امام حسین (ع) امام سوم شیعیان است که روز سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت به دنیا آمد. او فرزند دوم امام علی (ع) و فاطمه زهرا (س) و نوه حضرت محمد (ص) است و پس از برادرش امام حسن (ع) ده سال امامت شیعیان را بر عهده داشت.
چون خبر ولادتش به پیامبر گرامى اسلام (ص) رسید، به خانه حضرت على و فاطمه (ع) آمد و به اسماء فرمودند تا کودک را بیاورد. اسماء او را در پارچه اى سپید پیچید و خدمت رسول اکرم (ص) برد، آن گرامى به گوش راست او اذان و به گوش چپ او اقامه گفتند.
بنابر گزارشهای تاریخی شیعه و اهل سنت، پیامبر اسلام (ص) هنگام تولد او از شهادتش خبر داد و نام «حسین» را برای او برگزید. رسول خدا، حَسَنَین (امام حسن و امام حسین) را بسیار دوست داشت و همه را به دوست داشتن آن دو سفارش میکرد.
امام حسین (ع) از اصحاب کِساء و از حاضران در ماجرای مُباهله و یکی از اهل بیت پیامبر (ع) است که آیه تطهیر درباره آنان نازل شده است. روایتهای متعددی از حضرت محمد (ص) در فضیلت امام حسین (ع) نقل شده است؛ از جمله آنکه «حسن و حسین سرور جوانان بهشتاند» و «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است».
از زندگی سومین امام شیعیان در مدت سه دهه پس از وفات پیامبر (ص)، گزارشهای اندکی وجود دارد. او در دوره خلافت امام علی (ع) در کنار پدر بود و در جنگهای آن دوره شرکت داشت. در زمان امامت امام حسن (ع) پیرو و پشتیبان او بود و اقدام به صلح با معاویه را تأیید کرد.
پس از شهادت وی نیز تا زمانی که معاویه زنده بود، به پیمان برادرش وفادار ماند و در پاسخ به نامه برخی از شیعیان کوفه که برای پذیرش رهبری او و قیام در برابر بنیامیه اعلام آمادگی کردند، آنان را به صبر تا زمان مرگ معاویه فراخواند.