۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹ - ۱۳:۱۷

تاریخچه جالب زولبیا و بامیه در ایران

تاریخچه جالب زولبیا و بامیه در ایران
در گزارش زیر به تاریخچه زولبیا و بامیه در ایران پرداخته‌ایم.
کد خبر: ۱۸۵۳۲
تعداد نظرات: ۱۷ نظر

استاد میر جلال الدین کزازی پژوهشگر برجسته کرمانشاهی در خصوص پیشینه زولبیا و بامیه به عنوان یکی از شیرینی‌های اصیل ایرانی و پیوند آن با ماه مبارک رمضان گفت: آن دو شیرینی که ما ایرانیان آن را «زولبیا و بامیه» می‌نامیم، شیرینی‌هایی هستند که پیشینه‌ای کهن در ایران زمین دارند.

وی افزود: این شیرینی‌ها همواره کارکرد و ارزشی آیینی و باور شناختی نیز داشته اند. درست از همین روست که در ایران پس از اسلام نیز این دو شیرینی را بیشتر در ماه روزه که ماهی است سپند و آیینی می‌پزند و می‌خورند و کما بیش هنجار آن است که این شیرینی‌ها را بر خوان بامدادین یا شامگاهی این ماه که بر آن می‌نیشند و روزه را می‌گشایند بنهند.

می‌توان انگاشت زولبیا و بامیه در پیوند با خورشید و روشنایی هستند

این پژوهشگر برجسته کرمانشاهی خاطر نشان کرد: می‌توان انگاشت که این دو شیرینی کهن آیینی در تاریخ و فرهنگ ایران مانند بسیاری دیگر از نماد‌های ایرانی در پیوند باشند با خورشید و روشنایی که همواره نزد ایرانیان ارج و ارزشی بسیار داشته است.

وی گفت: در نام این شیرینی‌ها هم پیوند آن‌ها را با روشنایی و خورشید می‌توانی یافت. به گمان بسیار «زولبیا» یا «زَلوبیا» که در ریخت‌های دیگر هم به کار برده می‌شود، مانند «زلیبیا» که در بیتی از مسعود سعد سلمان کاربرد یافته است، یا «زلیبی» که در گویش شیرازی روایی دارد، ما ریختی از چلیپا را می‌توانیم یافت.

استاد کزازی تصریح کرد: چلیپا در ریخت تازیکانه خود به صلیب دیگرگون شده است. چلیپا یکی از کهن‌ترین نمادهاست. نه تنها در ایران، در دیگر کشور‌ها و فرهنگ‌های آریایی هم.

وی ادامه داد: برای نمونه یکی از سپندترین نماد‌ها و نشانه‌های آیینی نزد هندوان گونه‌ای از چلیپاست که آنرا «سوستیکا» می‌نامند، این سوستیکا همان است که در اروپا با نام چلیپای شکسته آوازه یافته است. نازیان که به نژاد و فرهنگ آریایی بسیار گرایان بوده اند، این نشانه باستانی را برای فرمانرانی خود به کار می‌بردند.

«میدان زولبیا»، نمونه‌ای آشنا از نماد چلیپا برای کرمانشاهیان است

این پژوهشگر برجسته و چهره ماندگار کرمانشاهی یادآور شد: در باور شناسی ایرانی، چلیپا که از برهم افتادن دو رج یا دو چیز که باریک و بلندند ساخته می‌شود، نماد پرتو‌های خورشید است، یا به سخنی دیگر مهر.

وی تصریح کرد: این شیوه هم داستی از رشته‌هایی ستبر ساخته شده است که در یکدیگر می‌پیچند و یکدیگر را می‌برند، اما به گونه‌ای چنبرینه. از همین روست که گاهی هر آنچه را از رج‌های در هم فرو رفته ساخته شده است با زولبیا می‌سنجند و این نام را بر آن می‌دهند.

