لذت پرنده نگری در شهر تالابها

تابناک جوان: برای دیدن پرندگان در طبیعت شناخت زیستگاه آنها بسیار مهم است. احاطه بر این موضوع می تواند برنامه پرنده نگری ما را مفیدتر کند. یعنی ما هرچقدر از محیطی که برای پرنده نگری انتخاب می کنیم شناخت بهتری داشته باشیم پرندگان بیشتر و خاص تری را می توانیم مشاهده کنیم.

یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان، اعم از بومی و مهاجر و در انواع مختلف خشک زی، آبزی و کنار آبزی (که وابسته به تالاب هستند) تالابها هستند که همزمان، آب، غذا و محل مناسبی برای زندگی پرندگان فراهم می آورند. به همین دلایل است که تالابها محل اجتماع خوبی برای پرندگان و در نتیجه برای پرنده نگران به شمار می روند.

با توجه به اهمیت زیست بومهای تالابها برای کشور، حفاظت از تالابها باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. متاسفانه تالابهای کشور یکی پس از دیگری در حال خشک شدن هستند مانند تالاب هامون، بختگان، قره قشلاق و.... این موضوع می تواند حتی در آینده پرندگان مهاجر و بومی ما را با خطر مواجه کند.

امید است حضور پرنده نگران و علاقه مندان به محیط زیست (و بالتبع افزایش بار گردشگری منطقه و رشد اقتصادی آن) باعث شود که مردم محلی و مسئولین به تالابها توجه بیشتری نشان دهند.

بعد از همه این بحثها، ما می توانیم در فصول مختلف پرندگان زیبایی را در تالابها مشاهده کنیم. تقریبا در هر استان تالابی وجود دارد که برای پرنده نگری مناسب است و با سفر به هر کدام از این تالابها می توانیم به تماشای پرندگان زیبای آنجا بنشینیم. منطقه ای که در ادامه به آن می پردازیم شهرستان نقده است؛ شهر تالابهای ایران. شهری که در گوشه و کنار آن پُر است از تالابهای آرام و بی نظیر و همچنان زنده، با پرندگانی که هر کدام جلوه خاصی به تالاب بخشیده اند؛ از اردک سر سفید و سر حنایی گرفته تا آبچلیک شکیل و چرخ ریسک زیبای نیزار، از قوی گنگ و لک لک سفید تا دارکوب قهوه ای و چک سیبری.

در جگن زارها، گزها و نی زارهای حاشیه این تالابها نیز پر است از انواع سسک ها مانند سسک تالابی، سسک ابرو سفید، چرخ ریسک پشت بلوطی و... .

ما می توانیم برای شهرستان نقده از توابع آذربایجان غربی که حدود ۱۷ تالاب فصلی، دائم و پایدار دارد و از این تعداد ۳ تالاب در کنوانسیون رامسر ثبت شده است، یک سفر پرنده نگری مناسب را برنامه ریزی کنیم و از دیدن پرندگان و محیط آرام آنجا لذت فراوان و حظ وافر ببریم. تنها در یک برنامه پرنده نگری ساده ما می توانیم دهها گونه پرنده را فقط در اطراف یکی از این تالابها مشاهده کنیم.

بعضی از تالاب های نقده دسترسی راحت تری دارند نظیر تالاب سولدوز و تالاب سیران گولی. فاصله کم برخی از این تالابها به یکدیگر و همینطور مشاهده پرندگان در داخل و حاشیه تالابها به خوبی امکان پذیر است و این برای پرنده نگرها از مزیت های مهم پرنده نگری محسوب می شود. به طور مثال تالاب سیران گولی، درنا، سولدوز و حسنلو را به راحتی میتوان ظرف کمتر از یک روز مفصل و مبسوط به تماشا نشست.

گرچه در کشور تالابهای زیادی داریم که شکارچیان در آنجا پرندگان را به طور گسترده صید و شکار می کنند اما تالابهایی هم داریم که مکان و مأمن خوبی برای زادآوری، تغذیه و استراحت پرندگان شده اند؛ از جمله می توان همین سولدوز، درنا، سیران گولی، شیطان آباد، حسنلو و... در نقده اشاره کرد؛ بعد از خشک شدن بیشتر دریاچه ارومیه و اکثر تالابهای شرقی و جنوبی دریاچه، این تالابها در مسیر مهاجرت برخی از پرندگانی قرار گرفته اند که از سیبری و شمال اروپا برای زمستان گذرانی به سمت عرضهای جنوبی تر؛ از ایران گرفته تا آفریقا و هند، یا برعکس؛ یعنی از عرضهای جنوبی به سمت شمال پرواز می کنند. تالاب سیران گولی که مردم‌محلی به آن دورگه سنگی هم می گویند از مهمترین و جذاب ترین تالابهای نقده است.

با پشت سر گذاشتن سربالاییِ منتهی به سیران گلی و به دست آوردن اولین چشم انداز به تالاب، با صحنه شگفت انگیزی روبرو می شویم. به خصوص اگر ساعات اولیه ی صبح را برای هم نفسی با طبیعت انتخاب کرده باشیم. پهنه ی آبی روبرویمان چنان پر است از انواع پرندگان آبچر که مشغول تغذیه و یا استراحت هستند که لحظه ای از هیجان مجال پلک زدن نخواهیم یافت.

تا کنون حدود ۲۸۸ گونه پرنده در استان آذربایجان غربی مشاهده شده است و این تنوع خوب پرندگان در این استان می تواند برای پرنده نگرها قابل توجه باشد. به نظر می رسد با توجه به موقعیت منطقه و فعالیت دلسوزانه ی دوستان پرنده نگر و فعالیتهای بی دریغ سازمانهای مردم نهاد در این استان، این تعداد در سالهای آینده افزایش پیدا کند. سفر به هر کدام از این تالابها می تواند برای ما سفری پُر از پرنده همراه با خاطراتی شیرین باشد.

متن و عکس ها:محسن ملاح/ پرنده نگر