چگونه از شر شیطان خلاص شویم؟

قبل از هر چیز علت دشمنی شیطان با انسان را بررسی می‌کنیم. حتما جریان خلقت انسان را شنیده و یا خوانده‌اید که شیطان به واسطه خودبرتربینی؛ که از آتش خلق شده و انسان از خاک (۱) از روی تکبر حاضر به سجده در مقابل انسان نشد (۲) و به خاطر این نافرمانی از خدا، عبادت ۶۵۰۰ ساله‌اش نادیده گرفته شد و از بهشت رانده شد. (۳) از آن زمان شیطان کینه انسان را به دل گرفت و به عزت و جلال خداوند سوگند یاد کرد که اجازه نمی‌دهد آب خوش از گلوی انسان پایین رود و در پی گمراهی اوست تا بدینوسیله از چشم خدا بیافتد. مگر کسانی که در بندگی خدا خالص باشند که دست شیطان به آن‌ها نمی‌رسد. (۴)

شیطان به هیچ عنوان بر انسان تسلط ندارد و انسان نیز در مقابل دیده‌ها و شنیده‌ها به انجام و یا عدم انجام مختار است. شیطان فقط از راه‌های مختلف به دنبال گمراه کردن و انتقام گرفتن از انسان است. اما بشر در انتخاب، اختیار دارد.

وقتی آیه توبه نازل شد، شیطان فریادی کشید و ناله زد به طوری که تمام بچه شیطان‌ها دور او جمع شدند و احوال او را پرسیدند؟ گفت: آیه‌ای نازل شده که خدا تمام گناهان را می‌بخشد و زحمات ما باطل می‌شود.

شیطان از طریق آراستن و زینت کردن گناه (۵) و ایجاد وسوسه در درون انسان (۶) او را مشتاق به انجام گناه می‌کند. در آیه ۲۲ سوره ابراهیم یکی دیگر از راه‌های گمراه کردن بشر، دعوت به گناه بیان شده که انسان می‌تواند نپذیرد. فریفتن و لغزاندن انسان برای نافرمانی از خدا راه دیگر شیطان است. (۷) و (۸) شیطان از راه القای درست بودن کاری که غلط است و یا نادرست بودن کاری که صحیح است، سعی در به اشتباه انداختن انسان دارد. (۹) در آیه ۶۴ سوره اسراء حربه دیگر شیطان را وعده دروغ دادن به انسان معرفی می‌کند که مثلا اگر فلان کار را انجام دهی پاداش می‌گیری.

شیطان برای این که انسان را به نافرمانی خداوند سوق دهد ابزار‌های مختلفی دارد. در آیه ۲۶۸ سوره بقره در مورد انفاق و صدقه دادن به نیازمندان سخن گفته شده که شیطان به کسی که به دنبال این کار می‌رود وعده می‌دهد که اگر انفاق کنی فقیر و نیازمند می‌شوی و بدینوسیله اجازه انفاق به فرد را نمی‌دهد. خداوند در آیه ۱۲۰ سوره نساء بیان می‌کند شیطان با ایجاد آرزو‌های زیاد و دراز و طولانی، انسان را از فرمانبرداری دور می‌کند و به دنبال رسیدن به آرزوهایش می‌کشاند.

شراب و قمار دو عمل حرام در قرآن کریم است که هر دو عقل را زائل کرده و کار‌های غیرمنطقی از انسان طلب کرده و بسیاری از گناهان را مرتکب خواهد شد. شیطان از این دو ابزار به خوبی استفاده می‌کند. (۱۰) یکی دیگر از ابزار‌های شیطان برای انحراف انسان، اسراف و ریخت و پاش در همه امور زندگی است از میزان خوردن و خریدن و خوابیدن گرفته تا اسراف در عمر و به بطالت گذراندن آن. (۱۱) خداوند در آیه ۱۶۸ و ۱۶۹ سوره بقره یکی از ابزار شیطان را تحریم حلال و تحلیل حرام معرفی می‌کند. به این صورت که عملی را که حرام است را حلال جلوه داده و کاری را که حرام است را حلال نشان می‌دهد و انسان را تشویق به انجام آن‌ها می‌کند.

شراب و قمار دو عمل حرام در قرآن کریم است که هر دو عقل را زائل کرده و کار‌های غیر منطقی از انسان طلب کرده و بسیاری از گناهان را مرتکب خواهد شد. شیطان از این دو ابزار برای انحراف انسان به خوبی استفاده می‌کند


ایجاد اختلاف و تفرقه در بین مردم (۱۲)، گسترش تهمت و افتراء در بین مردم (۱۳) و ایجاد شک و شبهه در وجود معاد و پاسخگو بودن و محاسبه اعمال در آنجا (۱۴) از دیگر ابزار شیطان در منحرف کردن انسان مطرح است.

حال که از میزان دشمنی شیطان با انسان مطلع شده و ابزار و حربه‌های او را شناختیم باید یاد بگیریم که چگونه مقابل شیطان بایستیم و فریبش را نخوریم.

قرآن کریم یکی از راه‌های مقابله با شیطان را توبه از گناهان (۱۵) معرفی می‌کند. چرا که وقتی فردی از گناهش توبه کند و به سمت خدا بازگردد باعث ناامیدی شیطان می‌شود. زمانی که آیه توبه یعنی آیه ۵۲ سوره زمر نازل شد، مبنی بر این که انسان اگر گناهی کند یا ظلمی به خود و دیگران روا دارد و سپس خدا را بخواند و طلب استغفار کند، خداوند تمام گناهان او را می‌بخشد. در این موقع شیطان فریادی کشید و ناله زد به طوری که تمام بچه شیطان‌ها دور او جمع شدند و احوال او را پرسیدند؟ گفت: آیه‌ای نازل شده که خدا تمام گناهان را می‌بخشد و زحمات ما باطل می‌شود. (۱۶)