ناسا با انتشار ویدیویی جدید، دادههای اجرام آسمانی را به اصوات تبدیل کرده و به شنونده این امکان را میدهد که آهنگهای موسیقی ناشی از ساختار کیهان را بشنود.
این فرایند، که آژانس به عنوان «sonification» یا «صوت سازی» توصیف میکند، نقاط کلیدی داده را در تصاویر مانند کهکشان ها، ستارهها یا ابرهای گاز کیهانی میگیرد و صداهایی را به آنها اختصاص میدهد که بسته به موقعیت آنها و سایر عوامل، متفاوت است.
آژانس فضایی ایالاتمتحده در این ویدئوها فناوری صوت سازی به وسیله دادههای دریافتی از اجرام و پدیدههای فضایی میتوان به آوای کیهان گوش سپرد.
در مجموع، سه ویدئوی کوتاه با این تکنیک ساخته و منتشر شده که اولین آنها به نمایش تصویر و پخش اصوات مربوط به پدیدهٔ موسوم به «خوشهٔ گلولهای» اختصاص دارد، دومین ویدئو صدا و تصویر مربوط به سحابی خرچنگ را نمایش میدهد و سومین ویدئو نیز تحولات اَبَر نواَختر ۱۹۸۷A، (SN ۸۷A را در چند سال اخیر به صورت صوت و تصویر به نمایش میگذارد.
دادههای مورد استفاده برای ایجاد صوت سازی «خوشه گلوله» توسط رصدخانه اشعه ایکس «چاندرا» و تلسکوپ فضایی «هابل» جمع آوری شد. «خوشه گلوله» این ساختار عظیم کیهانی به دلیل ارائه اولین مورد اثبات مستقیم «ماده تاریک» مشهور است.
در حالی که مشاهدات انجام شده توسط «تلسکوپ هابل» اغلب در بخش نوری از طیف الکترومغناطیسی ثبت میشود، به این معنی که با چشم غیرمسلح انسان قابل مشاهده است، «چاندرا» برای گرفتن نوری که در قسمت اشعه ایکس این طیف وجود دارد طراحی شده که برای ما قابل رؤیت نیست.
خوشبختانه ناسا در این ویدیو، به این نور معمولاً نامرئی، رنگی اختصاص داده که میتوانیم آن را درک کنیم. در این حالت، دادههای «چاندرا» صورتی رنگ است. این تأثیر دوگانه دارد و به بیننده امکان میدهد دادهها را از طریق یک عکس ثابت خیره کننده تجسم کند.
حالا ناسا یک قدم جلوتر رفته و به ما اجازه شنیدن آن را داده است. دادههایی که نشانگر خصوصیات ماده تاریک دو خوشه کهکشانی درگیر و در حال تصادم و ادغام است که تصویر را تشکیل میدهند با کمترین میزان تن فرکانس نشان داده میشوند، در حالی که اشعه ایکس در فرکانسهای بالاتر نشان داده میشود.
برای افزودن تنوع به سمفونی کیهانی، صدای اصوات بسته به موقعیت دادهها افزایش مییابد از این رو نقاط نزدیک به بالا، صدایی بالاتر نسبت به نقاط پایین تصویر دارند. به زبان سادهتر نقاط بالا صدای زیر و به سمت اکتاوهای بالا و نقاط پایین صداهای بم و به سمت اکتاوهای پایین دارند.
در قلب «سحابی خرچنگ» یک ستاره نوترونی در حال چرخش نهفته است، که تنها چیزی است که از یک جرم ستارهای عظیم الجثه پس از نابودی بر اثر انفجار عظیم ابَرنواختر باقی مانده است. مواد پرتاب شده به بیرون، در مرحله مرگ ستاره، آن چیزی است که سحابی گازی اطراف آن را تشکیل میدهد. بادهای فوق العاده قدرتمندی از قسمت استوایی ستاره نوترونی به سمت خارج حرکت میکنند، در حالی که فوارههای ماده و ضد ماده از مناطق قطبی بیرون میآیند، که توسط چرخش و خواص مغناطیسی قوی ایجاد میشود.
در شیوهٔ «تبدیل دادهها به صدا»، اطلاعات رسیده، نخست از چپ به راست مرتب شده، به هر لایه از آنها یک بازهٔ فرکانسی خاص نسبت داده میشود. بهگونهای که برای نمونه، در ویدئوی نخست پایینترین فرکانسها نشاندهندهٔ اطلاعات مربوط به مادّهٔ تاریکاند، بالاترین فرکانسها به پرتو ایکس اشاره دارند، و فرکانسهای میانه هم به تصاویر مخابره شده از «تلسکوپ هابل» مربوط است.
برای صوت سازی برای هر طول موج، گروهی ساز در نظر گرفته شده است. مثلا برای اطلاعات تصویری بنفش رنگ تلسکوپ «هابل»، از صدای «سازهای زهی» استفاده شده و برای دادههای سفید و آبی رصدخانهٔ «چاندرا» از «سازهای بادی برنجی» و برای اطلاعات فروسرخ «تلسکوپ اسپیتزر» که به رنگ صورتی دیده میشود «سازهای بادی چوبی» انتخاب شده است.
جهت ایجاد تنوع صوتی موسیقایی در این سمفونی کیهانی، اصوات انتخاب شده، بر اساس جایی که اطلاعات در آن ارائه میشوند، اوج و فرود پیدا میکنند.
پروژه تبدیل دادهها به صوت، بخشی از طرح آموزشی ناسا موسوم به «برنامه کائنات یادگیری» است که با مدیریت مرکز پرتو ایکس «چاندرا» اجرا میشود.