چرا چادر زنان ایرانی را ژاپن تولید می‌کند؟

مسأله چادر مشکی از سال‌های دور با موانع پیدا و پنهان و معمای پیچیده‌ای روبرو بوده، این که ایران اسلامی به عنوان بزرگ‌ترین بازار مصرف چادر مشکی در جهان چرا در این زمینه تولیدکننده نیست و از کشوری لائیک مانند ژاپن و کره جنوبی باید آن را وارد کنند.

در نگاه اول آنچه به ذهن متبادر می‌شود اقتصادی نبودن تولید پارچه چادر مشکی و یا مافیای واردات در میان است، گفتگو با فعالان این حوزه نشان می‌دهد با توجه به تقاضای بالا، تولید پارچه چادر مشکی از نظر اقتصادی به صرفه است و فعالان اقتصادی هم تمایل خود را برای تولید آن اعلام کرده و حتی به مرحله عمل هم رسانده‌اند، اما هر کدام از تجربه‌های سه دهه اخیر در این حوزه با شکست مواجه شده است.

نخستین تجربه کارخانه کرپ ناز در کرمانشاه است که ۲۶ سال قبل با هدف تولید پارچه چادر مشکی آغاز به کار کرد، اما بار‌ها تعطیل شده و تنها چیزی که تولید نمی‌کند پارچه مشکی است و به گفته مدیرعامل آن مافیای واردات مانع شده تا این کارخانه قدیمی به چنین سرنوشتی دچار شود، او می‌گوید پارچه‌های بی کیفیت با اسم مشابه برای بدنام کردن کرپ ناز عرضه کردند تا برند ایرانی را خراب کنند.

برآورد‌ها نشان می‌دهد سالانه ۱۰۰ میلیون مترمربع چادر مشکی در کشور مصرف می‌شود و در حال حاضر در کارخانه‌ای در شهرکرد ۷ درصد از نیاز کشور تولید می‌شود، پس از این که سال‌ها با دست‌های پشت پرده جنگیده‌اند، هرچند گمانه زنی‌هایی در خصوص فعالیت این شرکت وجود دارد از جمله این که مشخص نیست کارخانه دست‌های پشت پرده را شکست داده و یا با ان همراه شده است.

شرکت نای زرین در خوانسار، از دیگر شرکت‌هایی است که از دهه ۸۰ در این حوزه فعالیتش را آغاز کرده، محمدعلی شفیعی مدیرعامل می‌گوید یکسال به طور مخفی و با برند خارجی کار می‌کرده و مشکلی هم نداشته، اما زمانی که تبلیغات شرکت با اسم ایرانی آغاز شد، تعرفه واردات طی چند روز از ۷۰ به ۱۶ درصد کاهش یافت.

شفیعی همچنین از مشکلات عدیده‌ای که در مسیر تولید پارچه چادر مشکی ایرانی بوده می‌گوید و اضافه می‌کند: نای زرین ۱۰ سالی است که به دلیل بدهی، در رهن بانک بوده و تعطیل شده است.

وی در واکنش به انتقاداتی که صنعت تولید پارچه نای زرین را قدیمی می‌داند، عنوان کرد: آخرین ماشین آلات بروز چادر مشکی کرپ را آن زمان وارد کردیم، همچنین سال ۸۵ کارشناسان کره‌ای آمدند و ارتقای تکنولوژی دادیم و مشکلی از جهت کیفیت پارچه نداشتیم.

مجتبی عصارزادگان از جمله شرکای کارخانه نای زرین خوانسار هم در خصوص آخرین وضعیت این کارخانه به خبرنگار فارس در اصفهان گفت: نای زرین از سال ۷۸ آغاز به کار کرد و تا سال ۸۶ هم فعال بود، اما به دلیل مشکلات عدیده دیگر نتوانست سرپا بماند.

وی با تاکید بر نقش واردات در تعطیل شدن کارخانه عنوان کرد: کار اصلی ما تولید پارچه چادر مشکی بود، وقتی محصولات ما به بازار راه پیدا کرد و واردکنندگان احساس خطر کردند، ناگهان تعرفه واردات به شدت کاهش یافت و دیگر امکان ادامه فعالیت برای ما نبود.

عصارزادگان با بیان این که با پیگیری‌های صور گرفته از سوی قوه قضائیه قرار است کارخانه بار دیگر احیا شود، اضافه کرد: در حال حاضر کارخانه در رهن بانک بوده و وام ۱.۲ میلیارد تومانی امروز به ۸ میلیارد تومان رسیده، با توجه به جلساتی که مسؤولان مختلف برگزار شد قرار بر این شده بانک سود مرکب را ببخشد و با پرداخت اصل وام بتوانیم کارخانه را از رهن بانک خارج کنیم.

کارخانه اصفهانی پس از ۱۳ سال احیا می‌شود

وی تصریح کرد: در بهترین حالت می‌توانیم ۱۰ درصد از مصرف پارچه چادر مشکی داخل را پاسخگو باشیم، اما آن‌طور که گفته می‌شود کارخانه‌های دیگری هم راه افتاده‌اند و این امید وجود دارد که بتوانیم به سمت خودکفایی در تولید پارچه چادر مشکی حرکت کنیم.