استاد کزازی افزود: یک نمونه آشنا برای کرمانشاهیان میدانی است که آنان آن را از آن روی که پیچاپیچ بوده است، میدان زولوبیا می‌نامیدند که ریخت کرمانشاهی زولوبیاست.

پیشینه شیرینی بامیه و ریشه آن

وی در ادامه به شیرینی بامیه و پیشینه آن نیز پرداخت و گفت: از سوی دیگر «بامیه» آن شیرینی که بدان سان که گفته شد، بر خوان روزه نهاده می‌شود، می‌تواند در پیوند باشد با روشنایی و خورشید.

وی ادامه داد: در نام این شیرینی ما این پیوستگی را همچنان می‌بینیم. «بامیه» یا در ریخت کهن‌تر و دیگر آن، «بامیا» از واژه «بام» ستانده شده است.

این پژوهشگر کرمانشاهی تصریح کرد: بام در زبان پارسی و دیگر زبان‌های کهن ایرانی، در معنی، روشنایی است. از همین روست که واژه «بامی»، هم که ریخت پساوندی بام است، در معنی روشن و درخشان به کار می‌رفته است و می‌رود. نمونه را در «بلخ بامی» یا «بلخ بامیان» که به معنی «بلخ درخشان» است یا نام سپند و گرامی ایرانیان، بیشتر با ویژگی درخشان به کار برده شده است.

روزه دار با خوردن «بامیه و زولبیا» می‌تواند روزنی به خورشید دانایی بگشاید.

وی افزود: در «آمیغ خنیرث بامیک»، ریخت  بامی است که معنای این نام، «خنیرث درخشان» یا «سرزمین درخشان ایران» است.

استاد کزازی در پایان گفت: می‌توان بر آن بود، این دو شیرینی برخوان روزه اگر بخواهیم برپایه باور‌های ایرانی آن‌ها را بر رسیم به شیوه‌ای نماد شناسانه، گویای آن است که با این خوان آیینی، روزه دار می‌تواند به روشنایی راه ببرد و تیرگی‌های تن را بزداید، راهی، روزنی به سوی خورشید دانایی و پاکی و پیراستگی بگشاید مگر بتواند از جهان پیکرینه یا گیتی به جهان برین، به جهان جان، به مینو راهی یابد.

ارسال نظرات
انتشار نظرات حاوی توهین، افترا و نوشته شده با حروف (فینگلیش) ممکن نیست.
نظرات مخاطبان
انتشار یافته: ۱۷
در انتظار بررسی: ۰
ناشناس
|
Australia
|
۱۶:۱۵ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
همه چیز جهان ایرانی هست همه چیز !
زولبیا بامیه و کباب و ...
همه جهان بدهکار ما هستند

