این روزها که بچهها همچنان تماموقت در خانه حضور دارند خیلی اتفاق میفتد که خواهر و برادرها با هم دعوا میکنند و والدین اغلب شکایت دارند که بچهها مدام در خانه با هم درگیر میشوند و جنگ و دعوا به راه میاندازند و باعث ناراحتی آنها میشوند.
امسال نیز، چون سال گذشته قرار است به دلیل شیوع ویروس کرونا تفریحات و سفرها کمتر باشد و بیشتر خانوادهها دور هم در منازل جمع شوند و به همین دلیل هم بچهها برای تخلیه انرژی خود و سرگرم کردن خود مدام اختلاف پیدا میکنند و درگیر میشوند در حالیکه خانوادهها میبایست در نظر داشته باشند که این دعوا و مشاجرههای بچهها بخشی از فرایند رشد برای تسلط پیدا کردن به سرعت و چابکی شان است تا یاد بگیرند که چطور در آینده با پشتکار و تلاش از حق خود دفاع کنند یا به مصالحه برسند. اینها بخشی از نتایج رقابت خواهر و برادرها در خانه است که ذاتا بدنیست و اگر مدام والدین جلوی بچهها را بگیرند باعث سرخوردگی آنها میشوند.
بسیاری از کارشناسان روانشناسی معتقدند که منشأ حسادت خواهر ـ برادرها میل شدید به دستیابی عشق منحصر والدینشان است. دستیابی به عشق والدین باعث میشود که بچهها به شایستگیها و نیازهای مختلف خود واقف شوند. بهرحال هر بچههای با پیدا شدن سروکله بچه دیگر از محبت و توجه کمتر پدر و مادرش مواجه میشود و همین باعث ناکامی اش میشود در حالیکه بچههای بزرگتر عشق و احترام بیشتری را نصیب بچههای کوچکتر میبینند و همین باعث میشود که خیلی وقتها برای دستیابی به توجه و عشق بیشتر والدین با دیگر بچهها درگیر شوند.
در کتاب «خواهر، برادرهای سازگار» اثر آدل فابر، ایلین مازلیش در این باره آمده است که هر بچهای به دنبال اسباب بازی بیشتر، امکانات و امنیت بیشتر برای خودش است و اینکه در نهایت به دنبال اول و بهتر شدن است، اینجا دیگر وظیفه والدین است که این احساس امنیت و محبوبیت را به همه بچه هایشان یکسان بدهند و مزایای شریک بودن همه امکانات را به همه بچهها بچشانند، این وظیفه شگفت انگیز بر دوش پدر و مادرهاست.
*راهکارهای مدیریت دعوای خواهر ـ برادرها
اگر در منزلتان بچهها به ویژه در این ایام تعطیلات و در خانه مانی و درس خواندن مجازی بیشتر با هم درگیر میشوند و باعث تشنج فضای خانه شده اند، بهتر است فکری کنید تا فعالیتهایی داشته باشند تا بچههای کوچکتر با بزرگتر به مشارکت با هم بپردازند اکثر اوقات بچهها به خاطر منابع و دستیابی به امکانات بیشتر با هم درگیر میشوند؛ بنابراین بهتر است شرایطی را برایشان فراهم کنید تا از آن لذت ببرند.
مثلا فعالیتهایی مثل ساخت یک کمپ در خانه به کودک کوچکتر اجازه میدهد از بلوکهای خانه سازی برای ساخت این کمپ استفاده کند، کودک بزرگتر با استفاده از بالش و کوسنها قلعه درست میکند. یا مثلا مشاغلی برای بچهها تعیین کنید مثل اینکه کودک بزرگتر کتاب فروش شود و کودک کوچکتر هم کیف او را خالی یا پر کند و به کتابها رسیدگی داشته باشد یا اینکه مثلا نقش دکتر و بیمار را بازی کنند.
نکته دیگر این است که برخی والدین تصور میکنند برای اینکه بین بچهها صلح و رابطه خوب برقرار باشد باید با هر چند نفرشان یکسان برخورد و رفتار کنند در حالیکه اینطور نیست قابلیتهای رشدی بچهها براساس سن و سالشان با هم فرق دارد و خواسته هایشان نیز متفاوت است مثلا اگر یکی از بچهها فردا کلاس مجازی دارد بهتر است که به جای مقاومت برای خواب حتما به رختخواب برود و بخوابد در حالیکه بچه کوچکتر را میتوان با خواندن داستان برایش خواباند.
یک زمانی پیش میآید که بچهها در خانه بر سر یک وسیله مثل اسباب بازی دعوا میکنند، اینطور مواقع نباید به نفع بچه کوچکتر به خاطر اینکه کوچکتر است نظر بدهیم و اسباب بازی را به او بدهیم و به بچه بزرگتر بگوییم که از حقش بگذرد، در حالیکه باید قاطعانه از آنها بخواهیم که یا با هم بازی کنند یا اینکه از بازی با هم صرف نظر کنند، حتی اگر بچهها به گریه و زاری بیافتند، نباید از حق یکی از آنها به نفع دیگری گذشت و بچه بزرگتر را جری کرد.
برخی بچهها با جر و بحث طولانی، پدر و مادر خود را کنترل و وارد یک بازی میکنند در حالیکه والدین باید اینطور مواقع هوشیار باشند و در بازی بچهها نیافتند
خیلی از بچهها هستند که از طریق بگو مگو، پدر و مادرهایشان را کنترل میکنند، ساعتها با هم بحث میکنند و اصلا هم کوتاه نمیآیند. در اینطور مواقع به دنبال دادن جوابهای منطقی به بچهها یا راهکارهای عقلانی نباشید که قانعش کنید، اصلا به دنبال استدلال نیستند فقط میخواهند شما را وارد یک بازی جر و بحث کنند و از این طریق جلب توجه داشته باشند، دعوا و عصبانیت شما آنها را به هدفشان میرساند بنابراین مراقب باشید در تله نیافتید.
چند نکته دیگر درباره مدیریت دعوای بچهها این است که خیلی وقتها لازم نیست در دعوایشان دخالت کنید خودشان مشکلشان را حل میکنند فقط باید مراقب باشیم که به هم آسیب نزنند.
برخی اوقات لازم است با استفاده از تکنیک حواس پرتی ذهن بچهها را منحرف کنید و با یک پیام مثبت مثل «واییی فلانی خیلییییی دوستت داره» که در این صورت احساس خوب نسبت به طرف مقابل ایجاد کنید.
البته این تکنیک میتواند با بازی هیجانی حرکتی هم باشد. مثلا وقتی بچهها دعوایشان شد علاوه بر اینکه مداخله نمیکنید، پشت بچهها را هم نباید خالی کنید یا اینکه یکی را به نفع دیگری دعوا کنید این باعث اختلاف بیشتر میشود. خصوصا در مهمانیها و بخاطر رودربایستی و خجالت والدین کودک خود را دعوا یا تنبیه نکنید. این کار به شدت مضر است، چون عزت نفس، اعتماد به نفس و دلبستگی ایمن کودک را از بین میبرد.
اینجا میتوان کودکتان را در آغوش بگیرید، طرف مقابل را هم نوازش کنید و با مهربانی و خنده سوال کنید چه اتفاقی افتاده؟ بعد از شنیدن توضیحات بدون قضاوت با یک پیشنهاد جدید موضوع را تغییر دهید. مثلا بگویی بیاید الان بازی جدیدی را شروع کنید و پیشنهاد آن را بدهید.