سهامدار کارخانه نای زرین در پایان خاطرنشان کرد: پیگیری‌ها برای آغاز به کار دوباره کارخانه در حال انجام است و احتمالاً تا دو هفته آینده وضعیت شرکت مشخص شود.

محصولی که سال‌ها دست ۱۰ نفر بود

فعالان حوزه چادرمشکی معتقدند واردات این محصول در این سال‌ها دست ۱۰ نفر بوده و این تعداد محدود توانسته هر گونه تلاشی برای پاگرفتن تولید را با شکست مواجه کنند، اما چرا و چطور مافیا شکل می‌گیرد؟ گیر کار کجاست که نمی‌شود با آن‌ها برخورد کرد؟

نه ارز دولتی می‌دهند و نه تولیدکننده حمایت می‌شود

سمیه محمودی نماینده مردم شهرضا و دهاقان هم در گفتگو با خبرنگار فارس در شهرضا با اشاره به جلسات گذشته فراکسیون زنان با وزیر ارشاد و صنف پوشاک و طراحان لباس اظهار داشت: با توجه به این‌که نیمی از جمعیت کشور را بانوان تشکیل می‌دهند و درصد بالایی از زنان با پوشش چادر هستند، بنابراین باید از حجاب بانوان که چادر است، حمایت کرد.

وی با بیان این که در جلسه فراکسیون بانوان از وزیر درخواست شد که واردات چادر مشکی با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی انجام شود، بیان کرد: وزیر ارشاد در این جلسه اذعان کرد که ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی برای تعدادی از کالا‌های اساسی قرار داده شده و امکان این‌که کالای جدیدی به آن اضافه شود، وجود ندارد؛ این در حالی است که از تولیدکننده همدر این زمینه حمایتی صورت نمی‌گیرد.

محمودی با تأکید بر این‌که برای حفظ عفاف و حجاب باید بانوان دسترسی آسان و ارزان به چادر داشته باشند و با انتقاد از این‌که افرادی در این میان به دنبال سود کلان هستند، ادامه داد: یکی از مشکلات پوشاک، نوع طراحی است که با فرهنگ کشورمان همخوانی ندارد.

سرگردانی مردم برای خرید پارچه چادری

گزارش میدانی خبرنگار فارس حکایت از کاهش قدرت خرید مردم در حوزه خرید انواع پارچه و چادر دارد، بعضی از مردم در بازار فقط نظاره‌گر هستند و برخی هم فقط نسبت به وسع مالیشان خرید می‌کنند.

یکی از خریداران بازار پارچه کاشان که از بالا رفتن قیمت‌ها گله‌مند بود در گفتگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: قیمت‌ها سرسام‌آور است، یک ماه است برای خرید پارچه همه مغازه‌ها را زیر پا گذاشته‌ام، اما به دلیل افزایش قیمت و کیفیت پایین پارچه‌ها از خرید آن منصرف شده‌ام.

رکود ۵۰ در صدی پارچه‌فروشان و چادری که هنوز گران است

محمد زاهری رئیس اتحادیه پارچه فروشان کاشان نیز درباره وضعیت این صنف به خبرنگار فارس گفت: تحریم‌ها اثر گذاشته است و نمی‌گذارند تبادلات بانکی انجام شود و مواد خارجی خوب وارد کشور نمی‌شود.

رئیس اتحادیه پارچه فروشان کاشان با اشاره به اینکه نسبت به سال گذشته ۵۰ در صد رکود در بازار پارچه کاشان داشتیم، گفت: در حال حاضر حدود ۱۰۰ مغازه پارچه‌فروشی در کاشان داریم که بعضی از آن‌ها به دلیل رکود و فروش کم، مغازه‌های خود را اجاره داده‌اند و بعضی از آن‌ها هم جمع‌آوری کرده‌اند.

زاهری با اشاره به اینکه نظارت زیادی روی پارچه‌فروشان داریم، تأکید کرد، نظارت از اداره صمت و بازرسی اصناف وجود دارد و هرگونه گران‌فروشی با آن برخورد شدید خواهد شد، اما در این اوضاع بازار اگر گران‌فروشی هم باشد مصرف‌کنندگان خرید نمی‌کنند.

ریشه‌یابی استاد اقتصاد از شکل‌گیری مافیا

مهدی طغیانی استاد جوان اقتصاد دانشگاه اصفهان، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی و سخنگوی کمیسیون اقتصادی معتقد است، رویکرد مدیریتی کشور طی چند دهه منجر به شکل گیری عمده وارد کننده‌هایی شده که در ظاهر بدون هیچ تخلف قانونی عرضه را برای وارد کنند تنگ می‌کنند.

