شاید اسرار مریخ در "فوبوس" باشد!

قمر‌های در حال گردش به دور مریخ در طول گذر سال‌ها به مریخ نزدیک‌تر می‌شوند و با مولکول‌های باردار (یون) اکسیژن، کربن، نیتروژن و آرگون که مریخ میلیارد‌ها سال است از جو خود منتشر می‌کند احاطه می‌شوند. طبق مطالعات جدید این یون‌ها ممکن است روی سطح فوبوس باقی بمانند.

این مطالعات بر پایه‌ی مشاهده‌های ماموریت تکامل مواد فرار و جو مریخ ماون Mars Atmosphere and Volatile Evolution (MAVEN) ناسا بوده است که از زمان ورود به سیاره‌ی سرخ در سال ۲۰۱۴ جو آن را مورد بررسی قرار داده است. این فضاپیما هر پنج روز یک‌بار نیز از مدار فوبوس عبور می‌کند.

طبق بیانیه‌ی ناسا ابزار اندازه‌گیری ترکیبات یونی گرمایی و فوق‌گرمایی ماون، یون‌های مریخ را در مدار فوبوس اندازه‌گیری کردند تا دانشمندان بتوانند تخمین بزنند که در صورت برخورد این ذرات به سطح این قمر چقدر عمیق در آن فرو خواهند رفت. محققان دریافتند که این یون‌ها تنها چندصد نانومتر (۲۵۰ برابر کمتر از قطر موی انسان) در سطح فرو رفتند.

کوئنتین ننون (Quentin Nénon) محقق آزمایشگاه علوم فضایی دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده‌ی ارشد این مقاله می‌گوید: ما می‌دانستیم که مریخ بخشی از اتمسفرش را به فضا می‌فرستد و اکنون می‌دانیم بخشی از آن روی قمر فوبوس می‌نشیند.

اگر روزی بتوان فوبوس را از نزدیک بررسی کرد کاری که تاکنون هیچکس نتوانسته انجام دهد، مطالعه یون‌های آن می‌تواند علت آنکه چرا مریخ میزان زیادی از اتمسفر خود را از دست می‌دهد مشخص کند و به این پرسش پاسخ دهد که چه زمانی جریان آب در سطح این سیاره متوقف شد. آب یکی از عناصر اصلی حیات است و به دانشمندان کمک می‌کند تا احتمال وجود حیات در مریخ را درک کنند. ماون سال‌هاست از دست دادن اتمسفر مریخ را دنبال می‌کند و فوبوس نگرش دیگری به این موضوع ارائه خواهد داد.

فوبوس از دور مورد مشاهده قرار گرفته، اما هر تلاشی برای رسیدن به آن بی‌نتیجه مانده است. تعدادی ماموریت برنامه‌ریزی شده هرگز به ثمر نرسیدند و حتی آن دسته‌ای که به فضا پرتاب شدند نیز نتوانستند به مقصد برسند. از جمله فوبوس ۱ و ۲ که اتحاد جماهیر شوروی اواخر دهه ۱۹۸۰ ارسال کرد و همچنین فوبوس-گرانت چینی-روسی هرگز موفق به ترک مدار در طول سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ نشد.

اما هنوز امید‌هایی وجود و آژانس تحقیقات هواوفضای ژاپن قصد دارد در سال ۲۰۲۴ ماموریت اکتشاف قمر‌های مریخ به نام "MMX" را به فوبوس داشته باشد. "MMX" نمونه‌هایی از سطح برداشته و به زمین می‌فرستد. ناسا می‌گوید: برای رسیدن به پاسخی در مورد جو مریخ، ایده‌ال‌ترین حالت آن است که MMX بر روی فوبوس در جهت رو به مریخ قرار گیرد.

ناسا افزود: فوبوس کاملا به مریخ متصل است (همان‌گونه که ماه به زمین) و این قمر همیشه یک طرفش به سمت مریخ است؛ و بنابراین سنگ‌های بخش رو به مریخ برای سال‌ها در ذرات و مولکول‌های مریخ غرق بوده‌اند. طبق تحقیقات ننون نزدیک‌ترین بخش رو به مریخ به نسبت بخش‌های دورتر ۲۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر در معرض ذرات بوده است.

بررسی قمر برای یافتن سرنخ‌هایی در مورد جو در گذشته برای زمین نیز سابقه داشته است.

قمر زمین نیز اتم‌هایی از زمین و خورشید بر روی خود دارد که در نمونه‌های آورده شده توسط آپولو در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ دیده می‌شود.

قمر‌های بدون هوا مثل فوبوس و قمر دیگر مریخ به نام دیموس (Deimos) در معرض فرسایش کمی قرار دارند که به علت نبود میزان قابل‌توجه جو است. همچنین در سطح آن‌ها فرآیند‌های بادی و آبی وجود ندارد. این سطوح که به آرامی تغییر می‌کنند اطلاعات ارزشمندی از تاریخ منظومه‌ی شمسی در خود دارند.

MMX علاوه بر بررسی جو مریخ، به دانشمندان کمک می‌کند تا داستان فوبوس و دیموس را بفهمد. این قمر‌های کوچک ممکن است شهاب‌سنگ‌هایی باشند که در مدار مریخ گیر افتاده‌اند و یا هنگام تشکیل این سیاره همزمان با آن تشکیل شده باشند و یا باقی‌مانده‌های یک برخورد کیهانی باشند.

 

منبع: ایسنا