۱۲ توصیه برای کاهش اضطراب کنکور

نصرالله منصوری روانشناس تربیتی و مشاوره خانواده در رابطه با آسیب‌های کنکور و راه‌های مواجهه با آن، گفت: ما انسان‌ها همواره برای هر کاری در دنیا در حالت امتحان و آزمون قرار داریم.

*خانواده اولین بستر در کاهش آسیب‌های ناشی از کنکور است

منصوری با بیان اینکه خانواده اولین بستری است که می‌تواند در کاهش آسیب‌های ناشی از کنکور تأثیرگذار باشد، افزود: خانواده‌ها باید فرزندان خود را به گونه‌ای تربیت کنند که در مواجهه با مسائل مختلف از جمله کنکور، شکننده و آسیب پذیر نباشند.
وی یادآور شد:، اما دلیل اینکه در بسیاری از مواقع دانش‌آموزان در اثر کنکور آسیب‌پذیر می‌شوند، این است که برخی خانواده‌ها یا از لحاظ هزینه، معاش و حتی سواد توان همراهی با فرزندان خود را ندارند و یا اینکه اختلافاتی در درون خانواده‌ها وجود دارد؛ بنابراین اگر خانواده‌ها بتوانند شرایط خوبی برای آرامش فرزندان خود فراهم کنند طبیعتا تا حد قابل قبولی موفق خواهند بود و در غیر این صورت فکر، روح و تمام شرایط شخصیتی آن‌ها دچار مشکل می‌شود و نمی‌توانند آنچه را که خانواده از آن‌ها انتظار دارد به منصه ظهور و عمل برسانند.
این روانشناس تربیتی در ادامه عدم داشتن استعداد و آمادگی کافی در یک رشته خاص را در برخی از دانش آموزان از دیگر آسیب‌های کنکور دانست و گفت: بسیاری از خانواده‌ها از فرزندان خود بدون در نظر گرفتن استعداد آن‌ها انتظار بالایی دارند. چرا که در بسیاری از خانواده‌ها آمال و آرزو این است که فرزند آن‌ها پزشک یا کارمند هوافضا شود.
وی افزود: انتظارات بسیار بالا از طرف خانواده از یک سو و تأثیر تبلیغات باعث می‌شود دانش‌آموز خود را به آن قله‌ای برساند که خواسته‌ها در آن مطرح شده و زمانی که می‌بیند نتوانسته به بالای قله برسد و در حال سینه خیز و افتادن است، افکار و اعصاب فرد دچار مشکل می‌شود که در دراز مدت آثار منفی برای او به جا می‌گذارد.
منصوری خاطر نشان کرد: ما هنوز یاد نگرفته‌ایم که با فرزندان خود بر اساس استعداد و خواسته‌های آن‌ها رفتار کنیم. ممکن است دانش‌آموزی در رشته مکانیک یا الکترونیک مؤثر باشد، اما اصرار داریم در رشته‌های دلخواه ما وارد شود؛ بنابراین فرد هم از رشته دلخواه خود دور می‌شود و هم در رشته جدید مد نظر ما نمی‌تواند عنصر موثری باشد.
وی ادامه داد: برخی از دانش آموزان چنانچه در سال اول موفق به قبولی در رشته مورد نظر خود در کنکور نشوند ممکن است برای سال بعد هم پشت کنکور بمانند و حتی تا چند سال این کار را تکرار کنند که تکرار این امر از یک طرف می‌تواند برای این باشد که دانش‌آموز نمی‌خواهد از تکاپو و تلاش بیفتد، اما از طرف دیگر می‌تواند این گونه نباشد، بلکه فرد با تکرار کنکور می‌خواهد نیاز اطرافیان را برطرف کند.

