کولیک نوزادان؛ از پایه تا درمان
در صورتی که یک شیرخوار کاملا سالم با سن بین دو هفته تا چهار ماه به مدت بیش از سه هفته، هر هفته حداقل سه بار دچار حملات بی‌قراری، غرغر یا گریه به مدت بیشتر یا مساوی سه ساعت در روز شود، شیرخوار مزبور مبتلا به کولیک شناخته می‌شود. محققان در مطالعه‌ای مروری، کولیک شیرخوارگی را از پایه تا درمان بررسی کرده‌اند.
در این پژوهش آمده است: «طبق یک بررسی سیستماتیک که در سال ۲۰۱۵ انجام گرفت، شیوع کولیک نوزادان بین سه تا ۷۳ درصد متغیر بود و به طور کلی حدود ۲۰ درصد گزارش شد. با این که ماهیت کولیک خوش‌خیم و خودمحدود است و شیرخواران مبتلا از هر لحاظ کاملا سلامت بوده و تغذیه مناسبی دارند، این وضعیت عامل ایجاد اضطراب و خستگی شدید خانواده‌ها در ماه‌های اول تولد است؛ بنابراین تشخیص و درمان آن همواره حائز اهمیت است.»
در بخش دیگری از این مقاله بیان شده است: «از جمله تاثیرات دیررس کولیک شیرخوارگی می‌توان به آثار رفتاری آن اشاره کرد. به طور مثال محققان نشان داده‌اند که کودکان چهار ساله‌ای که تا سه ماهگی دچار کولیک بوده‌اند، نسبت به سایر کودکان همسن خود به لحاظ عاطفی آسیب‌پذیرتر هستند.»
نویسندگان این مقاله در بخش دیگری از این پژوهش می‌گویند: «در راستای مطرح شدن وجود احتمالی ارتباط بین میکروب‌های روده و التهاب در کولیک شیرخوارگی، نقش محور مغزی-روده‌ای میکروبی در ایجاد علائم و نشانه‌های کولیک، مد نظر محققان قرار گرفت. این موضوع، مفهومی شگفت‌انگیز است که امروزه برای اثبات آن هنوز شواهد اندکی در دسترس است و در این زمینه همچنان نیاز به تحقیقات و مطالعات بیشتری است.»
در این مقاله آمده است: «جهت تشخیص کولیک شیرخوارگی طبق آنچه گفته شده است، در صورتی که در معاینه شیرخوار هیچگونه علامت خطر یا نکته مشکوکی یافت نشود، می‌توان علائم و نشانه‌های شیرخوار را مبتلا به کولیک دانست و در این صورت گام اول برای درمان شیرخوار، اطمینان بخشی و ارائه توضیحات لازم به والدین است. در هر صورت، حمایت از والدین شیرخوار طی این دوران پراضطراب و خسته‌کننده مهم‌ترین اقدام درمانی در سیر درمان کولیک شیرخوارگی است.»
پژوهشگران در بخش دیگری از این مقاله به بررسی مداخلات درمانی موثر برای بهبود کولیک نوزادان پرداخته‌اند. بر اساس آن چه در مطالعات مختلف آمده است، این مسئله که آیا پروتئین شیر گاو مترشحه در شیر مادر می‌تواند منجر به علائم کولیک شیرخوارگی شود، مسئله‌ای است که همچنان مورد ظن و تردید باقی مانده است. برخی مطالعات، رفع علائم کولیک شیرخوارگی را در شیرخوارانی که مادرانشان تحت رژیم محدودیت لاکتوز قرار گرفته‌اند و شروع مجدد علائم را با ترک رژیم گزارش کرده‌اند. در مقابل، در مطالعات دیگری هیچگونه ارتباط معنی‌داری بین محدودیت لاکتوز و رفع علائم کولیک مطرح نشده است.
در این مقاله آمده است: «نتایج حاصل از برخی مطالعات، نشان داده‌اند که استفاده از شیر خشک‌های تقریبا یا کاملا هیدرولیزه بر کاهش مدت گریه شیرخواران کولیکی موثر بوده است. به طور کلی از مجموعه نتایج حاصل از مطالعات فعلی چنین استنتاج می‌شود که استفاده از شیر خشک هیدرولیزه بر بهبود علائم کولیک شیرخوارگی موثر است.»
در ادامه به مداخلات رفتاری و لزوم آموزش والدین و اطمینان‌بخشی به آن‌ها اشاره شده است. در این پژوهش بیان شده است: «در یک مطالعه مروری گزارش شده است که تاثیر مداخلات رفتاری مانند قنداق کردن، تکان دادن، در آغوش گرفتن، مکیدن پستانک، سروصدا و تنها گذاشتن شیرخوار در کنترل گریه محدود است، اما ماساژ و استیوپاتی (نوعی ماساژ) باعث محدود کردن و کنترل گریه می‌شود.»
در بخش‌های پایانی این مقاله به تاثیر طب مکمل و طب انعکاسی و همچنین مداخلات دارویی پرداخته شده و آمده است: «در مجموع، با توجه به بررسی‌هایی که تاکنون انجام شده، متناقض بودن نتایج مطالعات و کم بودن شواهد، فعلا استفاده از درمان‌های دارویی جهت درمان کولیک توصیه نمی‌شود.»
نویسندگان این مقاله که در اولین شماره سی‌امین دوره مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شده است، هاله مسعودی، سیاوش رحیمی و گلوش توکلیان از دانشگاه علوم پزشکی مازندران و سارا احمدی بادی، شهربانو کشاورز عزیزی رفتار و سید داور سیادت از انستیتو پاستور ایران هستند.