دانشمندان چه چیزی را یافته اند؟

به گزارش نیویورک‌تایمز، همزمان با اوج گرفتن همه‌گیری کووید-۱۹، شرکت "فایزر" (Pfizer) و شرکت آلمانی "BioNTech" خبرهای خوبی را اعلام کردند. نتایج ابتدایی بررسی واکسن این شرکت‌ها، از تاثیر بیش از ۹۰ درصد حکایت داشت.
این اخبار جدید، موجی از امید را میان مردم تزریق کرده اما باید توجه داشت که این اخبار به نتیجه ابتدایی مربوط هستند و کیفیت عملکرد واکسن هنوز به طور کامل مشخص نیست.

نکته واضح این است که واکسن، به موقع و برای چند ماه آینده که ویروس، جان افراد بیشتری را می‌گیرد، در دسترس نخواهد بود؛ مگر این که اقدامات جدی‌تری در مورد بهداشت عمومی صورت بگیرد.

در این گزارش، به نکاتی اشاره می‌کنیم که در مورد واکسن می‌دانیم و نمی‌دانیم.

* دانشمندان چه چیزی را یافته‌اند؟

شرکت‌های فایزر و BioNTech در ماه ژوئیه، آزمایش بالینی واکسن کروناویروس را آغاز کردند. نیمی از داوطلبان، واکسن را دریافت کردند اما به نیمی دیگر از آنها دارونما داده شد. سپس شرکت‌ها منتظر ماندند تا داوطلبان بیمار شوند و تاثیر واکسن را در محافظت از آنها ببینند.

تاکنون ۹۴ نفر از داوطلبان، به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند. بررسی‌های متخصصان روی داوطلبانی که تاکنون بیمار شده‌اند، نشان می‌دهد که تاثیر واکسن، بیش از ۹۰ درصد بوده است.

با وجود استاندارد بودن این نتیجه برای یک آزمایش بالینی، داده‌های این بررسی واضح نیستند زیرا هیچ‌کس نه پزشکان و نه داوطلبان نمی‌داند که به این ۹۴ نفر، واکسن تزریق شده است و یا فقط دارونما را دریافت کرده‌اند. در هر حال تاثیر بیش از ۹۴ درصد حاکی از این است که تعداد کمی از افراد واکسینه شده، به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند.

* آیا این نتیجه خوب است؟
می‌توان گفت که نتایج به دست آمده، خوب است. "سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) برای تولیدکنندگان واکسن که درخواست مجوز اضطراری دارند، ۵۰ درصد کارآیی تعیین کرده است. اگر نتایج ابتدایی این واکسن به اثبات برسد و عملکرد واکسن در جهان واقعی به دقت منعکس شود، نقش محافظتی آن بسیار بیشتر خواهد بود.
برای این که خوب بودن نتایج ابتدایی آزمایش این واکسن احساس شود، باید تاثیر واکسن‌هایی را که مردم به صورت منظم دریافت می‌کنند، در نظر بگیریم. تاثیر واکسن آنفلوانزا در بهترین حالت، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است زیرا واکسن آنفلوانزا، تکامل خود را طی سال‌ها ادامه می‌دهد. در مقابل، تاثیر دو دوز از واکسن سرخک، ۹۷ درصد است.

* آیا واکسن فایزر ایمن است؟

شرکت‌های فایزر و BioNTech تاکنون هیچ نگرانی ایمنی جدی در مورد این واکسن ابراز نکرده‌اند. این شرکت‌ها پیش از آغاز آزمایش بزرگ خود، آزمایش‌های بالینی کوچکتری را انجام دادند تا به نشانه‌های هشداردهنده در مورد ایمنی واکسن پی ببرند. آنها چهار نمونه از واکسن خود را آزمایش کردند و یکی از آنها را انتخاب کردند که کمترین عوارض جانبی را داشت.

اگر این واکسن جدید بتواند مجوز سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کند و بین میلیون‌ها انسان توزیع شود، مراکز پیشگیری و کنترل بیماری و همچنین سازمان غذا و دارو، تاثیر آن را بررسی خواهند کرد تا مطمئن شوند که هیچ مشکل ایمنی پیش نخواهد آمد.

شرکت‌کنندگان این آزمایش نیز به مدت دو سال مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

*چه کسانی برای دریافت واکسن در اولویت هستند؟

شرکت فایزر اعلام کرده است که شاید تا پایان سال بتواند بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون دوز از این واکسن را ارائه دهد که برای ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر کافی است. 
هنوز مشخص نشده که چه کسانی قرار است دریافت‌کنندگان دوزهای ابتدایی باشند اما گروه‌هایی که بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند، بیشتر در اولویت هستند. احتمالا علاوه بر افراد مسن و افرادی که از بیماری‌های پیش‌زمینه مانند اضافه وزن و دیابت رنج می‌برند، کادر درمان نیز در اولویت دریافت واکسن خواهند بود.

