چه کسی گام اول را برمی‌دارد؛ آمریکا یا ایران؟
یک اندیشکده آمریکایی در مقاله ای با اشاره به چالش های پیش رو برای بازگشت آمریکا به برجام و احیای توافق تاکید کرد که اگرچه هم تهران و هم واشنگتن اراده سیاسی برای این کار را دارند اما زمان آنها برای حل وفصل اختلافات‌شان بسیار کوتاه است.
"موسسه کشورداری مسئولانه کویینسی" (Quincy Institute for Responsible Statecraft) که یک اندیشکده مستقر در واشنگتن است در مقاله‌ای به قلم تریتا پارسی رئیس پیشین شورای ملی ایرانیان آمریکا به بررسی چالش‌های پیش روی جو بایدن رئیس جمهورجدید آمریکا برای عمل به وعده انتخاباتی اش درخصوص بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پرداخت.
در این مقاله آمده است: تنها کمی بیشتر از یک هفته از آغاز ریاست جمهوری بایدن می‌گذرد، اما وعده او مبنی بر بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران در حال حاضر با مانع روبرو است. در حالی که هر دو کشور ایران و ایالات متحده بازگشت به توافق و احیای برجام را ترجیح می‌دهند، اما هر دو طرف هم اصرار دارند که دیگری گام اول را بردارد.
همانطور که اظهارات مقامات هر دو طرف نشان می‌دهد، موضوع " چه کسی اول گام را برمی دارد" در تمام دیپلماسی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران رواج داشته است. با این حال دلایل خوبی برای حفظ آرامش وجود دارد.
این اندیشکده در ادامه آورده است: واشنگتن و تهران هر دو سازوکاری را برای احیای برجام پذیرفته اند: پیروی (از تعهدات) در برابر پیروی. آن طور که به نظر می‌رسد، این مسیر ساده و سر راست است. هر دو طرف به سادگی عمل کردن به تمامی تعهداتشان را بدون هیچ پیش شرطی می‌پذیرند. هنگامی که هر دو با توافق مطابقت داشته باشند، مذاکرات درباره اختلاف نظر‌ها و تغییرات می‌تواند آغاز شود.
اما اگرچه این فرمول ساده است، این مسئله را که "چه کسی گام اول را برمی دارد"، حل وفصل نمی‌کند.
آنتونی بلینکن وزیرامورخارجه آمریکا بدون اینکه دلیل و توجیه خاصی ارائه دهد، اظهار داشت: وقتی ایرانی‌ها اجرای کامل توافق را از سر بگیرند، آمریکا هم به تعهداتش باز خواهد گشت. به عبارت دیگر، وی مسئولیتِ گام اول را به عهده تهران گذاشت. اما در مقابل ایران با استدلال توضیح می‌دهد، این آمریکا بود که توافق را نقض و آن را ترک کرده است، بنابراین منطق حکم می‌کند که ابتدا ایالات متحده (به تعهداتش) بازگردد.
به نظر می‌رسد دیپلماسی حتی در مرحله پیش از شروع هم به مانع برخورد کرده است.
این اندیشکده آمریکایی همچنین آورده است:، اما این موضوع "گام اول" احتمالا بیشتر حالت ژست سیاسی دارد تا اینکه اصل باشد. تیم بایدن هنوز کاملا مستقر نشده، اما موضع متاخر بودن در بازگشت به توافق، به عنوان یک موقعیت سخت مذاکره‌ای ممکن است باعث شود که او از نظر مخاطبان داخلی قدرتمند به نظر برسد.
جای تعجب نیست که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند خود را مشتاق بازگشت نشان دهند. همچنین پافشاری تهران بر موضع اش، نشان می‌دهد که موضع جمهوری اسلامی به دلیل خیانت ترامپ به توافق، نرم یا مبتنی بر اعتماد نیست.
با این حال، هنوز جای خوش بینی وجود دارد، چرا که در مذاکرات مرتبط با برجام نیز درام "چه کسی اولین کار را انجام دهد"، به شکل فراوان وجود داشت.
هر چند، به لطف دو عامل این درام خنثی می‌شد. هر دو طرف از اراده سیاسی کافی برخوردار بودند و هر دو زمان کافی برای رسیدن به راه حل‌های خلاقانه برای مشکلات داشتند.
به نظر می‌رسد این بار نیز اراده سیاسی نیز وجود دارد، اما از طرف دیگر، زمان کوتاه است. هر دو کشور اراده سیاسی را دارند، زیرا پیوستن مجدد به این توافق کاملاً در راستای منافع ملی مربوطه شان است.
