در پی شیوع ویروس کرونا در جهان، نتایج نظرسنجی جهانی در نظام آموزش عالی از حدود ۴ هزار دانشجو نشان داد که ۷۸ درصد دانشجویان معتقدند دانشگاهها باید برای شهریه آموزش آنلاین تخفیف قائل شوند.
تحلیلگران براساس نظام کیواس از دانشجویان پرسیدند که اگر قرار بود تحصیلات خود را به صورت آنلاین شروع کنند فکر میکردند این موضوع چقدر بر شهریه تاثیر میگذارد؟ ۷۸ درصد از دانشجویان در پاسخ به این سوال گفته اند دانشگاهها باید در شهریه تخفیف قائل شوند.
از این رو، تغییر شیوه آموزش از حضوری به مجازی در دوران شیوع کرونا، مسئله شهریه را به چالش بزرگ دانشجویان و دانشگاهها نه تنها در ایران بلکه در جهان تبدیل کرده است. اما همچنان که از یک سوی دانشجوها کاهش شهریه را انتظار دارند؛ در مقابل مسوولان دانشگاهها نظر مخالف دارند و حتی معتقدند که هزینههای آموزش تغییری نکرده است.
*۸۰ درصد دانشجوهای خارجی هم انتظار تخفیف شهریه دارند
وقتی تحلیلگران نظر دانشجویان درباره تخفیف شهریه ترم بعد را پرسیدند، نتایج این نظر سنجی رسمی به وضوح نشان داد که دانشجویان بین المللی در صورت شروع تحصیل به صورت آنلاین، انتظار دارند از تخفیف شهریه برخوردار شوند. ۸ درصد از دانشجویان هم گفتند شهریهها باید همین طور بماند، ۱۳ درصد مطمئن نبودند که چه تغییری در شهریهها ضروری است و یک درصد هم سایر موارد را انتخاب کردند.
میزان تخفیف مدنظر دانشجویان متفاوت است؛ ۲۱ درصد معتقدند که باید بین ۲۱ تا ۳۰ درصد تخفیف وجود داشته باشد، ۲۰ درصد معتقدند که باید بین ۴۱ تا ۵۰ درصد تخفیف داشته باشد و ۹ درصد هم معتقدند که باید بیش از ۷۰ درصد تخفیف شهریه وجود داشته باشد.
*امید دانشجوها به کاهش شهریه در نخستین ترم مجازی ناامید شد
نخستین ترم کرونایی بدون اتخاذ تصمیم هماهنگ در تخفیف شهریه و با اختیار عمل دانشگاه ها، گذشت؛ فقط اغلب دانشگاهها هزینه درس حذف شده را از دانشجو نگرفتند. در این گزارش با واکاوی موضوع شهریه آموزش در ترم مجازی، به این سوال پرداخته ایم که در صورت تداوم شرایط شیوع ویروس کرونا در کشور، سرانجام چه زمانی میتوان کاهش شهریه در آموزش غیرحضوری نسبت به آموزش حضوری را انتظار داشت؟
زمانی، دانشجوی پردیس دانشگاه دولتی در تهران درباره درخواست دانشجوهای شهریه پرداز برای تخفیف شهریه، گفت: از ابتدای ترم صحبت از تخفیف شهریه شد و گزینههای احتمالی را مطرح کردند، اما ترم تمام شد و تخفیفی هم در کار نبود. اگر در این ترم تخفیفی برای شهریه میدادند برای تخفیف شهریه ترم بعد هم امیدی بود، اما با این شرایط تصور نمیکنم تا پایان کرونا و پایان آموزش مجازی، شهریهها تغییری کند. حتی شاید ترم بعد شرایط حذف درس هم سخت گیرانهتر شود و در نتیجه دانشگاه در بازگرداندن هزینه درس حذف شده مثل این ترم مماشات نکند.