* چه زمانی عموم مردم واکسن را دریافت می‌کنند؟

شرکت فایزر اعلام کرده است که پس از جمع‌آوری داده‌های ایمنی مورد نظر سازمان غذا و داروی آمریکا به مدت دو ماه، برای دریافت مجوز ضروری اقدام خواهد کرد. سپس به مشورت به متخصصان خواهد پرداخت. ممکن است که هفته‌ها طول بکشد تا اطلاعات دقیق مربوط به ایمنی و اثربخشی واکسن و توانایی شرکت‌ها در تولید بی‌خطر میلیون‌ها دوز از آن ارائه شود.

شاید آماده‌سازی این واکسن برای گروه‌های پرخطر، تا پایان سال صورت بگیرد اما این در صورتی امکان‌پذیر است که همه چیز طبق برنامه پیش برود و موضوع پیش‌بینی نشده‌ای رخ ندهد.

* چقدر از این آزمایش باقی مانده است؟

این آزمایش تا زمانی که به ۱۶۴ بیمار کووید-۱۹ برسد، ادامه خواهد یافت تا روند آن تکمیل شود و نتایج مورد ارزیابی قرار بگیرند.

اگرچه نتایج ابتدایی، گواه تاثیر واکسن هستند اما میزان تاثیر آن را به صورت دقیق مشخص نمی‌کنند. آزمایش‌های بالینی نمی‌توانند نتایج مورد نظر را به سادگی ارائه دهند و تنها امکان بررسی آماری را برای دانشمندان فراهم می‌کنند. کارآیی واکسن، تنها زمانی مشخص می‌شود که یک میلیون نفر آن را دریافت کرده باشند. در هر حال، متخصصان باور دارند که نتایج ابتدایی نشان می‌دهند تاثیر واکسن، بسیار زیاد خواهد بود.

* آیا این واکسن برای افراد مسن‌تر موثر است؟
نتایج آزمایش نشان نمی‌دهند که آیا واکسن می‌تواند امکان محافظت قوی را برای افراد مسن فراهم کند یا خیر. در میان داوطلبان آزمایش بالینی، افراد بالای ۶۵ سال هم هستند؛ بنابراین این اطلاعات مهم نهایتا ارائه خواهند شد. بررسی‌های ابتدایی نشان داده‌اند که افراد مسن‌تر، واکنش ایمنی ضعیف‌تری را نسبت به واکسن‌های کروناویروس بروز می‌دهند اما با وجود این شواهد محکم، امکان محافظت قوی‌تر هم وجود خواهد داشت.

* تاثیر واکسن بر کودکان چگونه است؟

آزمایش‌های ابتدایی فایزر و BioNTech، روی افراد ۱۸ سال به بالا صورت گرفت اما این شرکت‌ها در ماه سپتامبر، آزمایش داوطلبان نوجوان تا ۱۶ سال را نیز آغاز کردند و در ماه گذشته نیز به آزمایش نوجوانان تا ۱۲ سال پرداختند. آنها قصد دارند در آزمایش‌های آینده، واکسن را روی افراد جوان‌تر نیز آزمایش کنند.

* خبر کارآیی این واکسن، چه تاثیری بر واکسن‌های رقیب دارد؟

در حال حاضر ۱۰ واکسن دیگر نیز در حال آزمایش هستند. کسب نتایج دلگرم‌کننده در مورد واکسن فایزر و BioNTech، به خوش‌بینی متخصصانی که روی واکسن‌های دیگر کار می‌کنند نیز کمک خواهد کرد.
* آیا باید ماسک زدن را متوقف کنیم؟

به هیچ وجه استفاده از ماسک را متوقف نکنید. کروناویروس در حال گسترش است و متخصصان، زمستان سختی را پیش‌بینی کرده‌اند. حتی اگر واکسن طی چند ماه آینده آماده شود، در اختیار همه مردم قرار نخواهد گرفت. بیشتر متخصصان باور دارند که واکسن کووید-۱۹ تا سال آینده در اختیار همه افرادی که به آن احتیاج دارند، قرار نخواهد گرفت. هنوز هیچ داده‌ای وجود ندارد که نشان دهد این واکسن می‌تواند از شیوع کروناویروس پیشگیری کند و یا جلوی ابتلا به نوع شدید کووید-۱۹ را بگیرد.

بیشتر متخصصان باور دارند که حتی اگر واکسن به صورت گسترده در دسترس قرار بگیرد، تا پیش از مقابله با تهدیدهایی که علیه سلامت عمومی وجود دارد، رعایت پروتکل‌های بهداشتی از جمله ماسک زدن ضروری خواهد بود.