مرگ دماوند نزدیک است؟

شاید این روزها که در نگرانی حاصل از شیوع ویروس کرونا و حباب بزرگ سکه و ارز به سر می‌بریم، کمتر به موضوع مهم و نگران‌کننده زمین‌لرزه اخیر در منطقه شرق دماوند توجه کرده باشیم.

زمین لرزه‌ای که می‌تواند تبعات و پیامدهای مختلفی به همراه داشته باشد به طوری که بسیاری از کارشناسان معتقد بودند، این زمین‌لرزه به دلیل فعالیت مجدد آتشفشان دماوند بوده است که اگر این امر به وقوع بپیوندد، در کنار مشکلات فراوانی که برای مردم دماوند و استان‌های همجوار این کوه، ایجاد خواهد کرد، تنش‌های محیطی و اجتماعی را نیز به همراه خواهد داشت.

نکته جالب اما سخنان منصور قربانی رئیس انجمن زمین‌شناسی ایران است، وی مدعی شد که که زمین‌لرزه شرق دماوند ربطی به فعالیت آتشفشان دماوند ندارد چرا که نشانه سوت آخر فعالیت این آتشفشان یا سوت مرگ آن به صدار درآمده است.

منصور قربانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به زلزله اخیر منطقه شرق دماوند، اظهار کرد: این زلزله بر اثر گسل فعال مشا رخ داده بود، هیچ ارتباطی به آتشفشان دماوند ندارد و کاملا جدا از آن است.

وی با بیان اینکه آتشفشان دماوند در حال حاضر زلزله ای ندارد، تصریح کرد: در حقیقت زلزله های بیشتر آتشفشان‌های دنیا معمولا زیر سه ریشتر هستند و کمتر زلزله بزرگ دارند، دماوند هم در زمان فعالیتش زلزله بزرگ و بالای سه ریشتر نداشت چه رسد به امروز که فعالیت آن تقریبا پایان یافته است.

رئیس انجمن زمین شناسی ایران با بیان اینکه دماوند یک آتشفشان تقریبا خاموش است و فعالیت مجدد نخواهد داشت، خاطرنشان کرد: گاز و بخار آبی که از دهانه کوه دماوند خارج می‌شود مربوط به ماگما و مواد مذاب نیست بلکه سنگ‌های داغ موجود در زیر دماوند که روزی مذاب بوده‌اند، در حقیقت این گازها وبخار آب به رفتار گذشته دماوند ربط پیدا می‌کند.

قربانی به این موضوع اشاره کرد که، مشاهده آب‌ چشمه‌های آب گرم که از پیرامون آن خارج می‌شود نتیجه برخورد آب‌های فرو رو که منشا جوی دارند است، وقتی این آب‌ها به ژرفا می‌روند به سنگ‌های داغ بر می‌خورند و گرم می شوند سپس قلیان کرده و به مانند چشمه‌های آب‌گرم، به سطح می‌رسند.

عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: همه آتشفشان های دنیا معمولا دارای یک مخزن ماگمایی (ماده مذاب) هستند، اگر مخزن موجود در آتشفشان سرد و به اصطلاح بلوری شده باشد، آتشفشان دیگر فعالیت نخواهد داشت.

قربانی خاطرنشان کرد: شواهد نشان از آن دارد که دماوند دارای مخزن ماگمایی مذاب نیست، اگر آتشفشانی دارای مخزن مذاب باشد، می توان گفت که آن آتشفشان دارای فعالیت است اما در مورد دماوند آن مخزن، بلوری و کریستالی شده و همانطور که گفته شد شواهد چند هزار ساله این کوه نیز این امر را نشان داده است.

رئیس انجمن زمین شناسی ایران در ادامه گفت: زمانی که مخزن آتشفشان بلوری شده باشد احتمال فعالیت مجدد آن ناممکن است و در ایران تقریبا احتمال فعالیت همه آتشفشان‌ها حتی تفتان هم وجود ندارد.

قربانی با بیان اینکه عواملی که باعث به وجود آمدن دماوند شده از بین رفته و مخزن مذاب هم بلوری شده است، گفت: سنگ‌های داغ ناشی از فعالیت‌های گذشته دماوند در زیر آن وجود دارد و هم‌اکنون مقدار بخار آب و سولفور و غیره که از دهانه بالای دماوند خارج می‌شود در واقع همان بخار آب و گازهای سولفوری است که بعد از فعالیت آتشفشان رخ می دهد.

وی افزود: این عوامل به طور معمول نشانه سوت آخر فعالیت یک آتشفشان یا سوت مرگ آن است.

رییس انجمن زمین شناسی ایران تاکیدکرد: دماوند تمام فعالیت‌های خود را انجام داده و اصولا یک آتشفشان هم مانند دماوند اگر هم فعال باشد نمی تواند زلزله‌های بزرگ ایجاد کند و همچنین هیچ فعالیت انسانی نمی‌تواند روی فعال شدن یک آتشفشان نقش داشته باشد.