* ۱۲ توصیه برای دوری از اضطراب کنکور

منصوری اظهار داشت: اگر می‌خواهیم در ماجرای کنکور، فرزندان ما موفق شوند و خیلی دچار اضطراب، استرس و مسائل روانی نشوند ابتدا باید کنترل افکار و احساسات منفی را بیاموزند؛ باید به اهل کنکور بگوییم تمام دنیا پیروزی نیست. در بعضی از مواقع شکست مقدمه پیروزی‌های بعدی است. ممکن است حتی شرایط فراهم باشد، اما فرد موفق نشود.
این روانشناس تربیتی ادامه داد: کنکوری‌ها باید روحیه رقابت سالم را در خود ایجاد کنند؛ اگر دانش‌آموزان متوجه شوند برای کنکور سالم رقابت کنند آثار منفی شکست آن‌ها به صفر و یا به حداقل می‌رسد.
وی همچنین توصیه کرد که کنکوری‌ها به انتظار دیگران در ارتباط با خودشان اهمیت ندهند چرا که یک رقابت ناسالم است و ادامه داد: کنکوری‌ها از خودشان انتظارات صد درصد نداشته باشند. در بسیاری از خانواده‌ها مرسوم است که از فرزندان خود انتظار دارند در کنکور تک‌رقمی شوند و با این انتظارات باعث سرخوردگی او می‌شوند و در این شرایط برای همیشه خود را می‌بازد.
این روانشناس تربیتی، تمرین آرامش را یکی دیگر از توصیه‌های روانشناسی به دانش آموزان و خانواده‌ها معرفی کرد و گفت: برخی خانواده‌ها هر کدام به نحوی وسایل آسایش مانند خانه، ماشین و شغل را دارند، اما آرامشی ندارند. ژان ژاک روسو می‌گوید انسان امروز با وجود اینکه در عصر تکنولوژی و مدرنیته زندگی می‌کند، اما هنوز به ایستگاه آرامش نرسیده است.
منصوری با بیان اینکه کنکوری‌ها باید تمرکز حواس خود را حفظ کنند، اظهار داشت: ۳۴ نشانه برای افسردگی وجود دارد که یکی از این علائم عدم تمرکز در افکار و پراکندگی آن در ذهن است. ما باید حفظ تمرکز را به دانش آموزان، فرزندان یا کسانی که می‌خواهند در کنکور شرکت کنند آموزش دهیم.
وی بر رعایت رژیم غذایی برای دانش آموزانی که در کنکور شرکت می‌کنند تاکید کرد و گفت: رژیم غذایی بسیار مهم است.
این روانشناس تربیتی یکی دیگر از توصیه‌های روانشناسی را ورزش کردن برای کنکوری‌ها دانست و یادآور شد: بعضی‌ها ورزش را فقط دویدن روی تردمیل و اسکی می‌دانند در حالی که علم ما می‌گوید بهترین ورزش ۴۰ تا ۶۰ دقیقه پیاده روی در صبح و یا شب است. پایه افسردگی استرس منفی است و علم می‌گوید هر ۴۰ دقیقه پیاده‌روی ۱۴ درصد استرس منفی را کاهش می‌دهد.
وی ادامه داد: کنکوری‌ها باید هنگام اضطراب، نفس عمیق بکشند. وقتی فرد کنکوری برای آزمون آماده می‌شود اظطراب زاید الوصفی به او حاکم می‌شود لذا باید تمریناتی را در خودمان ایجاد کنیم که در صحنه اصلی گرفتار و درمانده نشویم.
منصوری فرا گرفتن روش تداعی ذهنی را از دیگر توصیه‌های روانشناسی به کنکوری‌ها دانست.
وی با بیان اینکه کنکوری‌ها به انتخاب‌های ممکن فکر کنند، خاطر نشان کرد: باید این موضوع را اپیدمی کنیم که باید به سراغ آن چیزی که نزدیک و ممکن است برویم. نباید دانش‌آموزان وقت خود را تلف کنند چرا که در این شرایط به آن چیزی که می‌خواهند نیز نمی‌رسند. یکی از معضلات جامعه ما این است که کسی به وقت و زمان توجهی ندارد. آلبرت انیشتین می‌گوید اگر مردم ارزش وقت و زمان را می‌دانستند کفش بنددار نمی‌پوشیدند. چون زمان سرمایه بزرگی است.
منصوری یادآور شد: کنکوری‌ها وقت را تنظیم کنند. یکی از مشکلات جامعه ما بی‌برنامگی است. پیشرفت زائیده دو تفکر نظم و برنامه‌ریزی است.

*کنکور آثار روانی، عصبی و استرس خاص خود را دارد

این روانشناس بالینی خاطر نشان کرد: کنکور می‌تواند جایگزین داشته باشد، چون خیلی از کشور‌ها کنکور ندارند، ولی ما به یک سبک موروثی عادت کردیم. در سال‌های گذشته بار‌ها اعلام کردند که کنکور حذف می‌شود، ولی بار دیگر اعلام شده کنکور حذف نمی‌شود که خود این موضوع برای دانش‌آموزان مشکلاتی ایجاد می‌کند. چون برخی به امید حذف نشسته‌اند، اما در دقیقه نود کنکور حذف نمی‌شود و باید دوباره شروع به خواندن کنند. چنانچه صاحبنظران جایگزین بهتری برای کنکور طراحی کنند عالی است. اما کنکور موجود، آثار روانی، عصبی و استرس خاص خود را دارد، اما برای هر کاری راهکاری وجود دارد. در روان‌شناسی می‌گویند زمانی که بلا عمومی شود قابل تحمل خواهد شد.
منصوری در پایان گفت: اگر بخواهیم آثار منفی کنکور کم شود باید آرامش را در درون خانواده، محیط آموزش و خانواده ایجاد کنیم.