پرداخت ۶۰ هزار تومان برای یک ویزیت ۳ دقیقه‌ای!

ناگفته نماند طی سال‌های اخیر، برخی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به سامانه نوبت دهی اینترنتی و تلفنی مجهز شده‌اند که همان‌ها هم مشکلات خاص خود را دارند. بعضی هم همچون گذشته حضوری نوبت می‌دهند که این نوع نوبت دهی هم دردسر‌ها و شب بیداری‌های خاص خود را دارد.

عباسی یکی از بیمارانی است که از سه هفته پیش به صورت تلفنی از یکی از مطب‌های پزشکان معروف تهران نوبت گرفته است. او که از شهر کرمان به تهران آمده است گفت: چندین روز به صورت متناوب شماره مطب را گرفتم تا این که توانستم برای سه هفته بعد نوبت بگیرم، اما ساعت ویزیت به من اعلام نشد بنابراین از صبح جلوی درب مطب هستیم و عملا تا ساعت ۲ ظهر معطل بودم.

وی ادامه داد: با تجویز پزشک معالج باید آزمایش و عکس‌های متعددی تهیه می‌کردم، اما گرفتن نوبت مجدد باعث شد من عملا دو هفته در تهران بمانم. وقتی از او در خصوص دلیل آمدنش به تهران سوال می‌کنم می‌گوید برخی مطب‌های شهر ما چندین هفته است تعطیل هستند و از سویی پزشک متخصص حاذقی در شهر ما وجود ندارد.

حسینی نیز که برای مداوای بیماری همسرش از استان خوزستان به تهران سفر کرده است با بیان این که نوبت ویزیت پزشک مورد نظر خود را از یک ماه پیش گرفته است گفت: طی این مدت همسرم درد زیادی داشت، اما ناچار به تحمل بود تا این که در روز تعیین شده به تهران آمدیم که در بیمارستان نیز با صف طولانی بیماران مواجه شدیم و به ناچار برای ویزیت به مطب آقای دکتر آمدیم تا شاید اینجا زودتر نوبت بگیریم و وقتی پس از پرداخت ویزیت ۶۰ هزار تومانی آقای دکتر تنها سه دقیقه همسر من را ویزیت کرد و گفت چند روز دیگر برای معاینه مراجعه کنیم.


*ویزیت پزشک ۱۵ دقیقه است

طبق مصوبه هیات وزیران، زمان استاندارد ویزیت برای پزشکان عمومی در کشور ۱۵ دقیقه تعیین شده است. اما در واقعیت به دلیل تعداد بالای مراجعین و کمبود پزشک، زمان اختصاص یافته، همواره بسیار کمتر از زمان استاندارد است؛ در پی این مسئله مشکلات فراوانی از جمله افزایش خطای پزشکی و کاهش کیفیت خدمات درمانی بوجود آمده است.

یکی از چالش­‌های عمده در زمینه بهداشت و درمان، مدت زمان ویزیت است. زمان طی شده از لحظه ورود بیمار به اتاق معاینه تا لحظه ترک اتاق توسط بیمار، زمان ویزیت محسوب می­شود. اختصاص زمان کافی برای ویزیت مطلوب و موثر بیمار توسط پزشک ضروری است. اما در واقعیت زمان اختصاص یافته، همواره بسیار کمتر از زمان استاندارد و لازم بوده و یکی از نگرانی­های دائمی سیاست­گزاران­، بیماران و پژوهشگران است.

*معاینه ۳ دقیقه‌­ای بیماران در کشور

مطابق با مصوبه تعرفه خدمات پزشکی در کشور، زمان استاندارد ویزیت برای پزشکان عمومی ۱۵ دقیقه، پزشکان متخصص ۲۰ دقیقه، پزشکان فوق تخصص ۲۵ دقیقه و روانپزشکان نیز ۳۰ دقیقه تعیین شده است. باوجود ابلاغ این مصوبه به همه مراکز درمانی، اغلب پزشکان، زمانی کمتر از این مقدار را برای معاینه بیماران صرف می­کنند.

