یکی از مرموزترین قبایل آمریکای جنوبی «کایا» است که قبیله اصلی آن در وسط جنگل بارانی آمازون در شمال شرقی برزیل و در سرچشمههای رود آمازون و جنگلهای عظیم آن زندگی میکنند و اطلاعات کمی درباره آنها وجود دارد.
وجه تمایز اعضای آن قبیله حمله گسترده به هر موجود خارجی است و کسانی که افراد این قیبله را دیده بودند آنها را «دیوانه» توصیف کردند. آنها با چند پیکان به پهپادهای حامل دوربین حمله کردند که سعی داشتند از آنها عکس بگیرند.
کایاها بزرگترین قبایل برزیلی هستند که در کنار رودخانه چینگو زندگی میکنند. آمازون در چندین مکان جداگانه سرچشمه میگیرد و آنها خود را «مبینجوکر» به معنی «مردم آب بزرگ» مینامند.
کایاپو یا کایا قرنهاست که علیه مداخله انسانها مبارزه کرده است، به ویژه کسانی که روباه ها، گرگها و گربههای وحشی را به خاطر خزشان میکشند. آنها همچنین با جنگندهها و جمع کنندههای لاستیک جنگیدند. آنها حتی موفق شدند از ساخت یک سد بزرگ در سال ۱۹۸۹ بر رود آمازون جلوگیری کنند.
دولت برزیل برای ساخت سد تنها با زور موفق شد و این مخزن ۳۸۸ کیلومتر مربع از جنگل را پوشش میدهد. با این کار بسیاری از کایاها بی خانمان نخواهند شد، زیرا دولت برزیل توانسته مکانهای دیگری را برای آنها آماده کند. هیچ کس نمیتوانست با کایاها ارتباط برقرار کند و برزیل با استفاده از اصوات آنها را به مکانهای جدید منتقل میکرد.
جمعیت کایا به ۱۳۰۰ نفر کاهش یافته بود، اما در دوره اخیر به ۸۰۰۰ نفر افزایش یافته است. کایاها به عبارات رنگارنگ معروف هستند و سر خود را با نقاشیهای رنگارنگ میپوشانند. این نقاشیها بین زن و مرد متفاوت است.
زن در کلبه میماند تا از بچهها مراقبت کند و آنها را بزرگ کند. عجیب است که اگر زن با هر اقدامی شوهرش را عصبانی کرد، مرد یا او را از بالای درخت پرت میکند یا او را کتک میزند و ماجرا به حد کشته شدن او ممکن است برسد.
کایاها کلبههای خود را در بالای درختان به ارتفاع نزدیک به ۱۰ متر میسازند و مرد غذا میآورد و از قبیله دفاع میکند و هر زمان که بخواهد با تأیید شاه ازدواج میکند. یکی از مهمترین رمز و رازهای پیرامون کایاها زبان چند صد ساله آنهاست؛ و هر دختر و پسر باید گوشها را در سنین پایین سوراخ کنند؛ بنابراین، نمیتوان فردی را مشاهده کرد که گوشواره در گوش خود نداشته باشد، توجه داشته باشید که بیشتر آنها از زبالهها ساخته شده است اگر فردی چنین نباشد احمق محسوب میشود!