادات انجام شده در این ماه را تباه نگرداند.

حلال کردن دیگران

قبل از ورود به این ماه که ماه بخشش و استغفار می‌باشد، بهتر است با بخشیدن دیگرانی که در حق ما ظلم و یا بی‌مهری روا داشته‌اند، خود را آماده پذیرایی از بخشش خداوند کنیم اگر ما نمی‌توانیم از دیگران بگذریم و آن‌ها را ببخشیم، چگونه از خداوند متعال توقع داریم که او ما را ببخشد. به همین دلیل یکی از کار‌هایی که برای ورود به ماه مبارک رمضان باید انجام دهیم، بخشیدن دیگران و پاک کردن دل از هر گونه کینه و دشمنی با دیگران است.
اعمال وداع با ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان

ظرفیت خود را افزایش دهیم
ماه مبارک رمضان به راستی ماه مهمانی خدا و ضیافت الله است. پیامبر و ائمه (علیهم‌السلام) برای ورود به این ماه یکسری دستورالعمل ذکر کرده‌اند. دستوراتی که قلب و جان انسان را آماده این ماه می‌کند و به او امکان بهره بیشتر از این ماه خدا می‌دهد. ماهی که بهار قرآن است و قرآن در آن نازل شده، ماهی که بر تمام ماه‌ها فضیلت و برتری دارد و ماهی که خداوند در آن ماه افراد زیادی را از آتش جهنم نجات می‌دهد.

بهره‌مندی از نعمت‌های ماه رمضان نیازمند آمادگی و ظرفیت است. هر اندازه که این ظرفیت انسان بالاتر و بیشتر باشد؛ فرد بهره بیشتری را خواهد برد و از سفره الهی بهرمندتر می‌شود. از این روست که دستورات مهمی برای روز‌های آخر ماه شعبان ذکر شده، روز‌هایی که نقش مهمی در بالا رفتن ظرفیت ما دارند و آخرین مهلت ممکن نیز به حساب می‌آیند. به وسیله این بالا رفتن ظرفیت‌هاست که بهره بیشتری از مهمانی خدا نصیب انسان می‌شود و قلب صفای لازم را برای ورود به ماه رمضان پیدا می‌کند.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بدارد و آن را به ماه رمضان وصل کند؛ خداوند برایش ثواب دو ماه روزه‌داری را می‌نویسد.» (من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۹۴)

بیشتر بخوانید :
برنامه‌های لحظه‌های سحر و افطار رمضان ۱۴۰۰تلویزیون


ذکر و دستورالعملی از امام رضا (علیه‌السلام)
آنقدر کسب آمادگی برای ورود به ماه رمضان اهمیت دارد که دستورالعمل‌های خاصی برای روز‌های آخر ماه شعبان ذکر شده و ائمه به این موضوع توجه بسیار ویژه‌ای داشته‌اند. اباصلت می‌گوید در آخرین جمعه از ماه شعبان خدمت امام رضا (علیه السلام) رسیدم و حضرت به من فرمود:‌ای اباصلت بیشتر ماه شعبان گذشته و این آخرین جمعه ماه است. پس در روز‌های باقی مانده به جبران کم‌کاری‌هایت بپرداز. به آنچه وظیفه توست عمل کن و از کار‌هایی که به تو مربوط نیست؛ دوری نما. زیاد اهل دعا، استغفار و قرآن باش و به درگاه الهی از گناهانت توبه کن که ماه خدا به سویت می‌آید.
در ادامه حضرت خواسته‌اند که اباصلت به ادای امانت‌ها، پاک کردن قلب از کینه‌ها، جدا شدن از گناهان، کسب تقوای الهی و توکل بر او بپردازد. در انتها امام هشتم ذکری را به اباصلت آموزش دادند که جان را از آلایش‌ها پاک کند. حضرت فرمودند: در باقی مانده این ماه، زیاد بگو: اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ‏ لَنَا فِیمَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ- فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِی‏ مِنْه‏؛ یعنی: خداوندا اگر مرا در روز‌های گذشته ماه شعبان نیامرزیده‌ای در این روز‌های باقی مانده ببخش.» (وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۳۰۱)
اعمال وداع با ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان
به هر حال دنیا با همه رنگ‌های فریبنده‌اش، ما را به غفلت انداخته و رنگ و بوی الهی را از ما گرفته است. باید قبل از ورود به مهمانی خدا، آن رنگ الهی را بازیابی کنیم و آمادگی لازم را برای شرکت در این ماه بزرگ به دست آوریم. دلی که مملو از کینه باشد؛ زبانی همراه با غیبت را به دنبال خواهد داشت و فردی که در ماه رمضان به گناه بیفتد و تقوا را رعایت نکند؛ کجا شرط مهمانی را ادا کرده است؟! برای آنکه ما در ماه رمضان تجربه یک ماه صافی و صفا را داشته باشیم باید از روز‌هایی قبل از شروع این ماه بزرگ، خود را آماده کنیم و این دستورات امام رضا (علیه السلام) برای این موضوع است.‌ای اباصلت بیشتر ماه شعبان گذشته و این آخرین جمعه ماه است. پس در روز‌های باقی مانده به جبران کم‌کاری‌هایت بپرداز. به آنچه وظیفه توست عمل کن و از کار‌هایی که به تو مربوط نیست؛ دوری نما. زیاد اهل دعا، استغفار و قرآن باش و به درگاه الهی از گناهانت توبه کن که ماه خدا به سویت می‌آید