مطالعات پژوهشی صورت گرفته در زمینه زمان معاینه، بیانگر اوضاع نابه به سامان معاینه است. به طوری که در مطالعه انجام شده در بیمارستان آموزشی اطفال قدس قزوین، زمان میانگین معاینه کودکان بیمار توسط متخصصین اطفال در سال ۱۹۹۷، ۳.۵ دقیقه بوده است. همچنین در پژوهشی دیگر که در دانشگاه گرگان انجام شده، زمان میانگین ملاقات بیماران توسط پزشکان عمومی تنها ۶.۹ دقیقه گزارش شده است.

در همین راستا محمد آقاجانی معاون درمان وقت وزارت بهداشت با بیان این که در مطب­‌ها زمان مناسب ویزیت تخصیص نمی­یابد، ادامه داد: «اتفاقی که در این زمینه می‌افتد، به حجم بیماران در بخش دولتی بازمی‌گردد. بر این اساس با توجه به اینکه تعداد تقاضا برای ویزیت بسیار زیاد است، این بالا بودن تقاضا باعث می‌شود که بیماران در نوبت‌های طولانی انتظار قرار گیرند و به دنبال آن مراکز مجبورند در یک شیفت تعداد زیادی بیمار را برای یک پزشک در نوبت قرار دهند».

همچنین محمدحسین قربانی، نایب رییس سابق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با انتقاد از گسترش معاینه فله­ای بیماران توسط پزشکان، گفت: «چطورممکن است پزشکی روزانه ۱۰۰ بیمار را مورد معاینه قرار داده و از سویی کیفیت نوع درمان را نیز رعایت کند، به طورحتم تعهدات لازم باید در پزشک برای رعایت حداقل زمان ممکن جهت معاینه بیمار ایجاد شود».

در همین موضوع بنابر گفته اشرف آل‌یاسین، رئیس بخش زنان و زایمان بیمارستان شریعتی تهران، وزارت بهداشت اجازه معاینه ۸ تا ۱۰ بیمار در هر ساعت را به متخصصین دانشگاه‌­ها داده است، با توجه به این نکته حداکثر زمان ویزیت بیماران ۷.۵ دقیقه است.

همچنین دکتر محمدعلی همتی، معاون درمان سابق سازمان تامین اجتماعی، تعداد بیمارانی را که یک پزشک عمومی در فصول سرد سال معاینه نماید تا ۱۵ بیمار در ساعت اعلام نمود به عبارتی پزشکان برای معاینه هر بیمار زمانی در حدود ۴ دقیقه را صرف می­کنند.

موارد یاد شده همگی از ناکافی بودن زمان تخصیص یافته برای معاینه‌ی بیماران در کشور حکایت دارند با این وجود بررسی زمان معاینه بیماران در کشور­های غربی به درک بهتر ابعاد مختلف این مشکل کمک شایانی می­کند. نتایج مطالعات انجام گرفته در آمریکا نشان می­دهد که طی برنامه­ای که در که سال­های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ در این کشور اجرا شد؛ میانگین زمان معاینه هر بیمار از ۱۸ دقیقه به حدود ۲۳ دقیقه افزایش پیدا کرد. این افزایش ۳ تا ۴ دقیقه‌ای کیفیت درمان را در آمریکا بسیار بهبود بخشید و تجویز دارو‌های مختلف نظیر دارو‌های ضد فشار خون را دقیق‌تر کرد.

در همین راستا طی تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ در آلمان انجام شد، زمان متوسط معاینه توسط پزشکان متخصص دراین کشور بین ۱۷.۵ تا ۲۱ دقیقه بوده است. همچنین زمان متوسط معاینه در بلژیک ۱۷ و در سوئیس حدود ۱۶ دقیقه گزارش شده­ است. حتی میانگین زمان ملاقات بیماران توسط پزشکان عمومی در استرالیا و انگلیس، تا ۲۴ دقیقه اعلام شده است.

