«اغتشاش اطلاعاتی» حقیقت یا دروغ؟

 

منتشرشدن اخبار جعلی و شایعه‌پراکنی، یکی از مشکلاتی‌ست که در سال‌های اخیر برای دولت‌ها و کشور‌های مختلف ایجاد شده است. اما در این بین، بیشتر اطلاعاتی که منتشر می‌شوند اطلاعات واقعی هستند که «خارج از موضوع ِخود»، مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ دروغ‌های مبتنی بر هسته حقیقت، بسیار باورپذیرتر هستند و در اغلب موارد هم بیشتر به اشتراک گذاشته می‌شوند. در عصر شبکه‌های اجتماعی، انتشار اطلاعات به این شیوه، نوعی سلاح به حساب می‌آید.

«اغتشاش اطلاعاتی» اصطلاحی است که برای بیان این‌گونه اطلاعات استفاده می‌شود و تمام اخبار جعلی و اطلاعات غلط را شامل می‌شود. اغتشاش اطلاعاتی انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:

* ارتباط ساختگی

ارتباط ساختگی (False connection) یکی از مدل‌های اغتشاش اطلاعاتی است. ارتباط ساختگی شیوه‌ای از ارائه اطلاعات است که در آن متن و محتوای خبر با تیتر منطبق نیست. متخصصان پروپاگاندا در اغوا کردن دیگران با استفاده از تیتر‌ها و عناوین تسلط دارند.

در این بین برخی مخاطبان هم فقط به خواندن تیتر اکتفا کرده و کل مطلب را نمی‌خوانند؛ این افراد پس از خواندن تیتر، تحت تاثیر آن قرار گرفته و بدون راستی‌آزمایی، مطلب را به اشتراک می‌گذارند.

یکی از نمونه‌های ارتباط ساختگی، استفاده از تصاویر مربوط به رویدادی دیگر است که ارتباطی با عنوان یا تیتر مطلب ندارد.

چندی پیش خبری به همراه یک ویدئو منتشر شده بود که ادعا می‌شد؛ مربوط به آب‌گرفتگی بیمارستانی در اهواز است، اما در حقیقت بیمارستان مذکور در بصره واقع شده بود و ارتباطی با ایران نداشت.

 

 

خبر آبگرفتگی بیمارستان اهواز، در حالی که تصویر متعلق به بیمارستانی در استان بصره عراق بوده است

 

محتوای فریبنده چگونه مخاطب را فریب می‌دهد؟!

محتوای فریبنده (Imposter Content) نوعی دیگر از انواع اغتشاش اطلاعاتی است که از نام (مارک، آدرس سایت، لوگو) یک منبع معتبر برای اعتباربخشی به اخبار دروغ استفاده می‌شود.

منابع خبری جعلی که به طور خاص در اتفاقات و بحران‌ها خود را به‌عنوان مطلع، نیروی میدانی یا منابع اصیل خبر جا می‌زنند و باعث گمراهی رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی می‌شوند، جزو این دسته قرار می‌گیرند.

برای مثال چندی پیش شایعه‌ای منتسب به قائم‌مقام حوزه علمیه در فضای مجازی منتشر شد که در آن آمده بود احتمال اینکه رهبری از نیروی ماوراءالطبیعه خود برای انتقام خون سردار سلیمانی استفاده کرده و ترامپ را کنار کشیده باشد، زیاد است.

 

استفاده از لوگوی خبرگزاری رسمی حوزه برای نقل یک خبر جعلی

این خبر جعلی با جعل لوگوی خبرگزاری حوزه و در قالب یک عکس‌نوشت منتشر شد درحالی‌که چنین خبری در سایت خبرگزاری حوزه وجود نداشت و انتشار این خبر جعلی با تکذیب خبرگزاری حوزه همراه شد.