در شرایط فعلی جامعه، نگهداری و سلامت سالمندان از جمله دغدغههای خانواده ایرانی است. تعریف سالمندی در کشورهای مختلف، باتوجه به شرایط فرهنگی آنها متفاوت است.
چنانچه شروع دوره پیری را زمان بازنشستگی کامل از خدمت محسوب کنیم، طبق قانون تامین اجتماعی ایران، سن پیری برای مردان ۶۰ سالگی و برای زنان ۵۵ سالگی است.
اصغر عبداللهی روانشناس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره سلامت سالمندان و وظایف فرزندان و دولت در قبال آنان اظهار کرد: توجه به مسئله سالمندی در جامعه بحث ارزشمندی است و موجب تحکیم بنیان خانواده میشود، لذا ایام سالمندی مشکل نیست بلکه میتواند دورهی شکوه، نشاط و عزت نفس باشد و بیمارهای اجتناب ناپذیر را با روحیه شاد پشتسر گذاشت.
وی با اشاره به افزایش سطح امید به زندگی و نقطه شروع دوره سالمندی از سن ۶۰ سالگی، بیان کرد: در دهههای گذشته سطح امید به زندگی پایینتر بوده و سن سالمندی ۱۰ سال زودتر شروع میشد.
عبداللهی ادامه داد: به طور اجتناب ناپذیر آنچه در فرآیند عمر که از ابتدای تولد برای انسان به وجود میآید، مانند؛ سلامت جسمی، روانی، تواناییهای جنسی و اجتماعی روند افزایشی داشته و با ورود به ایام سالمندی این تواناییها روند کاهشی به خود میگیرند.
وی افزود: کاهش این تواناییها عامل ثابتی ندارد، اما میتوان به عوامل ژنتیکی، بهداشتی، محیطی و گاهی نظام تغذیه زود رس یا دیر رس که به تدریج باعث کاهش قوای پنجگانه بدن میشود، اشاره کرد.
این روانشناس مهمترین تهدید در دوران سالمندی را اختلال در سیستم مغزی دانست و گفت: این مسئله مربوط به بحثهای نورولوژی و تشدید آن موجب آلزایمر میشود.
وی تصریح کرد: در مولفه کلی عوامل موثر در سلامت سالمندان را میتوان سلامت جسمی، اجتماعی، روانشناختی، فرهنگ و زیست بوم دانست که در آرامش و طول عمر سالمندان موثر و باید به آن توجه کرد.
عبداللهی با اشاره به سلامت جسمی در سالمندان، بیان کرد: توجه به تغذیه متناسب یعنی نه پرخوری و نه کمخوری و مصرف مواد غذایی که ویتامین و کالری لازم را دارد و مصرف روزانه ۸ لیوان آب، یک لیوان شیر داغ برای تقویت سیستم ایمنی بدن لازم است.
وی ادامه داد: توجه به بهداشت و نظافت فردی در سالمندان حائز اهمیت بوده و داشتن خواب کافی. البته توصیه میشود در طول روز این میزان خواب بین (نیم تا یک) ساعت باشد.
این روانشناس با اشاره به سلامت اجتماعی در سالمندان، اظهار کرد: از کار افتادگی، بازنشستگی و محدود شدن شبکه اجتماعی سالمندان عوارضی را در پی دارد.
وی ادامه داد: دولت با تشکیل شبکههای اجتماعی میان سالمندان یعنی تشکیل گروههای ورزشی، فرهنگی، هنری و...) و توجه فرزندان برای حضور افراد سالمند در این گروهها با در نظر گفتن علاقهمندی آنان در تقویت سلامت اجتماعی سالمندان میتوانند اثر گذار باشند.
عبداللهی با اشاره به سلامت روانی سالمندان، تصریح کرد: تعبیری در روانشناسی به نام آشیانه خالی وجود دارد این پدیده بیانکننده آنست که انسان در سن ۲۰تا۳۰ سالگی با تشکیل زندگی مشترک، شروع به فرزندآوری تا سن ۵۰ سالگی میکند و اجتماعی را بین خود شکل میدهد که تقریبا در ایام ۶۰ سالگی فرزندان هر کدام با تشکیل زندگی مشترک مستقل از والدین میشوند. حالا آشیانه از لحاظ درون شناختی که با افراد خانه شکل گرفته بود، با رفتن آنها احساس تنهایی کرده و این موجب اضطراب و افسردگی میشود.
وی ادامه داد: فرزندان میتوانند با مدیریت در رفتآمد، تعاملات روانی و سطح حمایتهای ارزشی یعنی همدلی، تشویق کردن، مشورت گرفتن، توجه، موافقت با نظر آنها و بیان اینکه تحت هر شرایطی من با تو زندگی میکنم و به آسایشگاه نمیبرم به حمایتهای مادی و معنوی خود که در سلامت روانی سالمندان تاثیر گذار است، توجه داشته باشند.
وی تصریح کرد: جابهجایی سالمندان از خانههای سنتی و زیستبوم خود موجب میشود اختلال در خواب، کاهش سلامت روان و... در آنها به وجود آید.
این روانشناس ادامه داد: فرزندان باتوجه به فرهنگ، زبان و گویش پدر و مادر سالمند خود با آنان ارتباط برقرار کنند.
عبداللهی گفت: کاهش نرخ موالید موجب بالا رفتن آمار سالمندی در کشور شده است و عدم توجه به این مسئله حداقل تا ۳۰ سال آینده نتیجه مطلوبی برای کشور نخواهد داشت.