به گزارش
تابناک جوان به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، ترس از مرگ یکی از پیچیدهترین پدیدههای دنیا محسوب میشود، ترسی که مرد و زن و پیر و جوان نمیشناسد و گویی همگان در آن غوطه ورند. اما نکته جالبی که در این مطرح میشود این است که انسان، تنها موجودی است که از مرگ خود اطلاع دارد و میداند این دنیا فانی است.
بررسی مرگ در قرآن
مرگ یعنی انتقال از دنیا به آخرت. مرگاز قوانین فراگیر جهان هستی است که همه موجودات طعم آن را خواهند چشید.
معنای مرگ در قرآن کریم در قالب لفظهای گوناگونی آمده است که از جمله آنها میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱. ماده (م و ت) بیشترین کاربرد معنای مرگ در قرآن کریم را به خود اختصاص داده، ماده موت ۱۶۵ بار در قرآن به کار رفته است.
۲. ماده (ق ت. ل) مانند:
«قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَکْفَرَهُ»
«مرگ بر این انسان، چقدر کافر و ناسپاس است!»
این ماده در قرآن کریم به معنای مرگ حدودا۱۵۰ً بار به کار رفته است؛ البته این ماده در قرآن کریم ۱۷۰ بار به کار رفته است که برخی از موارد آن به معنای جهاد و... میباشد، نه به معنای مرگ.
۳. ماده (ه ل. ک) این ماده در قرآن کریم ۶۸ بار به کار رفته است، و در بیشتر موارد به معنای مرگ است؛ مانند:
«وَ لَقَدْ جاءَکُمْ یُوسُفُ مِنْ قَبْلُ بِالْبَیِّناتِ فَما زِلْتُمْ فی شَکٍّ مِمَّا جاءَکُمْ بِهِ حَتَّى إِذا هَلَکَ»
«پیش از این یوسف دلایل روشن براى شما آورد، ولى شما هم چنان در آنچه او براى شما آورده بود تردید داشتید تا زمانى که از دنیا رفت.»
نکته: در چند قرن اخیر (ه ل. ک) برای مرگِ با حقارت به کار میرفت، اما در عصر نزول قرآن چنین نبوده و خود قرآن نیز "هلک" را در مطلق مرگ به کار برده است نه مرگ با حقارت.
۴. ماده (و ف. ی) این ماده در ۱۴ آیه برای مردن به کار رفته است، مانند آیه: «قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْت»
«بگو: فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را مىگیرد.»
"وفی" در اصل به معنای گرفتن به طور کامل است و به کار رفتن آن درباره مرگ میتواند به این دلیل باشد که مرگ نیستى و نابودى و فنا نیست، بلکه انتقال از عالمى به عالم دیگر است.
۵. ماده (ص ع. ق) برخی برای "صعق" همراه با معانی دیگری که در نظر گرفته اند، معنای مرگ را نیز بیان کرده اند. راغب در مفردات از قول برخی واژه شناسان مینویسد: واژه (صَاعِقَة) سه وجه دارد: (مرگ، عذاب، آتش).
اما خود راغب در پاسخ آن مینویسد:
این مطلب را از دست ندهید: حقیقت جالبی که بعد از مرگ با آن روبرو خواهید شد
آنچه که ذکر شد در واقع نتایجى است که از صاعقه حاصل مىشود؛ زیرا صاعقه صداى سهمگین و شدید از آسمان است و نتیجه آن آتش، عذاب یا مرگ است پس در واقع صعق یک معنا دارد و اینها نتایج آن است.
تنها موجودی که به قطعیت مرگش اشراف دارد، کیست؟
انسان تنها جانداری است که بر قطعیّت مرگ خود اشراف دارد و میداند که روزی خواهد مرد.
این آگاهی به وجه شناختی محدود نمیشود و دارای جزء هیجانی و احساسی مهمّی است که به صورت ترس از مرگ خود را نشان میدهد.
حیوانات در رویارویی با مرگ جفت یا فرزند خود حالتی شبیه واکنش ماتم نشان میدهند. حتی در برابر مرگ سایر اعضاء گونهی خود نیز بیتفاوت نمیمانند.
غار غار کرکنندهی کلاغها در مواجهه با مرگ یک کلاغ از گروه خود، تصویر ناآشنایی نیست.
ما از چند و، چون وجود و عملکرد حافظه در حیوانات اطلاع چندانی نداریم.
امّا به نظر نمیرسد که مرگ سایر اعضاء گونه حیوان را نسبت به مرگ خویش آگاه کند؛ لذا انسان تنها جانوری است که بر قطعیّت مرگ خود اشراف دارد و میداند که روزی خواهد مرد.
این آگاهی به وجه شناختی محدود نمیشود و دارای جزء هیجانی و احساسی مهمّی است که به صورت ترس از مرگ خود را نشان میدهد.
ترس از مرگ یکی از پیچیدهترین پدیدههاست. برخی آن را سرآغاز فلسفه میدانند و بعضی آن را علّت غایی ادیان به شمار میآورند.
متفکری مانند اسپینوزا عقل را ژرفاندیشی در باب زندگی معنا میکرد و هر آن چه را که برخاسته از ترس از مرگ باشد بیارزش میدانست.
از دیدگاه تکاملی ترس از مرگ فرانمودی از غریزهی صیانت نفس بوده و در خدمت بقاء نوع انسان است. ترس از مرگ بشر را در برابرخطرات تهدیدکننده توسّط طبیعت و سایر حیوانات، محافظت میکند.
در این جا واقعیّت و ترس دوشادوش هم قرار میگیرند؛ لذا آن گروه از انسانهای اولیّه که بیشتر میترسیدند و نگران جان خود بودند در باب موقعیّت خویش در طبیعت واقعگرایی بیشتری نشان میدادند که ضامن بقای آنان بود.
حاصل انسانی است که میداند میمیرد و از شناخت این واقعیّت سرباز میزند و فرصت رویارویی مناسب با این پدیدهی محتوم را از دست میدهد.