*مزایا، چالش­‌ها و الزامات افزایش زمان ویزیت بیماران

مطابق بررسی‌­ها به شرطی که تعداد مراجعه کنندگان به پزشک محدود باشد، پزشک با زمان بندی ویزیت بیماران، می­تواند وقت بیشتری را به هرچه صحیح­تر نوشتن نسخه اختصاص دهد و از بسیاری از خطا‌های پزشکی در نسخه نویسی جلوگیری کند.

همچنین مورد اهمیت قرار گرفتن بیمار از سوی سیستم درمانی، اعتماد بیشتر بیمار را در پی دارد. از طرف دیگر افزایش زمان ویزیت بیماران، باعث درک بهتر مشکلات بیمار از طرف پزشک می­شود و احتمال کشف بیماری­های جدی­تر، افزایش می­یابد. همچنین پزشک نیز با توجه به حجم پایین تعداد مراجعات، خستگی کمتر و رضایت شغلی بیشتری خواهد داشت و با ارائه آموزش­های مناسب به بیماران از تحمیل هزینه­های مازاد به سیستم درمانی کشور جلوگیری می­کند.


*کمبود پزشک عامل اصلی ویزیت­های فله ­ای

یکی از مهمترین الزامات افزایش مدت زمان معاینه، حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا برای خدمات پزشکی است. به عبارت دیگر باید تعداد مناسب پزشک در کشور وجود داشته باشد تا بتوان مدت زمان معاینه را افزایش داد. در همین راستا مهرداد ویسکرمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفتگو با فارس درباره اختصاص زمان کمی از سوی پزشکان برای ویزیت بیمار گفت: کمبود پزشک یکی از مهمترین دلایل عدم اختصاص وقت کافی از سوی پزشکان هنگام ویزیت بیماران است.

وی ادامه داد: متأسفانه درحال حاضر تناسبی بین پزشک و بیمار در ایران وجود ندارد که یک علت کمبود پزشک است. علت دیگر توزیع نامناسب پزشک در کشور است. تمرکز پزشکان در شهر‌های پر جمعیت تعادل پزشک نسبت به بیمار را برهم زده است.

نماینده مردم لرستان با بیان اینکه عدم راه‌اندازی سیستم ارجاع هم در کاهش زمان ویزیت بیمار تاثیر گذار است، گفت: علاوه بر این عدم اجرای سیستم ارجاع هم در ویزیت کوتاه مدت بیماران نقش دارد. در بعضی از کشور‌ها که سیستم ارجاع پیاده شده است به بیمار می‌گویند در چه تاریخ و ساعتی به مرکز درمانی مراجعه کند.

وی در پایان تصریح کرد: پزشکی که در روز ۶۰ بیمار را ویزیت می‌کند، قطعا بیش از ۴ الی ۵ دقیقه نمیتواند بر هربیمار وقت اختصاص دهد. این موضوع دقت کار را هم پایین می‌آورد.

همچنین بررسی تعداد پزشکان در کشور کمبود شدید پزشک در کشور را نشان می­دهد. به طوری که طبق آمار‌ها سرانه تعداد پزشک در کشور در حدود ۱.۶ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است. این در حالی است که میانگین سرانه پزشک در کشور‌های پیشرو در حوزه سلامت از ۳ پزشک به ازای ۱۰۰۰ نفر بیشتر است. همچنین بررسی جایگاه ایران در کشور­های آسیای میانه و غرب آسیا نشان میدهد که ایران در جایگاه بیستم از نظر سرانه پزشک و پایین­تر از کشور‌هایی همچون سوریه، تاجیکستان، قرقیزستان و حتی فلسطین قرار دارد.

 

با توجه به نکات یاد شده، نیاز فوری به افزایش تعداد کادر پزشکی در کشور احساس می­شود. با این وجود متاسفانه ظرفیت فعلی پذیرش دانشجو در رشته‌های پزشکی به هیچ وجه خلآ موجود را برطرف نمی­کند. از طرفی دیگر این ظرفیت، نه تنها در سالیان گذشته افزایش نداشته بلکه کاهش هم پیدا کرده است؛ بنابراین مسئولان ذی ربط باید هر چه سریع­تر در مورد این روند بازنگری کرده و برای تربیت پزشکان بیشتر برنامه ریزی کنند.