عزیز من چرا به دروغ همه چیز رو سعی میکنید ایرانی جلوه بدید بدون سند معتبر ؟
آرش
آقای ناشناس، استاد کزازی از برجسته ترین و بزرگترین محققان زبان و ادبیات و تاریخ این کشور هستند. انصاف را رعایت کنید.
ناشناس
تمدن ایرانی به چند هزار سال قبل برمیگردد و سایر تمدنها از ایران الگو گرفتند
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۶:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
یک از رندی های شما که تیتر اول را با مطالب دیگر قاطی ومخلوط میکنید و اخر از همه ارایه میشود وباعث گسترش تبلیغات مطالب دیگر میشود
دو ماخذ مطالب ارایه شده شده را ارایه نمیشود همینکه دکتر و پوژهشگ و ... به عنوان شخص نویسنده میدهید
سه مطالب ارایه شده باید بر اساس تحقیق علمی ارایه شود
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۶:۴۵ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
تو گفتی و ما هم باور کردیم
رضا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۷:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
خداوندا ما را از تعصبات و تخیلیات در امان نگه دار ، زولبیا چه ربطی به خورشید دارد تاریخ زولبیا را تا سال ۱۴۵۰ میلادی در هندوستان پی‌گیری کرده‌اند. تاریخ ناصری به زولبیا اشاره شده که به عنوان هدیه نزد ناصرالدین شاه نیز آورده شده‌است. نمی‌توان زمان مشخصی برای پیدایش زولبیا بامیه اعلام کرد و تنها منبع آن، تجارب و گفته‌های استادان قدیمی این حرفه است. حتی برخی از استادان قدیمی، زولبیا و بامیه را مربوط به زمان شاه عباس می‌دانند. با توجه به اینکه در برخی از شهرها مواد شیرینی همچون کشمش و خرما موجود نبود و برای بردن این مواد به شهرهای دیگر نیز مشکلات نظیر خراب شده این مواد غذایی وجود داشت تولید زولبیا و بامیه در شهرهایی که از مواد شیرینی وجود نداشت گسترش پیدا کرد
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۹:۳۹ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
یک واژه تازی در این نوشتار یافت می نشود!!!!
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۲۰ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
ایشون با این ادبیات به نظر میرسه، از دوران کهن بازگشته‌اند، خب مرد حسابی!!! جوری صحبت کن که ما هم بفهمیم، لزومی نداره لقمه را دور سرت بچرخونی، تاریخچه زولبیا بامیه که دیگه اینقدر قلمبه سلمبه حرف زدن نداره که!!!!!
ناشناس
تو که استاد کزازی را نمی شناسی همون بهتر که در نفهمی خودت باقی بمونی.
ناشناس
|
Netherlands
|
۲۱:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
اللَّهُمَّ اشْفِ مَرْضانا وَمَرْضَى الْمُسْلِمِينَ، اللَّهُمَّ ارْفَعْ عَنْهَمْ ما هُمْ فِيهِ، وَأَفْرِغْ عَلَيْهِمْ وَعَلَى أَهْلِيهِمْ صَبْراً، وَارْزُقْهُمْ الرِّضَى بِالقَضَاءِ، وَعَاجِلَ الشِّفاءِ، شِفَاءً لاَ يُغَادِرُ سَقَماً، بِرَحْمَتِكَ يا أَرْحَمَ
ناشناس
شماره کارتتو بده یک روضه هم واسه ما بخون ولی به فارسی که بفهمیم اینایی که گفتی یعنی چه؟!
ناشناش
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۲۱:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
همین مونده که برای زولبیا و بامیه هم تاریخ سازی بکنیم. کاش این پژوهش‌گر یه طوری هم سعی می‌کرد به هخامنشی و کوروش و ... هم ربط می‌داد.

بابا شیرینی دیگه، بخورید لذت ببرین.
برای کسایی که روزه می‌گیرن و انرژی از دست می‌دن، خوردنش باعث انرژی دهی به بدن و تنظیم فشار میشه.

حالا حتما تو ایران باستان قبل از اسلام هم روزه می‌گرفتن. بابا این پژوهش‌گرتون ذهنش جهت‌دهی شده است و از اون آریا بکن‌های احمق هست،زیاد جددیش نگیرین.
ناشناس
احمق خودتی و هفت جدت بی تربیت. جایگاه استاد کزازی رو بدون بعد اراجیف بباف.
ناشناس
|
Pakistan
|
۲۲:۲۰ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۲
تابی از قرار معلوم سر و سری با صنف فروشندگان زولبیا و بامیه داری ها...چقدر تبلیغ می کنی...شایدم ...!!!
سعیدی زاده
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۱۷ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۳
نیت استاد خیر است؛
اما نثرش امروزه خریدار ندارد.
ای کاش در اول کلمات خود می گفتند که این حرف ها تنها یک احتمال صرف است و یا کلمه «احتمال قوی» را به کار می برد تا سوء تفاهم نشود.
آتیلا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۱:۵۳ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۳
نمیدونم بخندم یا گریه کنم
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۶:۲۲ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۳
دست مریزاد!
ایران تنوع شیرینی وغذایی فراوان دارد.
گزارش خطا
تازه ها