۴۲ سال است که ایران با تحریمهای آمریکا مقابله میکند و این کشور برای ضربه زدن به کشورمان دست به دامان تحریمها شده است. در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از ماجرای تسخیر سفارت آمریکا در سیزدهم آبان ۱۳۵۸ بود که حمایت از جنبشهای مسلح و برنامه هستهای، ایران بهطور رسمی با تحریمهای تجاری و اقتصادی آمریکا و متحدان اروپایی آن رو به رو شد که البته با فراز و نشیبهایی همراه بود، اما در ۲۷ دی ۱۳۹۴ بخشی از این تحریمها برداشته شد، اما سپس بدنبال خروج آمریکا از برجام و بهخصوص از ۱۴ آبان اعمال۱۳۹۷ تحریمها شدت بیشتری به خود گرفت.
در سه سال اخیر تحریمهای آمریکا علیه ایران به اوج خود رسید و حجم انبوهی از بی سابقهترین تحریمها علیه ایران از جانب آمریکا یا با فشار دولت واشنگتن بر سایر کشورها، وضع شده است.
گوشهای از تحریمهای یک سال گذشته آمریکا علیه ایران
هفتم فروردین سال ۹۹ دولت آمریکا ۱۵ فرد و ۵ نهاد مرتبط با ایران را در فهرست سیاه قرار داد. وزارت خزانهداری آمریکا از این افراد و نهادها به عنوان «شبکه مقامهای سپاه قدس و شرکتهای صوری در ایران و عراق» نام برده است. شرکتهای خدمات دریایی و حمل و نقل «الخمائل» ثبت شده در عراق، شرکت بازرگانی «بهجت الکوثر» ثبت شده در عراق، شرکت سهامی خاص «متاجر نوین مدائن» ثبت شده در ایران، شرکت «سامان شیمی خاور میانه» ثبت شده در ایران، ستاد بازسازی عتبات عالیات.
۳۰ اردیبهشت سال گذشته هم وزارت خزانهداری آمریکا طی بیانیهای اعلام کرد که نام یک شرکت چینی را به دلیل نقض تحریمها علیه ایران به فهرست شرکتهای تحت تحریم دفتر کنترل داراییهای خارجی افزوده است. وزارت خزانهداری آمریکا در بیانیه خود مدعی شده است که این شرکت چینی به عنوان یکی از نمایندگان فروش شرکت هواپیمایی ماهان در چین (مشخصاً در شهرهای شانگهای و پکن) فعالیت میکند و با توجه به تحریمهای ثانویه مرتبط با شرکت هواپیمایی ماهان، این شرکت نیز در فهرست تحریمهای اوفک قرار میگیرد.
یک روز بعد هم وزارت خزانهداری آمریکا اعلام کرد نام چندین نهاد و فرد ایرانی از جمله «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به فهرست تحریمهای اوفک اضافه شده است.
هشتم خرداد سال گذشته هم دولت قبلی آمریکا در ادامه سیاست فشار حداکثری بر ایران، لغو معافیت همکاریهای صلحآمیز هستهای را در دستور کار قرار داد، وزیر خارجه وقت آمریکا اعلام کرد که ایالات متحده معافیتهای مربوط به همکاریهای هستهای با ایران ذیل برجام را دیگر تمدید نمیکند. علاوه بر این دو شخصیت مرتبط با برنامه هستهای ایران نیز تحت تحریم آمریکا قرار گرفتند. با این تصمیم دولت ترامپ اعلام کرد معافیتهای برنامه هستهای ایران از همکاریهای بینالمللی برای بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک، تأمین اورانیوم غنیشده برای رآکتور تحقیقاتی تهران و انتقال سوخت مصرفشده و پسماند رآکتور هستهای تمدید نمیشود.
در ادامه پنجم تیر هم دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانه داری آمریکا (OFAC) هشت شرکت صنایع فلزی، آلومینیوم و فولاد ایران را به فهرست سیاه تحریمهای خود اضافه کرد. در مرداد ماه هم وزارت خارجه ایالات متحده اعلام کرد که در روز بینالمللی گرامیداشت یاد قربانیان تروریسم ۱۴ مقام ایرانی از جمله یکی از روسای سابق زندان اوین را به دلیل نقض حقوق بشر مشمول محدودیتهای صدور ویزا میکند. بیانیه این وزارتخانه از حکومت جمهوری اسلامی به عنوان بزرگترین حامی تروریسم در جهان نام بردهاست و میگوید که این ۱۴ نفر به همراه اعضای درجه یک خانوادهشان اجازه ورود به خاک ایالات متحده را ندارند.
۲۷ شهریور هم ایالات متحده آمریکا دو نهاد و ۴۵ فرد مرتبط با وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی را به اتهام دست داشتن در تهدید مخالفان در داخل و خارج ایران در فهرست تحریمهای ثانویه خود قرار داد. در مهر ماه سال گذشته هم وزرات خزانه داری آمریکا ۱۸ بانک ایران را مورد تحریم قرار داد، استیون منوچین وزیر خزانهداری آمریکا گفت «تا زمانی که ایران حمایت از فعالیتهای تروریستی و برنامه هستهای خود را متوقف نکند، برنامه تحریم ایران ادامه خواهد داشت.
