کارنامه کرونایی رسانه ملی/ تصمیمات صدا و سیما از کجا می‌آید؟

هیجدهمین گفتگوی زنده اینترنتی تابناک جوان با موضوع کرونا و پس از آن به بررسی کارنامه رسانه‌ها در بحران کرونا اختصاص یافت. در این گفتگو حسن شمشادی خبرنگار خبره‌ی بحران‌ها به بررسی موضوع بحث پرداخت.

 

 

آن چیزی که در فضای رسانه‌های کشور دیده‌ام و رصد کردم از جمله خبرگزاری ها ، رسانه ملی و فضای مجازی ،رسانه های اجتماعی و سایت های خبری از ابتدای این بحران آن گونه که باید و شاید سطح عمیقی نبود.

 

ابتدای امر رسانه ملی بر اساس اتاق فکری که داشتند بیشتر سعی داشتند که به مردم آرامش بدهند، نمونه‌اش این بود که خبرنگار ها را بدون ماسک به اجتماع می فرستادند و گزارش های تهیه می کردند، اما اندک اندک که شرایط بحرانی تر شد طبیعتا نگاهشان به این قصه بیشتر از گذشته معطوف گردید.

 

واقعیت هم این بود که ما در ابتدا هنوز در شرایط آزمون و خطا به سر می‌بردیم و هنوز به این درک نرسیده بودیم که اگر بحرانی در جهان وجود داشت به این معنا نیست که ما به آن دچار نشویم و برای آن پیش بینی نکنیم. 

 

ما هرچه به سمت بحران پیش رفتیم قضیه اطلاع‌رسانی پررنگ‌تر شد اما حقیقت قصه‌این بود که مردم ما به بسیاری از رسانه‌های مرجع بی اعتماد شده بودند این بی اعتمادی ها باعث شد رسانه های به سمت رسانه های اجتماعی نامعتبر توجه بیشتری داشته باشند.

 

طبیعتا در این قصه کسانی بودند که دنبال شایعه‌پراکنی و کسب درآمد از طریق جذب مخاطب بیشتر هستند.

البته باید فکری اساسی شود که چرا این مرجعیت خبری را از دست داده‌ایم و این خود یک بحرانی بزرگ است.

 

 

من در تمامی کلاس های خبرنگاری بحران در گذشته گفته بودم که میان بحران‌های تفاوت اساسی وجود دارد. دسته بندی بحران ها بسیار گسترده از جمله بحران های محلی، منطقه‌ای ،ملی و... داریم، که می توان از جمله بحران‌های طبیعی،بحران های تروریستی یا بحران های اقتصادی و ... باشد.

رسانه می‌تواند در همه این بحران ها نقش و تأثیرگذاری خودش را داشته باشد.

بحرانی که امروزه به آن دچار شده ایم به وسعت تمام دنیاست با تمام بحران هایی که تاکنون مانند دیده‌ام و تجربه آن را داشتم قابل مقایسه نیست.

تاثیر بین المللی از نظر اقتصادی اجتماعی بهداشتی و همه ابعاد داشته است. در هر کدام از این بحران‌ها نوع پرداخت رسانه متفاوت است و هر رسانه‌ای در جهان با هر میزان مخاطب اگر این بحران را نادیده بگیرد عملاً مخاطب خود را از دست می‌دهد و حتی اگر آنگونه که باید شاید از شفاف نباشد و به اصل مطلب نپردازد مخاطب خود را از دست خواهد داد.

 

 

در پاسخ شما باید بگویم که من در این مورد از آموزه‌های دینی الگو برداری میکنم که می‌گویند خیرالعمل اوسطها، نه انقدر همه چیز را آرام نگاه کنیم که همه چیز ساده به نظر بیاید و نباید اینقدر مردم را بترسانیم که رعب و وحشت ایجاد گردد.

تعادل حفظ کردن و شفاف بودن در اطلاع رسانی را در کنار هم ببینیم.

 

 

نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا این چیز به واقع وجود ندارد . این موضوع به عوامل مختلف بستگی دارد بخشی به چارچوب ها برمی گردد و برخی به ماهیت آن بنگاه و بخشی به شخصیت های شخصی خبرنگار .من در دوره هایی که در رسانه بودند میتوانم بگویم که رسانه‌های مستقل در جهان ندیده ام .

البته به عنوان یک خبرنگار درست است که از جایی حقوق می گیرید اما صرفاً صرف نظر همه اینها در کنار هم بنگرید که مردم دارند به شما نگاه می کنند و به شما اعتماد می‌کنند. یک زمانی رسانه ها محدود بودند اما امروزه فضای متفاوت شده و گستردگی فضای مجازی خبرنگاران این توان را می‌دهد که در فضای شخصی خود فعالیت کنند و چیزهایی که نمی توانم مستقل از رسانه‌های خود بگویند در فضای مجازی بیان کنند و بتوانند در رسانه دیگری تاثیرگذار باشند.

 

 

مشکل این است که ما بنایی به نام استفاده از تجربیات دیگران و اعتقادی به پیشرفت و خلاقیت نداریم.

شعار می‌دهیم ولی در عمل چیزی نیستیم که می گوییم .

خیلی از رسانه ها ۲۰ الی ۳۰ سال است که روال هایی قبلی خود را ادامه میدهند و اصلا به دنبال پیشرفت نمیروند.

سایت خبری ما سرشار از غلط های نوشتاری املایی ویراستاری و حتی تکنیکی است. و باعث میشود که تاثیر گذاری به شدت کاهش یابد.

 

من انتقادهای اساسی در رابطه با صدا و سیما و سیاست‌گذاری‌های آن داشته ام و سالها پیش این انتقادات را اعلام کردند.

با این حال انصاف این است بگویم، که همه تصمیم گیری ها در صدا و سیما نیست و صفر تا صد چهارچوب هایی که ایجاد می گردد در آنجا شکل نمی‌گیرد و نهادهایی فراتر از سازمان به آن در رابطه با امور حساس دستور می‌دهند ،اما بخش عمده‌ای از تصمیمات  در آنجاست.

با این حال حتی در تصمیم‌های  خارج از سازمان ،کارشناسان رسانه در صدا و سیما می‌توانند تاثیر گذار باشند و می توانند تحلیل‌های خود را در رابطه با موضوعی که بیان می گردد اعلام نمایند.

 

 

هر دو این مسائل دخیل است، که البته نه در صدا و سیما بلکه در رسانه های دیگر هم همین طور است.

 

 

درست است که دشمنانی داریم که به دنبال تجزیه ایران هستند و درست است دشمنانی داریم که می‌خواهند سر به تن نظام و همه ارکان آن نباشد اما با وجود همه این مسائل نمی‌توانیم مشکلات موجود در آن نبینیم، برای حفظ نظام نمیتوانیم مفاسد اقتصادی، رانت و آقازادگی را نبینیم.

نباید گرایی بدهیم که دشمن سوء استفاده کنند و ما باید خودمان قبل از اینکه کسی افشاگری کند خودمان افشاگری کنیم و اطلاع رسانی کنیم.

 

نباید اشخاصی که دلسوز هستند و در جهت اطلاع رسانی گام بر می‌دارند دستشان را ببندیم به جای آن که آنها را تشویق کنیم.

 

باید بدانیم که دشمن از عدم اطلاع مردم سوء استفاده می کنند و نباید فرصت سوء استفاده دشمنان بدهیم.

 

نباید خبرنگارها را ترساند، باید مردم باید بتوانند برای عدالت خواهی به خبرنگارها رجوع کنند و خبرنگار هم باید بتواند زمینه شفاف سازی را برای مردم فراهم کند.