پوریا، دانشجوی پردیس یک دانشگاه دولتی دیگر هم در این باره به خبرنگار فارس، گفت: هر سال حدود بیست درصد به شهریهها اضافه میشود، با این شرایط اقتصادی برخی از دانشجوها نمیتوانند هزینه یک ترم کامل دانشگاه را در ترم بعد بپردازند. دانشگاه هم پیش از آغاز ترم شهریه ثابت را میگیرد و اگر دانشجوی پردیس بخواهد حذف ترم کند پول بازگردانده نمیشود و برای ترم آینده هم منظور نمیشود؛ بنابراین از اکنون میدانیم که باید روی پرداخت کامل شهریه حساب کنیم.
*هزینههای دانشگاه در آموزش مجازی کاهش نیافت
اصرار دانشجوها برای کاهش شهریه در حالی است که همچنان مسوولان دانشگاهها معتقدند که هزینههای آموزش تغییری نکرده است.
محمود فتوحی فیروزآباد، رئیس دانشگاه صنعتی شریف در پیگیری خبرنگار فارس از تخفیف و کاهش شهریه دانشگاه به دلیل برگزاری آموزش مجازی به جای حضوری، گفت: هزینههای دانشگاه در آموزش مجازی در زمان شیوع ویروس کرونا کاهش پیدا نکرده است.
وی گفت: کاهش هزینهای نداشته ایم که بخواهیم تخفیفی قائل شویم. اگرچه تسهیلاتی را برای حذف ترم یا درس برای دانشجویان فراهم کرده ایم. البته وزارت علوم درباره شهریه دانشجویان شهریه پرداز پیشنهاداتی را به دانشگاهها ارائه داده است.
*آموزش مجازی باری را هم به استاد و دانشگاه تحمیل کرد
محمود نیلی احمد آبادی رئیس دانشگاه تهران هم در این باره، گفت: موضوع شهریه یکی از چالشهای دانشگاهها در نیم سال جاری و ترم آینده در حوزه آموزش الکترونیکی است.
وی گفت: هزینههای دانشگاه در ترم کرونایی تغییری نداشته است و بر همین اساس هم شهریههای دانشجویان به طور کامل دریافت میشود. البته شهریه دروس یا ترم حذف شده به حساب دانشجو برای ترم بعد بستانکار میشود.
نیلی احمد آبادی در پاسخ به این سوال که آموزش مجازی چقدر هزینه به دانشگاه تهران تحمیل کرده است؟ گفت: زمانی که اساتید در آموزش مجازی صرف میکنند؛ خیلی بیشتر از گذشته است و تهیه محتوای آموزش مجازی، متفاوت و زمان بر است. علاوه بر این، ناچار به توسعه سامانههای آموزش مجازی از جمله تامین سرور و پهنای باند بودیم که هزینه زیادی داشت و در مجموع هزینههای زیادی را به دانشگاه تحمیل کرد.
*۴۰ و ۱۵ درصد افزایش حقوق کارکنان و اساتید در دو سال، مزید بر هزینههای آموزش شد
وقتی مسوولان دانشگاه از هزینههای دانشگاه صحبت میکنند پای عوامل متعددی به میان میآید که حقوقها یکی از آنها است. امسال برخی از آیتمهای هزینهای دانشگاهها از جمله حقوق کارکنان و اساتید رشد زیادی داشته است.
حمید رضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی کشور در پاسخ به انتظار دانشجویان از کاهش شهریه آموزشهای مجازی به خبرنگار فارس، گفت: وقتی آموزش به صورت مجازی است حضور اساتید و کارکنان را دارید و هم هزینههای دیگری اضافه شده، هم دانشجو توقع دارد که، چون آموزش به صورت مجازی است هزینهها از آموزش حضوری کمتر باشد؛ در صورتی که در عمل اصلا این طور نیست؛ البته حجم تخفیف شهریههای موردی برای افرادی که مشکل دارند بسیار زیاد است.
وی گفت: در نتیجه نه تنها هزینهها کمتر نشده است؛ علاوه بر آن، همه تورم موجود در جامعه را مشاهده میکنیم؛ از جمله اینکه در سال گذشته دانشگاهها ۴۰ درصد افزایش حقوق داشته اند؛ امسال هم ۱۵ درصد افزایش حقوق داده اند. این افزایش حقوقها در کار مجموعه جهاد دانشگاهی کشور تاثیر جدی میگذارد.
