منع کودکان برای ورود به فضای مجازی، درست یا غلط؟

حضور کودکان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیز افزایش یافته است؛ به طوری که بسیار از والدین در شرایط کنونی نگران این مسئله هستند و احساس می‌کنند باید به گونه‌ای کودک خود را از دسترسی به محتوای فضای مجازی منع کنند، برخی والدین حتی حضور کودکان در این فضا را زود هنگام می‌دانند و بر این باورند کودکان نباید تا قبل از سن نوجوانی در این فضا حاضر شوند.

نرگس حسینی نیا روانشناس در گفت و گو با ایسنا در این باره می‌گوید: حذف رسانه های ارتباطی نه تنها ممکن نیست بلکه توصیه هم نمی شود، چرا که نمی توانیم از دنیای بی رسانه با کودک امروز که از ابتدا با دنیای رسانه گره خورده، صحبت کنیم.

وی افزود: هرچند این مساله مزایا و معایبی دارد ولی لازم است والدین آگاهی خود را افزایش دهند تا بتوانند کودکانی با اعتماد به نفس، خلاق، مستعد، پیشرو و البته در جستجوی یادگیری، تربیت کنند.

این روانشناس ادامه داد: در سبد فرهنگی خانواده های امروز فضای مجازی، فیلم ها و انیمیشن ها، بازی های کامپیوتری، شبکه های تلویزیونی داخلی و خارجی و ... وجود دارد که هر کدام بر طرح و شیوه زندگی مردم به نحوی تاثیر گذار است، در حال حاضر در عصر فناوری اطلاعات، کودکان نسل جدید امکاناتی در اختیار دارند که پارادوکسی از نگرانی و رغبت در والدین ایجاد می کند.

حسینی نیا معتقد است که رسانه اعم از تلویزیون، انیمیشن ها، فضای مجازی و حتی بازی های کامپیوتری و ... اطلاعات بسیاری را به کودک می دهند که نسبت به سطح درک و توان کودک بالاتر است. از طرف دیگر والدین مشتاقند تا کودکانی مطابق با علم روز، پیشرو و خلاق داشته باشند. لذا پارادوکسی از نگرانی و رغبت، توامان در والدین دیده می شود.

وی آموزش تفکر انتقادی به کودکان را یکی از مولفه‌های مهم در این مسیر دانست و اظهار کرد: در این راستا نحوه برخورد با کودکان، نحوه مواجهه با سوالات سخت و آسان آنها، نحوه شناسایی و پاسخ‌دهی به نیاز ها و کنجکاوی های آنها، آماده سازی کودکان برای مواجهه با موقعیت ها، ارتباط والدین با یکدیگر و ... از جمله مواردی هستند که کودک را برای رشد متناسب با جامعه امروز آماده می کند.

به گفته‌ این روانشناس، حذف رسانه از دنیای کودکان در حال حاضر مقدور نیست، به ویژه در وضعیت فعلی که به دلیل شیوع کرونا آموزش ها و راه های ارتباطی با مدرسه و محیط های آموزشی بصورت مجازی شده است، این راه یکی از معدود راه های پیش روست.

وی با بیان اینکه دسترسی به رسانه الگوی تعامل والدین و کودکان را تغییر داده است، اظهار کرد: الگو گیری از شخصیت های محبوب انیمیشن ها، کارتون ها، بازی های کامپیوتری هیجانات کودک را تحت الشعاع قرار می دهند و به همین منوال تلاش والدین در تربیت و آموزش کودکان تحت تاثیر قرار می گیرد و مهم ترین نکته در این شرایط مدیریت و نظارت بر استفاده کودک از فضای مجازی است.

حسینی نیا در ادامه به بیان برخی از راهکارها برای مدیریت وضع موجود پرداخت و گفت: والدین باید برای استفاده کودکان از اینترنت، شبکه های اجتماعی و ... مجموعه قوانینی تعریف کنند، همچنین سعی کنند قبل از کودکان، فیلم، کارتون یا انیمیشن و یا بازی های رایانه ای را از نظر بگذرانند.

به گفته‌ی این روانشناس، والدین باید برای استفاده کودک از رسانه‌های مذکور، با توجه به سن و نیاز کودک بازه زمانی تعریف کنند و همان گونه که در دنیای واقعی بر ارتباطات کودک با فرد یا افراد دیگر نظارت دارند، در دنیای مجازی نیز باید نظارت کنند.

وی افزود: والدین باید سایت هایی که فرزندان در آنها عضویت دارند را بشناسند، همچنین می‌توانند موتورهای جستجو را برای سنین مناسب کودکشان محدود کنند.

حسینی نیا ادامه داد: والدین می‌توانند درباره آنچه کودکان تجربه می کنند با آنها صحبت کنند، در داستان پردازی های آنها مشارکت کنند و اجازه دهند از هیجاناتی که حین بازی، تماشای انیمیشن یا حرکات نمایشی که از ابرقدرت ها مانند شخصیت های مورد علاقه شان، دیده‌اند برای والدین تعریف کنند چراکه با این کار ذهن کودک با مسائل درگیر می‌شود و خلاقیت او پرورش پیدا می‌کند.

به گفته‌ی وی، با انجام این اقدامات والدین تفاوت دنیای واقعی و خیالی را به کودک می‌آموزند و کودکان در می یابند که این اتفاقات در دنیای واقعی ممکن است خوشایند یا ناخوشایند، قابل پیاده سازی یا غیر واقعی باشد، مانند تجربه خشم، پرخاشگری و یا حتی ترس در بازی های کامپیوتری و انجام دادن آن فعالیت ها در دنیای واقعی.

این روانشناس گفت: والدین می‌توانند از کودکان بخواهند درباره سوالاتی که در ذهنشان ایجاد می شود و پاسخ هایی که ممکن است از فضای مجازی یا سایرین گرفته باشند و یا حتی جواب هایی که به ذهن خودشان می رسد، صحبت کنند، همچنین می‌توانند نظر کودک را درباره بهترین پاسخ بپرسند و درباره علت انتخاب آن حرف بزنند.

وی معتقد است که اینگونه والدین تفکر نقادانه را به کودکان یاد می‌دهند و به آن‌ها می‌آموزند که برای هرمسئله ای دنبال علت باشند و صرفا پاسخی که از انواع رسانه یا سایرین دریافت می کنند را نپذیرند. همچنین با این روش کودک می تواند مطمئن باشد سوالات و مسائلی که از دنیای مجازی برای او پیش آمده است را می تواند از والدین بپرسد.

به گفته‌ حسینی نیا، کودکان پیوسته در حال الگو گیری از والدین خود هستند و بهترین راهِ مدیریت رفتار فرزندان، مدیریت رفتار خود والدین است. بنابراین والدین باید در استفاد از فضای مجازی دقت داشته باشند و رفتار درست و نحوه استفاده از فضای مجازی را از کودکی به فرزندانشان بیاموزند.