روزهای اول شیوع بیماری کرونا در کشور شاهد انتشار شایعات مختلفی پیرامون این بیماری بودیم، شایعاتی که بعضا اثرات روانی زیادی را بر روی افراد جامعه گذاشت، اما با مرور زمان و بررسیهای کارشناسی اطلاعات دقیقتری درباره این ویروس منتشر شد و گرد و غبار این مطالب خلاف واقع را پاک کرد.
باگذشت چندین ماه از انتشار این بیماری در کشور میبینیم که امروز آمار مبتلایان در برخی از شهرها روند صعودی دارد؛ بنابراین لازم است مراقب باشید که از منابع درست اطلاعات و توصیههای مربوطه را دریافت کنید و تحت تاثیر برخی شایعات در فضای مجازی قرار نگیرید.
در ادامه آخرین اطلاعات در خصوص این بیماری را میخوانید.
*تست آزمایشگاهی ویروس کرونای جدید چیست، چگونه انجام میشود و نتایج آن به چه معناست؟
پاسخ: برای افراد مشکوک به بیماری کووید ۱۹، تست آزمایشگاهی انجام میشود. افراد مشکوک به کسانی گفته میشود که با بیمار مبتلا تماس داشته یا به مناطقی که بیماری در آنجا شایع است، سفر کردهاند و علائم بیماری (تب و یا سرفه، تنگینفس و ...) را دارند. سالمندان، افراد مبتلا به بیماریهای مزمن و یا دچار ضعف سیستم ایمنی بدن (که علائم بیماری کرونا را نیز دارند) و کارکنان سلامت که سابقه مواجهه با بیماران را داشته اند، در اولویت انجام تست آزمایشگاهی هستند.
تست تشخیصی آزمایشگاهی بیماری کووید ۱۹، پی سی آر نام دارد. این تست در دو مرحله انجام میشود. مرحله اول به این منظور انجام میشود که نوع ویروس مشخص شود (آیا ویروس کرونا در بدن فرد وجود دارد یا خیر) و مرحلهی دوم به منظور تایید مرحلهی اول صورت میگیرد. چنانچه در این دو مرحله، پاسخ تست منفی باشد، به این معنی است که فرد در حد حساسیت این تست، به ویروس کرونا مبتلا نیست.
در غیر این صورت (در صورت مثبت بودن تست مرحله اول)، یک مرحله دیگر آزمایش بر روی نمونه گرفته شده از فرد انجام میشود که در آن، ژنتیک ویروس مورد آزمایش قرار میگیرد تا این بار مشخص شود ویروس تایید شده از کدام نوع خانواده ویروسهای کرونا (نظیر مرس، سارس و یا ویروس کرونای جدید) است. به منظور انجام آزمایشهای تشخیص ویروس کرونا جدید، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای امریکا و سازمان جهانی بهداشت توصیه میکنند تا جمعآوری نمونه از دستگاه تنفسی فوقانی (مجرای بین و دهان، دهان و حلق) و یا دستگاه تنفس تحتانی (در صورت امکان خلط) صورت گیرد.
نتیجه مثبت تست به این معناست که به احتمال بسیار زیاد فرد مبتلا به بیماری کرونا است و نیاز است که خود را ایزوله کند و از دیگران فاصله بگیرد. نتیجه منفی تست نشان دهنده این است که در نمونه مورد بررسی ویروس کرونای جدید مشاهده نشده است که میتواند به یکی از علتهای زیر باشد:
۱. ویروس در فرد وجود ندارد.
۲. در نمونه گیری خطایی اتفاق افتاده است، یا به درستی نمونه برداری نشده است، یا زمان آن مناسب نبوده است و خیلی زود (نزدیک به زمان مواجهه) نمونه برداری انجام شده است.
۳. تست نتوانسته است ویروس را شناسایی کند که در حقیقت ضعف تست است.
نتایج دو مطالعه بر روی حساسیت تست پی سی آر در چین نشان میدهد که این تست در تشخیص ویروس کرونای جدید موثر عمل کرده است.