*تولید هر ساعت کلاس مجازی چند تمام میشود؟
اما اگر قرار باشد شرایط شیوع ویروس کرونا در کشور حداقل برای مدتی ادامه دار شود، سرانجام باید زمانی را برای رسیدن به نقطه سر به سر در هزینهها و درآمد در آموزش مجازی متصور بود. زیرا یکی از اصول اساسی استفاده از سامانههای فناوری اطلاعات، کاهش هزینهها در عین تسهیل دسترسی است.
محمد صادق بیجندی معاون آموزشی جهاد دانشگاهی به این سوال خبرنگار فارس پاسخ میدهد. او میگوید: در ترم گذشته و در ترم آینده هزینهها نه تنها کاهش نداشته است بلکه تا ۱.۵ برابر افزایش پیدا کرد. اما اگر خدای نکرده شرایط شیوع ویروس کرونا در کشور ادامه داشت، ممکن است از ترم بهمن ۹۹ به بعد، کاهش هزینهها معنی داشته باشد. معتقدم از بهمن ۹۹ به بعد میشود هزینههای آموزش در بستر مجازی را کاهش داد.
وی توضیح داد: در ترم جاری و ترم بعد، زیرساخت لازم برای آموزش مجازی را نداشتیم و باید زیرساختها را تهیه میکردیم. در این دو ترم هزینههای بسیاری برای پهنای باند و تولید محتوای آموزشی صرف کردیم. برای مثال تولید محتوای آموزشی فوق العاده هزینه بر است و برای تولید هر یک ساعت محتوای درسی بیش از ۴.۵ میلیون تومان هزینه کرده ایم. این عدد فقط هزینه تولید است و هزینه مسائل دیگر سرجای خود باقی است.
*وزارت علوم هم دستورالعملی برای تخفیف شهریه نداد و ترم کرونایی تمام شد
همه این ترم دانشجوها چشم انتظار وزارت علوم بودند که تصمیمی سراسری و واحد درباره موضوع تخفیف شهریه دانشگاهها در کرونا اتخاذ کند که همه دانشگاهها ملزم به اجرای دستور شوند، اما این طور نشد و ترم به پایان رسید. وزارت علوم اعلام کرد که نمیتوان نسخه واحدی برای همه دانشگاهها پیچید، اما دانشگاه تا جای امکان با دانشجو مراعات کنند. این توصیه وزارت علوم الزام آور نبود، اما در حد توصیه گرههایی را باز کرد.
همچنان که عبدالکریم عطار زاده معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه سوره به عنوان یکی از دانشگاههایی که به طور مستقیم با شهریه دانشجوها اداره میشود، گفت: دستورالعملی در زمینه تخفیف شهریه از وزارت علوم نداریم و هیچ دانشگاهی در این زمینه تصمیم خاصی نگرفته است.
وی تاکید کرد: مجازی شدن کلاسها هیچ سودی برای دانشگاهها نداشته تا با توجه به آن بتواند شهریه را کاهش داد. حتی کلاس مجازی هزینه بیشتری برای دانشگاه دارد و زحمت اساتید، کارشناسان و مدیران برای آماده سازی محتوای درسی و زیرساخت فنی بیشتر شده است. حقوق اساتید و مسوولان دانشگاه هم به خاطر مجازی شدن کاهش نمییابد و بیشتر شهریه دانشجویان صرف پرداخت حق التدریس اساتید میشود.
*افزایش شهریههای سال جدید چقدر است؟
در نهایت نخستین ترم کرونایی با همه ویژگی هایش تمام شد و اکنون صحبت برای ترم بعد است. ترم جدید به روال هر ساله با افزایش شهریهها همراه میشود.
حمید رضا طیبی رئیس جهاد دانشگاهی کشور درباره افزایش شهریهها در ترم بعد، گفت: افزایش هزینهها معمولا بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است و سقف افزایش ۲۰ درصد است.
وی گفت: از یک سو به شدت گفته میشود که در افزایش شهریهها ملاحظه کنید و دانشجوها هم انتظار کاهش شهریه دارند؛ از سوی دیگر با تورم در جامعه و با افزایش حقوقها به ویژه در دانشگاه ها، همه تحت فشار هستیم.