دوم آبان ماه بود که وزارت خزانه داری آمریکا در بیانیهای اعلام کرد که ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق، را در فهرست تحریمی خود قرار دادهاست. در ادامه پنجم آبان ماه وزارت خزانهداری ایالات متحده آمریکا تحریمهای جدیدی علیه مقامها و نهادهای جمهوری اسلامی در صنعت نفت ایران اعلام کرد و آنها را مشمول قوانین «مبارزه با تروریسم» قرار داد. در بیانیه وزارت خزانهداری آمریکا آمده که تحریمهای جدید با هدف افزایش فشار بر بخشهایی از جمهوری اسلامی صورت گرفته است.
۲۰ آبان آمریکا، چهار شخصیت حقیقی و شش شخصیت حقوقی را تحریم کرد: این افراد و شرکتها متهم شدهاند که شبکهای برای تأمین کالاهای حساس مورد نیاز بخش نظامی ایران از جمله قطعات الکترونیکی ساخت آمریکا برای شرکت «صنایع مخابرات ایران»، که تحت تحریم ایالات متحده است، ایجاد کردهاند. شرکت صنایع مخابرات ایران سامانههای ارتباطات نظامی، قطعات الکترونیکی و پرتابگرهای موشک تولید میکند.
۲۴ دی سال گذشته هم وزارت خزانهداری آمریکا ۲ شخصیت حقیقی و ۱۶ نهاد ایرانی از جمله رؤسای ستاد اجرایی فرمان امام و آستان قدس رضوی را تحریم کرد؛ همچنین چند شرکت از زیرمجموعههای ستاد اجرایی فرمان امام نیز تحریم شدند. در ۲۶ دی ۱۳۹۹ ایالات متحده، سازمانهای هوایی، دریایی، هوافضا و نیز نهادهای مرتبط به کشتیرانی نظام جمهوری اسلامی ایران را تحریم کرد.
تحریمهایی که نام برده شد گوشهای از تحریمهایی است که ترامپ بر علیه ما اعمال کرده است؛ او تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ که در کاخ سفید بود از هرگونه تحریمی که میتوانست در قبال ایران استفاده کرد تا ما را پشت میز مذاکره بکشاند، اما در نهایت با این آرزو کاخ سفید را ترک کرد.
بایدن آمد؛ تحریمها قطع نشد
با آمدن دولت جو بایدن امیدها به لغو تحریم و بازگشت به برجام افزایش یافته بود، ولی در ۱۹ اسفند ۱۳۹۹، رئیس جمهور آمریکا دو عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به لیست تحریمهای نقض حقوق بشر اضافه کرد. «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا در بیانیهای گفت: در نشست شورای حقوق بشر در ژنو ما نگرانیهایمان را درباره بدرفتاریهای حکومت ایران با شهروندانش از جمله بازداشت ناعادلانه عده زیادی از شهروندان در شرایط اسفناک را بیان کردیم.
بلینکن بر اساس همین ادعا گفته نام دو مقام سپاه پاسداران به نامهای «علی همتیان» و «مسعود صفدریان» را به دلیل آنچه «نقض فاحش حقوق بشر» خوانده شده در فهرست تحریمها قرار داده است. وزیر خارجه آمریکا گفته این افراد و بستگانشان قادر به ورود به خاک ایالات متحده نخواهند بود.
نخستین تحریم دولت بایدن در حالی اعمال شده که رئیسجمهور جدید آمریکا اعلام کرده به دنبال توسل به دیپلماسی جهت حفظ توافق هستهای و بازگشت به این توافق است، علاوه بر این جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریمها به توافق بازگردد. البته مقامات کشورمان تاکید کرده اند که اصرار یا عجلهای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.
تهرانی که در مقابل تحریم سِر شد
کارشناسان بر این باورند که اگر آمریکا میخواهد به برجام برگردد، جمهوری اسلامی ایران اعلام آمادگی کرده است، در غیر این صورت با ادامه سیاستهای شکست خورده ترامپ در رابطه با ایران، تنها بایدن را متضرر میکند.
احمد دستمالچیان سفیر اسبق ایران در اردن و لبنان بر این باور است هر سلاحی بعد از مدتی تاثیر اولیه خود را از دست میدهد و کند میشود، سلاح تحریم، سلاحی بود که با آمریکا با درصدد شکست اراده ملتها بود تا اقتصاد کشورها را دچار ضعف و وضعیت معیشتی مردم را بحرانی کند، اما این سلاح امروزه کند شده است، چراکه مردم و ملتها راه خودشان را پیدا میکنند. هر دشمنی به هر اندازه شرارت که در برابر آن اراده قرار بگیرد شکست میخورد.
طبق وعدههایی که رئیس جمهوری منتخب و دموکرات آمریکا به عنوان سیاستمداری کهنه کار و باتجربه در رقابتهای انتخاباتی اش مطرح کرد، انتظار میرفت که پس از رسمیت یافتن پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، او همانگونه که پیش از این وعده داده بود رفتارهای دولت قبلی را اصلاح کرده، واشنگتن را به جمع دیگر شرکای برجام بازگرداند، در عمل به این توافق، برخی از تحریمهای ضد ایرانی آمریکا، به صورت کلی رویکرد تحریم و فشار در برابر ایران را کنار بگذارد و دیپلماسی در شرایط برابر و احترام متقابل را در پیش بگیرد، اما آن طور که بعد از گذشت دو ماه از رویکرد بایدن میبینیم، نه تنها عمل به وعدههای انتخاباتی اش نیست، بلکه ادامه و تکرار سیاست اشتباه ترامپ است.