تست تشخیص آزمایشگاهی ویروس کرونای جدید، پی سی آر است و از طریق نمونه گیری از دستگاه تنفسی فوقانی (مجرای بینی و حلق، دهان و حلق) و یا دستگاه تنفس تحتاتی انجام میشود. نتیجه مثبت تست به احتمال قوی نشانه ابتلا به بیماری کووید ۱۹ و الزام به ایزوله کردن فرد است؛ اما نتیجه منفی آن الزاما به معنی عدم ابتلا نیست و ممکن است به دلایل مختلف فرد ناقل یا مبتلا به ویروس باشد و نتیجه تست، منفی کاذب (ویروس در بدن فرد وجود دارد، اما نتیجه تست به اشتباه منفی شده است) باشد؛ بنابراین توصیه میشود در هنگام همه گیری ویروس کرونای جدید همه افراد ضوابط بهداشت فردی و فاصله گذاری فیزیکی را رعایت کرده و تا حد امکان در خانههای خود بمانند.
*آیا در صورت عدم دسترسی به صابون و ژل ضدعفونی کننده میتوان از مایع ظرفشویی استفاده کرد؟
پاسخ: با توجه به این که یکی از روشهای عمده انتقال ویروس کرونا، تماس دستهای آلوده با دهان و بینی و صورت است، شستشوی دستها با آب و صابون یا مایع دستشویی و در صورت عدم دسترسی به آن، استفاده از پاک کنندههایی بر پایه الکل توصیه شده است. سوالی که مطرح میشود این است که در صورت عدم دسترسی به صابون و یا مایع دستشویی، آیا میتوان از سایر مواد شوینده نظیر مایع ظرفشویی استفاده کرد و آیا این مواد شوینده همان میزان از پاک کنندگی را دارا هستند؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای امریکا بیان کرده است که شستن دستها با آب و صابون مؤثرترین روش پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ در زمان شیوع این بیماری است، اما در صورت کمبود و یا عدم دسترسی به صابون و یا مایع دستشویی میتوان از مایع ظرفشویی و یا سایر شویندهها نیز استفاده کرد.
گروه شیمی دانشگاه کنتاکی بیان میکند که سایر شویندهها همچون مایع ظرفشویی نیز میتواند برای ضدعفونی کردن پوست به کار رود. این قبیل شویندهها نیز حاوی مولکولها و ساختارهای صابونی هستند و تحریکات پوستی کمی به دنبال دارند و با توجه به اینکه لایهای چربی، برخی ویروسها نظیر کرونا و سایر میکروبها را احاطه میکنند، مایع ظرفشویی نیز سبب حذف ویروسها از سطح پوست و حتی از بین رفتن آنها میشود.
یکی از موثرترین روشها در مقابله با بیماری کووید ۱۹، شستشوی مرتب دستها با آب و صابون یا مایع دستشویی است. اما از آنجا که مایع ظرفشویی به طور معمول، برای تمیز کردن ظروف مورد استفاده قرار میگیرند، به این معنی نیست که نمیتواند دستها را تمیز کنند. مایع ظرفشویی میتواند میکروبها را از بین ببرد و قادرند روغنهای طبیعی را از روی دستان شما پاک کنند. اما به ویژه در افراد مستعد خشکی پوست و اگزما ممکن است تحریکات پوستی به دنبال داشته باشند. با این وجود در صورت کمبود و یا عدم دسترسی به صابون و یا مایع دستشویی میتوان از مایع ظرفشویی نیز استفاده کرد.