دستوری خاص برای سه روز پایانی شعبان
در حدیثی دیگر امام صادق (علیه السلام) راهکار الهی بخصوصی را برای کسب آمادگی ورود به ماه رمضان بیان داشتند. راهکاری که برای سه روز پایانی ماه شعبان است و ثواب بسیار زیادی دارد. حضرت فرمودند: «مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ آخِرِ شَعْبَانَ‏ وَ وَصَلَهَا بِشَهْرِ رَمَضَانَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْن‏؛ هر کس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بدارد و آن را به ماه رمضان وصل کند؛ خداوند برایش ثواب دو ماه روزه‌داری را می‌نویسد.» (من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۹۴)

در این حدیث امام ششم ما شیعیان، سه روز روزه گرفتن قبل از ماه رمضان را برابر یک ماه ثواب روزه‌داری ذکر کرده‌اند. سه روزی که می‌تواند به نیت قضا باشد یا به نیت روزه مستحب. این روزه‌ها انسان را در حال و هوای ماه مبارک قرار می‌دهد و باعث می‌شود انسان با یک شوق و شعف وارد ماه رمضان شود. از این روست که کلاً برای روزه در ماه شعبان توصیه‌های زیادی شده و سیره پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بوده است.

علاوه بر این ثواب ویژه، روزه‌داری در ماه شعبان راهی برای رسیدن به بهشت الهی و ارتقای درجه شمرده شده است. مثلاً پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «مَنْ‏ صَامَ‏ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ‏ مِنْ‏ شَعْبَانَ‏ رَفَعَ لَهُ سَبْعِینَ دَرَجَةً فِی الْجِنَانِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ؛ کسی که سه روز از روز‌های ماه شعبان را روزه بگیرد؛ هفتاد درجه در بهشت از درّ و یاقوت ارتقاء می‌‎یابد.» (ثواب الاعمال، ص ۶۲) و امام رضا (علیه‌السلام) نیز درباره آن فرمودند: «مَنْ صَامَ مِنْ شَعْبَانَ یَوْماً وَاحِداً ابْتِغَاءَ ثَوَابِ اللَّهِ دَخَلَ الْجَنَّةَ؛ کسی که یک روز از ماه شعبان را برای رسیدن به پاداش خداوند روزه بگیرد؛ به بهشت وارد می‌شود.» (خصال، ج ۲، ص ۵۸۲) پس کسی که روز‌های پایانی این ماه را روزه بدارد به پاداش ویژه و چندگانه‌ای رسیده است؛ ضمن آنکه آمادگی خوبی برای ورود به ماه خدا پیدا کرده است.

اعمال شب اول ماه رمضان

اعمال وداع با ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان
دعا‌های ورود به ماه مبارک رمضان

در کتب ادعیه، دعا‌های زیادی برای ورود به ماه مبارک رمضان و زمان رویت هلال این ماه وارد شده است که توجه به متن این دعا‌ها و درخواست‌هایی که در این دعا‌ها از خداوند تبارک و تعالی می‌شود، به انسان یک حالت معنوی با نشاطی، برای ورود به این ماه بزرگ را عنایت می‌کند.

چند عمل مستحب در شب اول ماه رمضان است:
۱- استهلال؛ یعنى جستجوى هلال ماه و بعضى استهلال این ماه را واجب دانسته‌‏اند
۲-، چون رؤیت هلال کرد، به هلال اشاره نکند، بلکه رو به قبله کرده و دست‌ها را به آسمان بردارد و هلال را خطاب کرده و چند دعایی که در مفاتیح الجنان آمده است را بخواند.
۳- غسل شب اول ماه
۴- زیارت قبر امام حسین (علیه السلام)
۵- دو رکعت نماز در شب‏ اول: در هر رکعت سوره «حمد» و سوره «انعام» بخواند و از خدا بخواهد تا او را کفایت کند و از درد‌ها و  آنچه مى‏ ترسد نگهداری کند.
۶- خواندن دعای امام جواد (علیه السلام) بعد از نماز مغرب
۷- خواندن دعای دیگری از امام صادق (علیه السلام) در شب اول ماه رمضان: اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ مُنَزِّلَ الْقُرْآنِ هَذَا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی...
۸- خواندن دعایی از رسول اکرم (صلی الله و علیه وآله) در شب اول ماه مبارک رمضان: اللَّهُمَّ إِنَّهُ قَدْ دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ جَعَلْتَهُ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ اللَّهُمَّ فَبَارِکْ لَنَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ صَلَوَاتِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا
همچنین روایت است که پیامبر اعظم (صلی الله و علیه وآله) در شب اول ماه رمضان این دعا را مى‏ خواندند: الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِی أَکْرَمَنَا بِکَ أَیُّهَا الشَّهْرُ الْمُبَارَکُ اللَّهُمَّ...
شیخ طوسی از حارث بن مُغَیْرَه نَضْرى روایت کرده که امام صادق (علیه السلام) در شب آخر شعبان و شب اوّل ماه رمضان مى‌خواند:
«اَللّهُمَّ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذى اُنْزِلَ فیهِ الْقُرآنُ ...


نکته پایانی
حیف است که ماه‌های رمضان یکی پس از دیگری بیایند و ما بهره کمی را از آن لحظات ببریم. گاهی ماه مهمانی خدا به نیمه می‌رسد و ما تازه متوجه ورود و رفتن این ماه بزرگ می‌شویم. ماهی که به سرعت به پایان خود می‌رسد. در این ماه شب قدر وجود دارد که سرگذشت انسان را رقم می‌زند. حیف است که بدون آمادگی و آلوده از گناهان وارد روزها، شب‌ها و سحر‌های پرفیض ماه مبارک رمضان شویم.
 
ارسال نظرات
انتشار نظرات حاوی توهین، افترا و نوشته شده با حروف (فینگلیش) ممکن نیست.
گزارش خطا
تازه ها