طغیانی در گفتگو با خبرنگار فارس در اصفهان با بیان این که نظام اقتصادی ما اجمالاً بر این اساس پایه‌گذاری شده که ۷۵ درصد از نیاز کشور را با درآمد ارزی از محل فرآورده‌های نفتی وارد کنیم، ادامه داد: برخی از این اقلام، کالا‌های اساسی مانند برنج و دانه‌های روغنی یا ماشین‌آلات و پوشاک و... بوده و برخی کالا‌های لوکس هستند؛ سال‌ها فضای اقتصاد کشور به این شکل اداره می‌شده که این موارد از محل صادرات نفت خام تأمین شود.

وی افزود: در این مسیر، واردکنندگانی بوده‌اند که به دلیل مقیاس وارداتی، برایشان به صرفه بود که مقادیر بالاتری وارد کنند، به این ترتیب و به دلایل کاملاً اقتصادی، خرده‌واردکننده رفته رفته از میدان خارج و عمده‌واردکننده جایگزین آن شده است، زیرا مقیاس در واردات اهمیت بسیاری دارد و هزینه تمام شده را کاهش می‌دهد.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: بنابراین عملاً یکی از دلایل مهمی که نه تنها در پارچه چادر مشکی بلکه در خیلی از زمینه‌ها تولید داخلی شکل نمی‌گیرد، واردکنندگان عمده رسمی و قانونی در آن حوزه هستند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه حتی در کالا‌های اساسی هم درجه انحصار بالا است، عنوان کرد: برای مثال در حوزه مواد غذایی ادعا می‌شود که محدودیتی برای واردات وجود ندارد، ولی وقتی به سهم‌ها توجه کنیم، درمی‌یابیم که این‌گونه نیست و بیشتر چند شرکت خاص فعال هستند.

تولید چادر تولید ویژه‌ای نیست که از عهده تولیدکنندگان مخارج باشد

طغیانی خاطرنشان کرد: در حوزه پارچه چادر مشکی هم به همین شکل، واردکنندگان بزرگی داریم که سالیان سال تأمین ارز می‌کردند و به فعالیت مشغول بودند، اما تولید چادر به هیچ وجه تولید ویژه‌ای نیست که از عهده تولیدکنندگان ما خارج باشد.

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: واحدی در شهرک صنعتی جی وجود دارد که نمونه چادر تولیدی خود را به ما نشان داده و آن را با نمونه خارجی مقایسه کرد، او ادعا داشت که چندین بار وارد بحث تولید چادر شده است، اما واردکننده اصلی به محض ورود آن‌ها به بازار، قیمت را به حدی پایین می‌آورد که از قیمت تمام شده برای تولیدکننده پایین‌تر است و وقتی که آن‌ها از میدان خارج شدند، قیمت چادر وارداتی را بالا می‌برد.

وی ادامه داد: اینگونه است که تولیدکننده با مقیاس تولید پایین و ضرر میدان را ترک می‌کند؛ تولید، به ویژه تولید صنعتی قواعدی دارد، مقیاس تولید بالا است که هزینه‌های ثابت را تأمین می‌کند.

طغیانی اظهار کرد: در یکی دو سال اخیر وارد فضایی شدیم که عملاً تأمین ارز به شیوه گذشته امکان‌پذیر نیست و گرفتن حواله بسیار مشکل است، امروز دیگر کنترل بازار برای واردکننده بزرگ که قبلاً به راحتی واردات انجام می‌داده، میسر نیست.

تولیدکنندگان مشکل سرمایه در گردش دارند

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: تولیدکننده داخلی هم نمی‌تواند از این فرصت استفاده کند، زیرا دست او به وسیله محدودیت‌هایی مانند انواع مالیات بر ارزش افزوده، بیمه، روابط کاری و ... بسته شده، زیر ظرفیت تولید کرده و نگران وضعیت بازار است.

وی با بیان اینکه وزارت صمت باید وارد این حوزه شود، افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید یک به یک ظرفیت صنایع را پیدا کرده و مشکلات را برطرف کند؛ امروزه تولیدکنندگان مشکل سرمایه در گردش دارند و عملاً پولی برای تولید ندارند، یکی از دلایل آن هم این است که قیمت مواد اولیه به‌روز بوده، ولی فروش مدت‌دار است.

طغیانی عنوان کرد: تولیدکننده نیاز به سرمایه در گردش دارد و این سرمایه باید تأمین شود، مجلس وظیفه به جلو راندن و تحرک بخشیدن را در این حوزه دارد؛ مقام نظارت مجلس به‌صورتی است که می‌تواند دستگاه‌ها را بخواند و آن‌ها را وادار به تحرک کند، در این زمینه نیازی به قانون‌گذاری نداریم، همه قوانین مرتبط موجود است لذا باید به فضای اجرایی وارد شویم.

به نظر می‌رسد، کاهش ارزش پول ملی در کنار محدودیت‌های تأمین ارز شرایط را برای مافیای واردکننده پارچه چادر مشکی از هر زمان دیگر سخت‌تر و برای تولیدکننده هموارتر کرده است، تنها حلقه مفقوده، حمایت و تشویق تولید کننده و کمک به او برای بازاریابی بهتر است تا یک بار برای همیشه در تولید چادر برای زنان ایرانی خودکفا شویم و در ادامه، برای صادرات آن تلاش کنیم.