*آیا در مراکز انتقال خون، ضروری است که خون و فرآوردههای خونی از نظر وجود ویروس کرونا بررسی شوند؟
پاسخ: در حال حاضر شواهدی در خصوص انتقال ویروس کرونا از طریق انتقال خون و فرآوردههای خونی وجود ندارد. با توجه به این که گیرندههای سلولی مورد نظر ویروس کرونا برای اتصال به بدن در سطح سلولهای خونی وجود ندارد، از طرفی این ویروس از گروه ویروسهای سنگین است، در نتیجه نمیتواند از طریق تزریق خون به بدن منتقل شده و خطر خاصی را ایجاد نماید. همچنین در مراکز انتفال خون، پروتکلها و قوانین ایمنی طراحی شده اند که خطر ابتلا به بیماری کرونا را به حداقل ممکن میرسانند، برخی از اقدامات ذکر شده در این پروتکلها عبارتند از:
پوشیدن دستکش و تعویض مداوم آن
شست و شو و ضدعفونی کردن سطوح در تماس با افراد بعد از هر بار اهدای خون
استفاده از وسایل استریل برای هر اهدا کننده
آماده کردن بازو برای اهدای خون با مواد ضد عفونی کننده
انجام معاینه فیزیکی اولیه به منظور تضمین سلامت فرد اهدا کننده
فراهم سازی امکانات شست و شو و ضدعفونی دستها برای اهدا کننده
بررسی وضعیت دمای بدن اهدا کنندگان
پوشیدن ماسک
با توجه به این که گیرندههای خاص سلولی که ویروس کرونا به آن متصل میشود در سلولهای خونی وجود نداشته و این ویروس از گروههای سنگین بوده و نمیتواند از طریق اهدای خون منتقل شود، بنابراین به نظر میرسد، بررسی کردن خونهای اهدایی از نظر وجود ویروس کرونا در مراکز انتقال خون، ضروری نیست.
*آیا میتوان در اماکن عمومی مثل مترو، اتوبوس و تاکسی به جای ماسک از روسری استفاده کرد؟
پاسخ: مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر امریکا توصیه میکند که افراد در مکانهای عمومی از ماسک استفاده کنند. از آنجا که ماسکهای مختلف به تعداد کافی برای تمام افراد جامعه در دسترس نیست، این مرکز استفاده از پوششهای پارچهای را در محیطهایی که رعایت فاصله فیزیکی ممکن نیست مانند فروشگاه ها، داروخانه ها، پمپ بنزین ها، مترو و وسایل حمل و نقل عمومی توصیه میکند. پوشش پارچهای ممکن است انتشار ویروس را آهسته کند و از انتقال ویروس از افراد مبتلا به کووید ۱۹ که فاقد علائم بیماری و یا دارای علائم بیماری هستند، به افراد سالم جلوگیری کند.
محققان گزارش کرده اند که ترکیبی از پنبه با ابریشم طبیعی یا نوعی پارچه ابریشمی میتواند به طور موثری از انتقال قطرات ریز تنفسی جلوگیری کند. محققان خاطر نشان کردهاند که پارچههای محکم بافته شده مانند کتان میتوانند به عنوان مانع مکانیکی برای ذرات عمل کنند. محققان دانشگاه شیکاگو دریافته اند که چند لایه و مخلوط کردن پارچهها (پنبه، ابریشم و مصنوعات مختلف) برای فیلتر کردن ذرات موثرتر است.
توصیه شده است که برای جلوگیری از انتقال ویروس کرونا از ماسک استفاده شود. با توجه به اینکه ماسکهای N۹۵ و جراحی کمیاب هستند و باید برای کارمندان مراقبتهای بهداشتی استفاده شوند، ماسک پارچهای گزینهی قابل قبولی برای اشخاصی است که ممکن است بیمار باشند و با سرفه و عطسه و یا حتی صحبت کردن اطرافیان خود را آلوده کنند.
این ماسکهای پارچهای به عنوان یک سد مکانیکی عمل میکنند. روسریهایی از جنس پنبه محکم بافته شده یا روسریهایی که از چندین لایه پارچه (ابریشم، پنبه و دیگر مصنوعات) ساخته شده باشند، میتوانند محافظت قابل توجهی در برابر انتقال ذرات عفونی در اماکنی که رعایت فاصله گذاری فیزیکی ممکن نیست ایجاد کنند.
*آیا نیاز هست روزانه اتومبیل خود را ضدعفونی کنیم؟
پاسخ: در صورت استفاده شخصی از اتومبیل و اطمینان از عدم سوار شدن فرد مبتلا به کووید ۱۹ و رعایت بهداشت فردی توسط سرنشینان، ضدعفونی کردن روزانه اتومبیل ضروری نیست. در صورت عدم اطمینان از سوار شدن افراد آلوده لازم است پس از هر سوار و پیاده شدن، سطوح در تماس ضدعفونی شوند. برای سطوح سخت در قسمت داخلی وسیله نقلیه مانند صندلیهای سخت، دسته صندلی، دستگیره درب، دستگیره کمربند ایمنی، کنترل نور و هوا، درها و پنجرهها و اجزایی که بیشتر در معرض الودگی هستند، اگر چرک قابل مشاهده وجود دارد باید ابتدا از آب و شوینده و سپس از مواد ضدعفونی کننده مناسب استفاده شود.
