ایران ۲/۱درصد از خشکی‌های جهان و ۰۸/۳درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است. به گفته عضو شورای عالی جنگل و مرتع سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، وسعت بیابان‌های کشور ۵/۳۲ میلیون هکتار است، ولی تمام عرصه‌های کشور تحت تأثیر پدیده بیابان‌زایی هستند. در ۱۰سال اخیر ۳۰درصد به مناطقی که تحت تأثیر فرسایش بادی بیابان شده‌اند، اضافه شده است.
در سال‌های اخیر بیابان‌زایی تحت تأثیر عوامل طبیعی و غیرطبیعی با شتاب بیش‌تری مناطق وسیعی از کشور را دربر گرفته است. پدیده‌ای که باعث کاهش حاصلخیزی خاک و تخریب سرزمینی در اراضی‌ای مانند جنگل، تالاب، اراضی بیابانی و اراضی کشاورزی شده است.
طرح مقابله با بیابان‌زایی بیش از حدود شش دهه است که در کشور اجرایی می‌شود، اما طی ۱۰سال گذشته مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی از ۲۰ به ۳۰ میلیون هکتار و کانون‌های بحرانی نیز از ۷ به ۱۳ میلیون هکتار رسیده و خسارات زیادی به منابع زیستی، اجتماعی و اقتصادی وارد کرده است.
محسن عبدالحسینی، کارشناس دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در این‌باره گفت: پدیده بیابان‌زایی در نقاط مختلف کشور از جنگل و مرتع گرفته تا تالاب‌ها و اراضی کشاورزی اتفاق افتاده است و داده‌ها از تخریب سرزمین در کشور خبر می‌دهد که از لحاظ پیشگیری از تخریب با وضعیت مطلوب فاصله داریم.
او افزود: اگر مناطق فراخشک ایران مانند دشت کویر را از بحث بیابان‌زایی جدا کنیم که هیچ پتانسیلی ندارد، بقیه اراضی کشور در معرض تخریب قرار دارند و بهره‌برداری از آن‌ها باعث آسیب جدی به این مناطق می‌شود.
عبدالحسینی ادامه داد: در مناطقی که در دهه‌های اخیر تحت تأثیر فرسایش بادی شناسایی شده‌اند، پروژه‌های توسعه‌ای مانند جاده، راه‌آهن و توسعه شهرها انجام شده است و این مناطق تبدیل به کانون‌های بحران شده‌اند و مناطق دیگری نیز هستند که در اثر خشک شدن تالاب‌ها، از بین رفتن پوشش گیاهی، پایین‌آمدن سطح آب‌های زیرزمینی و شور شدن اراضی کشاورزی به کانون‌های بحران تبدیل شده‌اند.
۱۲۰هزار هکتار عملیات بیابان‌زدایی در دستور کار سازمان جنگل‌ها
او با بیان این که تاکنون حدود دو میلیون هکتار جنگل دست‌کاشت در مناطق بیابانی کاشته شده است، تصریح کرد: در ۲۲ استان، ۱۴۰ شهرستان و ۴۴۸ نقطه بیابانی کشور پروژه‌های بیابان‌زدایی درحال انجام است و در سال گذشته ۱۲۷هزار هکتار عملیات بیابان‌زدایی شامل عملیات نهال‌کاری، مدیریت هرز آب و مالچ‌پاشی در اماکن نهال‌کاری اجرا شده است. امسال ۱۲۰هزار هکتار عملیات بیابان‌زدایی در دستور کار سازمان جنگل‌ها و مراتع قرار دارد.
بودجه اختصاصی برای مقابله با بیابان‌زایی کافی نیست
این کارشناس دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به این که بودجه اختصاصی برای مقابله با بیابان‌زایی کافی نیست، اظهار کرد: در پروژه‌های بیابان‌زدایی هدف این است که علل و عواملی را که باعث تخریب منابع طبیعی و کشاورزی می‌شود، در اولویت پیشگیری قرار دهیم و این منابع را حفظ کنیم. اگر این اعتبارات بیش‌تر و به‌موقع تخصیص داده شود، ظرفیت کار گسترده‌تری برای مقابله با بیابان‌زایی وجود دارد که کشور می‌تواند از دستاوردهایش استفاده کند.
عبدالحسینی گفت: سال گذشته ۷۵۸ میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای طرح مقابله با بیابان‌زایی پرداخت شده است. مبلغ امسال ۲۴۰ میلیارد تومان است که کاهش دارد و احتمالاً این مبلغ تجدیدنظر شود.
مناطق جنگلی کشور توان بیولوژیک خود را از دست داده‌اند
فرهاد سرداری، عضو شورای عالی جنگل و مرتع سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور هم گفت: یکی از مصادیق بیابان‌زایی در کشور فرسایش بادی است. طبق مطالعات انجام شده در ۱۰ سال گذشته مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی از ۲۰ به ۳۰ میلیون هکتار و کانون‌های بحرانی تحت‌تأثیر فرسایش بادی از ۷ به ۱۳میلیون هکتار افزایش یافته است.
او افزود: وسعت بیابان‌های کشور ۵/۳۲ میلیون هکتار است، ولی تمام عرصه‌های کشور تحت تأثیر پدیده بیابان‌زایی هستند. در ۱۰ سال اخیر ۳۰درصد به مناطقی که تحت تأثیر فرسایش بادی بیابان شده‌اند، اضافه شده است. سرداری با اشاره به این که این کانون‌های بحرانی به منابع زیستی، اجتماعی و اقتصادی خسارت وارد می‌کنند، ادامه داد: هم‌اکنون پدیده بیابان‌زایی کشور را تهدید می‌کند، زیرا مناطق جنگلی توان بیولوژیک خود را از دست داده‌اند و تخریب سرزمینی در این مناطق اتفاق افتاده است. همچنین شوری‌زایی در اراضی کشاورزی با افت منابع آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌های کشور اتفاق افتاده و این اراضی را به دشت‌های ممنوعه تبدیل کرده است.
روند بیابان‌زایی رو به کاهش است
این عضو شورای عالی جنگل و مرتع سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، روند بیابان‌زایی را رو به کاهش دانست و اظهار کرد: امسال به دلیل شرایط اقلیمی بارش‌های خوبی داشتیم و مراتع سرسبز بودند؛ اما همین شرایط هم خطرات خاص خود را دارد؛ زیرا وقتی مراتع سبز خشک شوند، خطر آتش‌سوزی را افزایش داده و باعث تخریب سرزمین می‌شوند.
سرداری گفت: علاوه بر تأمین اعتبارات باید زیرساخت‌های لازم برای مقابله با پدیده بیابان‌زایی فراهم شود و فعالیت انجمن‌های منابع طبیعی هم در این راستا بسیار کمک‌کننده است.
روزنامه سبزینه