در نهایت، به یک دلیل ساده فضای خوش بینی بیش از بدبینی است؛ خطر از دست رفتن آخرین فرصت برای احیای توافقی که کاملاً منافع و امنیت هر دو طرف را پیش می‌برد، برای هر دوی آنها بسیار زیاد است.
در این مقاله آمده است: تنها کمی بیشتر از یک هفته از آغاز ریاست جمهوری بایدن می‌گذرد، اما وعده او مبنی بر بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران در حال حاضر با مانع روبرو است. در حالی که هر دو کشور ایران و ایالات متحده بازگشت به توافق و احیای برجام را ترجیح می‌دهند، اما هر دو طرف هم اصرار دارند که دیگری گام اول را بردارد.
همانطور که اظهارات مقامات هر دو طرف نشان می‌دهد، موضوع " چه کسی اول گام را برمی دارد" در تمام دیپلماسی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران رواج داشته است. با این حال دلایل خوبی برای حفظ آرامش وجود دارد.
این اندیشکده در ادامه آورده است: واشنگتن و تهران هر دو سازوکاری را برای احیای برجام پذیرفته اند: پیروی (از تعهدات) در برابر پیروی. آن طور که به نظر می‌رسد، این مسیر ساده و سر راست است. هر دو طرف به سادگی عمل کردن به تمامی تعهداتشان را بدون هیچ پیش شرطی می‌پذیرند. هنگامی که هر دو با توافق مطابقت داشته باشند، مذاکرات درباره اختلاف نظر‌ها و تغییرات می‌تواند آغاز شود.
اما اگرچه این فرمول ساده است، این مسئله را که "چه کسی گام اول را برمی دارد"، حل وفصل نمی‌کند.
آنتونی بلینکن وزیرامورخارجه آمریکا بدون اینکه دلیل و توجیه خاصی ارائه دهد، اظهار داشت: وقتی ایرانی‌ها اجرای کامل توافق را از سر بگیرند، آمریکا هم به تعهداتش باز خواهد گشت. به عبارت دیگر، وی مسئولیتِ گام اول را به عهده تهران گذاشت. اما در مقابل ایران با استدلال توضیح می‌دهد، این آمریکا بود که توافق را نقض و آن را ترک کرده است، بنابراین منطق حکم می‌کند که ابتدا ایالات متحده (به تعهداتش) بازگردد.
به نظر می‌رسد دیپلماسی حتی در مرحله پیش از شروع هم به مانع برخورد کرده است.
این اندیشکده آمریکایی همچنین آورده است:، اما این موضوع "گام اول" احتمالا بیشتر حالت ژست سیاسی دارد تا اینکه اصل باشد. تیم بایدن هنوز کاملا مستقر نشده، اما موضع متاخر بودن در بازگشت به توافق، به عنوان یک موقعیت سخت مذاکره‌ای ممکن است باعث شود که او از نظر مخاطبان داخلی قدرتمند به نظر برسد.
جای تعجب نیست که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند خود را مشتاق بازگشت نشان دهند. همچنین پافشاری تهران بر موضع اش، نشان می‌دهد که موضع جمهوری اسلامی به دلیل خیانت ترامپ به توافق، نرم یا مبتنی بر اعتماد نیست.
با این حال، هنوز جای خوش بینی وجود دارد، چرا که در مذاکرات مرتبط با برجام نیز درام "چه کسی اولین کار را انجام دهد"، به شکل فراوان وجود داشت.
هر چند، به لطف دو عامل این درام خنثی می‌شد. هر دو طرف از اراده سیاسی کافی برخوردار بودند و هر دو زمان کافی برای رسیدن به راه حل‌های خلاقانه برای مشکلات داشتند.
به نظر می‌رسد این بار نیز اراده سیاسی نیز وجود دارد، اما از طرف دیگر، زمان کوتاه است. هر دو کشور اراده سیاسی را دارند، زیرا پیوستن مجدد به این توافق کاملاً در راستای منافع ملی مربوطه شان است.
در نهایت، به یک دلیل ساده فضای خوش بینی بیش از بدبینی است؛ خطر از دست رفتن آخرین فرصت برای احیای توافقی که کاملاً منافع و امنیت هر دو طرف را پیش می‌برد، برای هر دوی آنها بسیار زیاد است.
ارسال نظرات
تازه ها