برای قسمتهای نرمتر خودرو مانند صندلیهای پارچهای جهت ضد عفونی از یک شوینده مناسب برای سطوح نرم و قابل نفوذ استفاده شود. فرمان اتومبیل از قسمتهایی است که در تماس مکرر قرار میگیرد و بایستی با ماده مناسب ضد عفونی شود. هنگام ضد عفونی کردن، زمان کافی در نظر گرفته شود تا مواد اثر ضد عفونی کنندگی خود را اعمال کنند. در همه مراحل تمیز و ضد عفونی کردن از دستکش استفاده شود. برای سطوح الکترونیکی داخل اتومبیل که به طور مکرر لمس میشوند، مانند سیستمهای صوتی تصویری یا صفحه نمایش لمسی، ابتدا گرد و غبار قابل مشاهده پاک شود و برای ضد عفونی کردن، از دستمال مرطوب یا اسپری حاوی الکل ۷۰ درصد استفاده شود.
*آیا در مناطق مشکوک، جوشاندن آب آشامیدنی لازم است و یا پیشنهاد میشود؟
پاسخ: شواهد نشان میدهد که وجود ویروس کرونا در آب آشامیدنی تصفیه نشده امکان پذیر است، اما تاکنون در منابع آب آشامیدنی تصفیه شده مشاهده نشده است. مطالعات نشان میدهند که ویروس کرونا به مدت چند روز تا چند هفته در آب یا فاضلاب قابلیت عفونتزایی خود را حفظ میکند. به طور کلی، روشهای معمول و متداول تصفیه آب که در بیشتر سیستمهای آب آشامیدنی شهری وجود دارند، مانند ضدعفونی کردن منابع آبی با کلر، عوامل بیماریزا از جمله ویروس کرونا را حذف یا غیرفعال میکنند. علاوه بر آن، سازمان جهانی بهداشت خاطرنشان میکند که: "روشهای متداول در سیستمهای متمرکز تصفیه آب از جمله فیلتراسیون و ضدعفونی، باید ویروس کووید-۱۹ را غیرفعال کنند". بنابراین، جوشاندن آب تصفیه شده به عنوان احتیاط برای پیشگیری از ابتلا به کووید-۱۹ لازم نیست. به نظر میرسد خطر انتقال این ویروس از طریق سیستمهای فاضلابی که به خوبی طراحی شده اند، کم باشد.
*آیا ویروس کرونا از طریق گل و گیاه منتقل میشود؟
پاسخ: تاکنون عنوان شده که انسانها و برخی حیوانات میتوانند ناقل ویروس کرونا باشند و این بیماری ناشی از یک عامل بیماری زای مشترک بین انسان و حیوان است. اما تاکنون در خصوص گیاهان و ناقل بودن آنها شواهدی گزارش نشده است. از آنجایی که به طور معمول گیاهان از دسته سطوح پرتماس نبوده و عملا هیچگونه تماسی با آنها صورت نمیگیرد، تنها راه ممکن آلوده شدن آنها، نشستن ترشحات تنفسی افراد آلوده بر روی سطوح است. از همین رو توصیه شده است که در صورت نگهداری گیاهان، با سطوح آنها حداقل تماس را داشته باشید. هرچند که احتمال این گونه انتقال از گیاهان بسیار پایین است. چراکه درصورت وجود فردی آلوده در خانه راههای بسیار سریعتر و محتمل تری برای انتقال وجود دارد. از همین رو نمیتوان نقش مهمی را برای انتقال از طریق گیاهان در نظر گرفت. از طرفی سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که در دوران قرنطینه، نگهداری گیاهان در منزل میتواند از بار روانی و افسردگی ناشی از قرنطینه بکاهد. تاکنون هیچگونه انتقالی از طریق گیاهان مشاهده نشده است.